Leven onder de rode ster

‘Leven onder de rode ster’ is geschreven door Milena Tzankova, een Nederlandse kunstenares die oorspronkelijk uit Bulgarije komt. Het verhaal speelt zich dan ook grotendeels af in Bulgarije en beslaat de periode van net na WO II, toen het land onder de invloed van de Sovjet-Unie kwam, tot eind jaren tachtig, wanneer er met de val van de Berlijnse muur een eind komt een bijzonder triestige periode in de twintigste eeuw.

Hoofdpersonage van het boek is Martha, maar we maken eerst kennis met haar ouders en grootouders, mensen die bewust het begin van het communistische bewind in Bulgarije meegemaakt hebben, een periode gesymboliseerd door een rode ster. Het aanzicht van Sofia veranderde drastisch, monumentale gebouwen werden vernietigd en op hun plaats verschenen kopieën van de Oost-Europese architectuur.

Martha zelf is kunstenares in opleiding (ze tekent, schildert en fotografeert) en kan zich absoluut niet vinden in een socialistisch regime. Ze ziet haar toekomst in een echt vrij land, ergens in het Westen. Ze heeft dan ook de grootste moeite met de ‘nieuwe goden’ Marx, Engels en Lenin, die in de jaren 40 hun intrede deden in Bulgarije.

‘Leven onder de rode ster’ is eigenlijk een liefdesverhaal. Het is ook het verhaal over het opgroeien van adolescenten. We lezen over de mannen in Martha’s leven en over haar strijd om toegelaten te worden tot de kunstacademie, talent alleen is namelijk niet voldoende.

Voor een praktijkstage komt Martha uiteindelijk in Polen terecht. Pas dan, naar het einde van het boek toe, lees je over verzet tegen het heersende regime, over het Poolse Solidarność. Pas dan worden voor het eerst termen als IJzeren Gordijn gebruikt. Polen komt in opstand tegen het heersende regime, terwijl Bulgarije nog altijd over de vriendschap met de USSR spreekt. Even later belanden we samen met Martha ook nog in Duitsland, toen er dus nog over de DDR en de BRD gesproken werd. Meteen zijn we bij het eind van het boek aanbeland en krijgt de lezer nog net mee dat de Berlijnse Muur valt, wat het begin van een nieuw tijdperk zal markeren.

Het boek krijgt drie sterren. Voor een vierde ster had het aandeel geschiedkundige en politieke informatie echt groter moeten zijn. De bladzijdes waarop nu feiten en informatie te vinden waren, kon je op de vingers van twee handen tellen. Vlot leesbaar boek, dat dan weer wel. Het blijkt echter nog maar eens hoe misleidend de tekst op de achterflap van een boek kan zijn …