Leven van benvenuto cellini

Het leven van Benvenuto Cellini door hemzelf verteld 14 augustus 2013

Natuurlijk, in films en games lijken wij geen genoeg te kunnen krijgen van geweld. Maar om vandaag de dag een standbeeld van iemand die triomfantelijk een net afgesneden hoofd de lucht insteekt op – noem maar eens een plek – de Dam te plaatsen, dat is onvoorstelbaar. Ooit lag dat anders: Cosimo I de’ Medici liet de Perseus van Benvenuto Cellini ongegeneerd op de Piazza della Signoria, hartje Florence, zetten. Maar dat was dan ook de zestiende eeuw.

Wie een kijkje wil nemen in die zestiende eeuw kan de autobiografie van Cellini lezen. Hij was behalve goudsmid en beeldhouwer een begenadigd verteller. Hij dicteerde zijn levensverhaal in zijn werkplaats aan een veertienjarige leerjongen. Niet in het Latijn, dat toch de boekenschrijverstaal van die tijd was, maar gewoon in zijn eigen Florentijnse dialect. Wie het boek openslaat, doet een deurtje open naar de zestiende eeuw. Het is alsof Cellini naast je staat en tegen je praat. Met schaamteloze trots doet hij verslag van zijn avontuurlijke leven. Hij was in dienst van pausen en edellieden, zelfs iemand als Michelangelo bewonderde zijn werk, hij schoot kanonnen af in oorlogen en werkte voor de Franse koning, die hem als dank een klein kasteel cadeau deed. Uitvoerig doet Cellini uit de doeken met welke technische hoogstandjes hij het voor elkaar kreeg het enorme bronzen gietsel, dat het standbeeld van Perseus is, te maken.

Niet minder schaamteloos doet Cellini verslag van zijn misdaden. Hij werd meermaals veroordeeld en gevangen gezet of verbannen.

Ik pakte een kort, scherp dolkje van me, drong door de rij van zijn verdedigers, en greep hem in zijn borst: ik deed dat zo snel en doortastend dat niemand van de aanwezigen het kon verhinderen. Ik mikte op zijn gezicht, maar van schrik wendde hij zijn hoofd af zodat ik hem vlak onder zijn oor trof, daar stootte ik twee keer stevig door en bij de tweede stoot viel hij dood onder mijn handen neer.

Moord, openlijke geweldpleging, onzedelijke handelingen, hij heeft het allemaal op zijn kerfstok. Maar nooit neemt hij een blad voor de mond. Hij laat alles zien. Hij was dan ook een zestiende-eeuwer.

Het leven van Benvenuto Cellini door hemzelf verteld, vertaald en ingeleid door Corinne van Schendel en Henriëtte van Dam van Isselt.

Benvenuto Cellini
Italiaans beeldhouwer, bronsgieter en graveur, geboren 1 november 1500 Firenze - overleden 14 februari 1571 aldaar.
Cellini (1500-1571) was een vermaarde goudsmid en beeldhouwer tijdens het hoogtepunt van de Renaissance. Hij werkte onder andere voor paus Clemens VII, koning Frans I van Frankrijk en het hof van de Medici te Florence. Wellicht zijn bekendste en alom geprezen werk is de bronzen Perseus. De liefhebber kan dit juweel nog altijd bewonderen in de Loggia van Florence.

Hij beschreef op een opschepperige wijze zijn avontuurlijk leven in zijn 'Vita', de eerste belangrijke autobiografie in Italië. Het artistieke leven van zijn tijd en zijn eigen afwisselend liefdesleven wordt erin belicht. In deze roman verteld Cellini - zo nu en dan te zijner gunste gekleurd - zijn levensverhaal. Cellini schildert een werkelijk schitterend tijdsbeeld met zijn beschrijvingen van het hof van de Medici's en vooral dat van de pausen Clemens VII en Paulus III. Hun product was “God” en dat product werd naargelang de omstandigheden, aangepast aan hun persoonlijke behoeften. In hun tirannie deden ze niet onder voor de aardse heersers. Cellini, met zijn onmogelijke karakter, wist zich van vriend tot vijand van de pausen te maken. Hij beweert in dit boek o.a. de maarsschalk van Bourbon eigenhandig te hebben gedood bij de overval op Rome. De schrijfstijl van Cellini is eenvoudig, zo nu en dan rommelig, maar vooral ook ontroerend. Cellini gelooft in zichzelf en is er heilig van overtuigd dat niet hij zelf, maar het lot hem onrecht heeft aangedaan.

Benvenuto Cellini was geen gemakkelijk mens. Hij lag in oorlog met de helft van zijn gilde, vermoordde enkele concurrenten en voltooide een aantal opdrachten niet. Toen hij 59 werd begon hij zijn autobiografie aan een leerling te dicteren, terwijl hij gewoon verder werkte. Zijn autobiografie wordt plots stilgelegd en een paar jaar later schreef hij een technisch boek over de goudsmidskunst en over de beeldhouwkunst: trattati dell'orificeria della scultura.

Maniërisme
Een van de eerste beeldhouwers die in een manieristische stijl werkt is Bandinelli. Typerend voor het manierisme zijn de onnatuurlijke houdingen die wel dynamische en emotioneel geladen effecten teweegbrengen. Beelden waren van alle kanten goed te bekijken, de figuren hadden een gedraaide houding (ook wel figura serpentinata genoemd). Twee andere bekende manieristische beeldhouwers zijn benvenuto giovanni bologna en Benvenuto Cellini. Een derde beeldhouwer uit deze tijd is Francesco Primaticcio (1504-1570). Hij heeft samen met Guilio Romano gewerkt aan Palazzo Te. In 1532 ging hij werken voor Francois I aan het hof van Fontainebleau. Hij werkte daar samen met o.a. Benvenuto Cellini en Rosso Fiorentino. Het hof van Fontainebleau werd het artistieke centrum ten noorden van de Alpen. Men spreekt ook wel over de school van Fontainebleau.

Biografie
Hij werd opgeleid als goudsmid en legde zich vervolgens toe op de beeldhouwkunst. Zijn kracht ligt vooral in de fijne bewerking van details. Hij onderging invloed van Michelangelo en van de beeldhouwers uit de Oudheid. Zijn vroege werk in Rome (waar hij in 1527 de plundering meemaakte, die hij levendig beschrijft) was vooral goudsmeedwerk. Hij werkte voor Clemens VII en Paulus III (1523-1540) en voor Frans I te Parijs en te Fontainebleau (1540-1545). Later was hij tot aan zijn dood in dienst van Cosimo I de Medici te Firenze.