London Symphony Orchestra - Tschaikowsky: Hamlet/Overture And Incidental Musi (CD)

Deze toneelmuziek van Tchaikovsky is nagenoeg onbekend en het is aan onder meer Chandos en Geoffrey Simon te danken dat er een opname van bestaat. Een prachtige opname ook nog; van een prachtige uitvoering.
Inmiddels is het aan Vladimir Jurowski te danken dat er nòg een opname van bestaat (die normaal verkrijgbaar is), en er bestaat een oude mono opname van de dirigent Gauk.

Slechts een paar deeltjes van deze muziek behoren tot het wat minder onbekende repertoire: de oeverture (een verkorte versie van de fantasie-oeverture Hamlet), een deel uit de derde symfonie (Alla tedesca) dat Tchaikovsky in verkorte vorm in de toneelmuziek een plaatsje gaf als entr'acte, en een Elegie voor strijkers (dit is een afzonderlijk werkje dat in de toneelmuziek werd opgenomen). Er is ook nog een kort stukje dat is ontleend aan de toneelmuziek bij Het Sneeuwmeisje.
Afzonderlijke vermelding verdient de Marche funèbre. Dit is een diep maar niet serieus treurig marsdeel, dat wordt onderbroken door een joyeuze en zwierige quasi-treurwals.

De uitvoering door het London Symphony Orchestra o.l.v. Geoffrey Simon is voorbeeldig. Het orkest speelt prachtig en zet volgens mij precies de klank en sfeer neer die Simon beoogt. Simon geeft aandacht aan alle aspecten van deze muziek. De dreiging, de onontkoombaarheid van het gebeuren, de lichte ondertoon in de tussenspelen, de juiste statigheid en ironie in de begrafenismars, de mistige, soms bijna griezelige en tegelijk feeërieke sfeer waarin bepaalde taferelen van het (toneel)stuk zich afspelen.

De opname is erg goed en geeft een prachtig beeld van de orkestklank (met name de strijkers klinken bijzonder fraai - het orkest klinkt als het ware als "zilveren blazers op een bedje van zijden strijkers"), al is het totaal naar mijn idee een tikje te galmrijk, te diffuus, te wazig. Zoals wel vaker bij Chandos.
De diffuusheid draagt echter wel bij aan de sfeer van de muziek zelf, en dat kan dan toch als een pluspunt worden gezien, al had ik zelf de klank graag iets gedetailleerder, droger, directer gehad. Maar misschien is de gekozen methode toch de ideale middenweg bij deze muziek, die je op een of andere manier niet als een orkestwerk maar als muzikale aankleding van een dramatisch toneelstuk moet ondergaan en die daarom de sfeer van dat toneelmuziek moet oproepen, zonder dat men wordt afgeleid door te veel nadruk op het spel van het orkest. Anders gezegd: deze muziek kan het hebben, dat er een waas van geheimzinnigheid rond opgetrokken wordt.

Chandos bracht de opname oorspronkelijk uit in een album met 2 LP's, waarop ook andere onbekende en nooit of bijna nooit uitgevoerde werken van Tchaikovsky. Op de cd-uitgave die ik heb is de toneelmuziek gecombineerd met de volgens mij totdantoe enige opname van de oorspronkelijke versie van de fantasie-oeverture Romeo en Julia. Later heeft Chandos de toneelmuziek in een andere koppeling uitgebracht (Festival Overture), en dat is wel jammer maar niet werkelijk belangrijk.

De opname van Jurowski (op PentaTone, uit 2007, aangevuld met de oorspronkelijke versie van de fantasie-oevertrue Romeo en Julia) verdient de volle vermelding omdat zijn opname het enige volwaardige alternatief vormt, al zal mijn voorkeur naar Simon blijven uitgaan, omdat Jurowski eigenlijk zo "gewoontjes" klinkt, terwijl Simon zo gloedvol overkomt en een ware meester is in het tekenen van de sfeer; het is allemaal 'raak', hij sleept je mee en geeft je alle finesses die Tchaikovsky heeft aangebracht en waar Jurowski wat gladjes mee omgaat. Simon legt bloot hoe prachtig deze muziek is en wat een geweldige ontdekking dit is, terwijl het voor Jurowski de gewoonste zaak van de wereld lijkt ... dus waarom zou hij echt zijn best doen? Daarnaast is Simon wat guller (vollediger, 49 minuten Hamlet, tegenover 43 minuten bij Jurowski) en is de Chandos opname (ondanks het iets teveel aan galm) van een unieke zilveren schoonheid.