Nooit meer bacalhau terugblik van een tropenarts op een heftig jaar in zich bevrijdend Angola

De toegevoegde waarde van uw boek ligt in de nauwkeurige beschrijving van de ideologisch-politieke betrokkenheid en interventies vanuit Nederland. Ik was daar als Minister voor Ontwikkelings- samenwerking sterk bij betrokken en herken veel van wat u beschrijft.
U beschrijft indringend de dilemma's van werken in een oorlogssituatie en lardeert een en ander met een weinig ontziende beschrijving van uw persoonlijke dilemma's. Dat geeft een extra toegevoegde waarde aan het boek.
Vanuit mijn kennis en ervaring op het terrein van internationale samenwerking, ontwikkeling en conflict acht ik Uw boek zeer de moeite waard. Het is een indringende beschrijving van Uw persoonlijke ervaringen, in een context die niet alleen historisch belangwekkend is, maar ook vandaag.
Jan Pronk, voormalig minister Ontwikkelings Samenwerking

Natuurlijk koop ik het boek van Jarl Chabot en verslind het meteen. Ik voel weer het malaise gevoel van toen opkomen. "Paludismo, malaria!", riepen we dan. En ik zie weer de sobere klinieken met de eindeloze rijen patiënten, waar artsen zoals Jarl, op een eentonig dieet van rijst en soms vis altijd maar doorwerkten, al voelden ze zich vaak zelf ook niet lekker.
De lezer wordt meegezogen in het persoonlijke leven en dilemma’s van een jonge, kritische arts die een ongewis avontuur is aangegaan. De frisheid en verbazing die uit zijn dagboekaantekeningen spreken zijn aanstekelijk. Er was de constante dreiging van de vijand die ieder moment kon toeslaan en er waren onderlinge conflicten die zomaar konden escaleren. “Nooit meer Bacalhau” is vooral een eerlijk boek, waarin eigen falen en feilen net zo aan bod komen als die van de toenmalige Marxistische MPLA regering.
Droeg ik zelf destijds ook niet 2dehands jurkjes met hier en daar een gaatje in een poging net zo eenvoudig te leven als de Angolezen? Het werd niet gewaardeerd. Evenmin dat ik perse zelf ons huis wilde schoonhouden.
Je bedoelt het goed, maar je doet het fout en dat wordt intelligent en soms hilarisch beschreven in “Nooit meer Bacalhau.” Maar uiteindelijk hebben die bloedrode dokters uit de jaren 70, onder zware omstandigheden wel het leven gered van heel wat wanhopige Angolezen.
Een mooi en soms ontroerend boek!

Fieneke Diamand
(woonde in Angola van september 1976 tot augustus 1977)

Boeiende en authentieke beschrijving van bevlogenheid in de zeventiger jaren - en de treurige afloop daarvan. Het boek biedt een oprechte en zeer persoonlijke schets van de moedige poging van een jonge arts om een directe bijdrage te leveren in Angola (toen het slagveld waarop een strijd werd uitgevochten tussen links en rechts, het westen en de Soviet Unie, het Apartheidsregime en de rest van Afrika - nu het slagveld van extreme corruptie en kapitalisme). De persoon is misschien naief, maar zeker oprecht en toegewijd.
Het boek slaagt er in om de hoofdpersoon helder en overtuigend neer te zetten (puttend uit dagboeken en brieven), maar ook, zij het minder helder, de context van de militaire strijd in Angola en, vooral, de ideologische strijd tussen linkse groepen in Nederland.
Hoewel het over serieuze zaken gaat, wordt het nooit te zwaar - omdat het perspektief steeds persoonlijk blijft en er af en toe ook komische situaties en milde ironie in voorkomen.
De historische en politieke context van Angola in die jaren had, misschien in een inleiding of annex, wat helderder mogen worden geschetst. De politieke scherpslijperij in links Nederland (die uiteindelijk tot het falen van de goede bedoelingen leidde) zal veel jongeren vreemd of zelfs bizar voorkomen, maar wordt met wrange helderheid neergezet. Alleen daarom al is dit boek waardevol als schets van de linkse geschiedenis.
Maar het is vooral boeiend als persoonlijk verhaal over een harde confrontatie met de werkelijkheid waarin zwart en wit vooral grijs blijken te zijn. Goed geschreven, spannend en ontroerend.

Het boek leest als een trein, echt goed geschreven.
Chabot is oprecht over wat hij allemaal aan second thoughts had. Echt een kanjer.
Met de kennis van nu terugkijken en eerlijk onder ogen zien wat toen echt speelde is zo waardevol voor iedereen die bezield van idealisme aan een tropenavontuur begint. Het is een illusie om te denken dat wie nu uitgaat naar gebieden met politieke onrust geen verkeerde keuzes zal maken en naïef zal blijken. Dit verhaal is het eerlijke alternatief voor alle tropenboeken, waarbij de tropenarts toch als held overeind blijft.

Je hebt een prachtig boek geschreven. Dat doe ik je niet na. Naarmate de pagina’s weg lezen stijgt wat mij betreft de spanning en raakte ik meer geboeid. Natuurlijk omdat het mij als ‘overblijver’ (cit. KootenBie), en generatie genoot aanspreekt. De aanvullende commentaren van je toenmalige teamgenoten daar in Cabinda en van Jan Pronk maken het boek nog completer.
Je relaas geeft een indringend en zeer persoonlijk beeld van een episode die voor een grote groep idealisten en hun afrikaanse collega’s belangrijk is geweest, in een grotere politieke context die, althans voor mij, wel begrijpbaar maar niet hanteerbaar was. En ondanks de pretenties en de jammerlijke gevolgen van die naïviteit voor jullie, uiteindelijk ook niet voor het Medies Komitee Angola.
Het is belangrijk dat je in je boek de vraag opwerpt: "Waarom zeiden we niet tegen de MPLA broeders dat ze de foute weg aan het bewandelen waren"? Daar geef je helaas geen antwoord op. Was het je Westerse achtergrond (lees vermeende superioriteit) die maakte dat je die vraag niet mocht stellen?

Het boek geeft een helder beeld van de complexe situatie in het Angola in wording, waarin een groep Nederlandse artsen in 1975 de gezondheidszorg probeert te verbeteren. Het land verkeert in een oorlogstoestand. Rivaliserende groepen, gesteund door verschillende landen (en groeperingen, zoals in Nederland) in en buiten Afrika, strijden om de macht. Gezondheidszorg blijkt een hot politiek item te zijn voor alle partijen.
Het boek laat op een indringende manier en van dichtbij zien wat het betekende voor landen om zich te ontworstelen aan kolonisatie en om een allereerste orde te brengen in de chaotische situatie die vrijheid met zich mee bracht. Het boek vertelt over Angola, maar is van betekenis voor andere gedekoloniseerde gebieden die tot de Derde Wereld zijn gaan behoren. Jarl Chabot koppelt het verhaal over dit proces met de manier waarop de solidariteit in Nederland met deze strijd in de zeventiger jaren een sterk verzuilde vorm kreeg, die belemmerend werkte en moeilijk te begrijpen valt, maar jammer genoeg nog te herkennen is in de politiek van vandaag. Ontwikkeling is nooit af, altijd “een werk in uitvoering”. Dat gaat ook op voor mensen. Het boek is in zekere zin ook een “coming of age” verhaal over de schrijver zelf. In korte tijd zoveel ervaringen van verschillende soort opdoen, is ingrijpend geweest. De manier waarop dat na veertig jaar op papier is gezet verdient een grote schare lezers..