Paths Of Glory

Deze ijzersterke anti-oorlogsfilm is een vroeg meesterwerk van topregisseur Stanley Kubrick (1928-1999), over de afschuwelijke kanten van oorlogvoeren en het tot in het absurde, militaristisch denken en handelen. Deze eersteklas productie van James B. Harris was reeds bij de release zeer controversieel en zette vooral kwaad bloed in Frankrijk, alwaar de film tot 1975 verboden was. Hun grootste bezwaar was het feit dat het Franse leger zeer negatief werd neergezet. Ook het Spanje onder het bewind van Franco weerde de film uit hun bioscopen vanwege de anti-militaristische strekking. Het duurde zelfs nog tot 1986, elf jaar na de dood van Franco, voordat de film vertoond mocht worden. In Duitsland, waar deze productie notabene was opgenomen (Beieren), had men ook moeite met het geheel en wilde men bondgenoot Frankrijk niet voor het hoofd stoten. Het verhaal zou gebaseerd zijn op waargebeurde feiten die zich afspeelden in de Eerste Wereldoorlog en werden te boek gesteld door auteur Humphrey Cobb. Regisseur Kubrick en scenarioschrijvers Calder Willingham en Jim Thompson baseerden hun meesterlijke, maar zeer pijnlijke, scenario op dit boek. Hoofdrolspeler Kirk Douglas, die met zijn eigen productiemaatschappij "Bryna" mede produceerde, speelt vol overtuiging en passie de rol van kolonel Dax. George MacReady (1899-1973), als de fanatieke generaal Mireau, zal ongetwijfeld bij menig toeschouwer de nodig woede opwekken, hoewel de zeer charmante generaal Broulard, fantastisch vertolkt door Adolphe Menjou (1890-1963), de eigenlijke boosdoener is. De enige vrouwelijke rol is aan het einde van de film, waarbij een Duitse vrouw (gespeeld door Christiane Harlan, de latere Mevr. Kubrick) gedwongen wordt een lied ("Der Treue Husar") te zingen. Verder nog in de cast Ralph Meeker, Joseph Turkel, Timothy Carey, Wayne Morris en Richard Anderson. Het zeer toepasselijke zwart/wit camerawerk van Georg Krause versterkt het gegeven enorm. Goede muziek van componist Gerald Fried. De muzikale score opent overigens met het Franse volkslied "Le Marseillaise". Absolute filmklassieker, die echter een grote vinger op een zeer pijnlijke plek legt!

In deze klasieker van Stanley Kubrick laat hij de gruwelen van de eerste wereld oorlog zien. wanneer een commandant promotie voor het grijpen ziet probeert hij een onmogelijke slag te winnen. Kurk Dougles krijgt de opdracht om dit uit te voeren. Wanneer de slag mislukt en zijn mannen zich terug trekken wil de commandant soldaten executeren om een voorbeeld te maken voor de rest van het leger. Hierna zien we Kirk Dougles in een fantastische rol in waar hij de soldaten verdedigt.
Een zware film die de tragiek van oorlog en de rangen en standen in het leger laat zien. Een must see voor elke kubrick fan of iemand die interesse heeft in het drama genaamd oorlog.

Deze film is een van de eerste werken van Stanley Kubrick en wordt gezien als een meesterwerk. Hoewel deze film vooral voor de oorlogsfilm- of Kubrickliefhebber een aanrader is, is het verhaal pakkend en meeslepend genoeg om vrijwel iedere kijker te kunnen boeien. De film is in zwart-wit geschoten, en de technieken zijn verouderd; dit zou jonge kijkers die slechts moderne films kijken af kunnen schrikken. Wanneer we deze film in het perspectief van zijn tijd (kunnen) zien, is het een uitstekend werk.

Deze film gaat over de misstanden in het Franse leger in de eerste wereldoorlog en is op waargebeurde gebeurtenissen gebaseerd. Wie de film heeft gezien zal zich daar wellicht over verbazen, maar de praktijken in de legers in eerste wereldoorlog (en ook daarvoor, zie bijvoorbeeld de beroemde Dreyfuss-affaire) tarten werkelijk elke verbeelding.

De film is bepaald kort, nog geen anderhalf uur. Alle overbodige ballast is eruit gehaald, kennelijk was dat het doel van de regisseur, om een film te maken zonder ook maar iets overbodigs. Iets meer introductie van de personen en wat meer ademruimte in de film hadden deze m.i. echter goed gedaan. De film is dus nogal spartaans, en het feit dat hij in zwart-wit is geschoten draagt daar ook aan bij.

Irritant is dat iedereen in de film alleen maar Engels spreekt, het speelt NB in het Franse leger. Was het nu zo moeilijk om Franstalige acteurs te gebruiken? Hoe dan ook; dit stoort in de praktijk alleen in het begin, je bent er al snel aan gewend.

En hoewel dit in essentie een oorlogsfilm is, is er weinig oorlogsgeweld in te zien. Er wordt meer tijd besteed aan de rechtszaak tegen de soldaten die als zondebok voor de onmogelijke aanval worden gebruikt, en de afwikkeling van die rechtszaak, dan aan de onmogelijke aanval zelf. De tegenstanders (de Duitsers) zie je sowieso helemaal niet in deze film (los van de slotscene van de film).

En die slotscene is erg bevreemdend, mij ontging in ieder geval de zin ervan. Google leerde me later dat dat was om te laten zien dat de soldaten ondanks de verschrikkingen van de oorlog en de misstanden in hun eigen leger, beiden zaken waaronder zij leden, toch een gevoel van menselijkheid hadden behouden. Nou ja, dat zal dan wel denk ik dan. Wellicht was die scene bedoeld om de kijker te laten nadenken, op mij had het dat effect in ieder geval niet, het riep alleen verbazing en een lichte irritatie op.

Het acteurwerk is puik te noemen, met name van de twee generaals (de 'evil characters' in het plot om het zo maar te zeggen).

Al met al is deze film zeker de moeite waard, en zou ik hem willen aanbevelen aan iedereen die geïnteresseerd is in de eerste wereldoorlog.