Preadviezen voor de Vereniging voor Bouwrecht 42 - Constructieve veiligheid: een onderzoek naar communicatie en borging in bouwprocessen voorkomen is beter dan genezen

De Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft het de afgelopen jaren druk met het onderzoeken van bouwincidenten. Zeer recent stortte in Tilburg een deel van de in aanbouw zijnde spoortunnel onder het station in. Dit is een van de vele incidenten die zich hebben voorgedaan de afgelopen tien jaar. Constructieve veiligheid van bouwwerken blijkt allerminst een vanzelfsprekendheid. Onvoldoende afstemming en controle tijdens het bouwproces en een gebrekkige communicatie tussen bouwactoren zijn de voornaamste oorzaken van bouwfouten, zo blijkt uit onderzoek. Zo heeft 21% van de faalkosten haar oorzaak in gebrekkige communicatie. Dit roept de vraag op of privaat- en publiekrechtelijke regelgeving, contractmodellen en private instrumenten van kwaliteitsborging (zoals certificering) de communicatie en borging in bouwprocessen voldoende bevorderen. Leiden zij ertoe dat bouwactoren zich gezamenlijk verantwoordelijk voelen voor de constructieve veiligheid van bouwwerken? In het preadvies zijn deze vragen voorwerp van onderzoek. Bekeken wordt in hoeverre en op welke manier de communicatie in bouwprocessen moet worden verbeterd. Ook wordt nagegaan of een grotere inzet van private beoordelingsinstrumenten kan bijdragen aan meer bouwkwaliteit, nu de rol van gemeentelijke overheden in dezen feitelijk beperkt blijkt te zijn. Ook vanuit de rijksoverheid zijn inmiddels initiatieven ontplooid om constructieve veiligheid in bouwprocessen te verbeteren. In juni 2014 werd het conceptwetsvoorstel Kwaliteitsborging voor het bouwen gepresenteerd, dat er hoofdzakelijk toe strekt de verantwoordelijkheden voor bouwkwaliteit te verschuiven van de publieke naar de private sfeer. Onder meer door vervanging van preventieve bouwplantoetsing en toezicht op de bouw door gemeentebesturen door private kwaliteitsborging, maar ook door een verruiming van het aansprakelijkheidsregime dat van toepassing is op aannemers. Maar in hoeverre kunnen deze voorstellen een oplossing bieden voor de geconstateerde communicatie- en afstemmingsproblemen in bouwprocessen? En in het verlengde daarvan: wat doen deze voorstellen nu eigenlijk aan de verbetering van constructieve veiligheid in de bouw? In het preadvies worden deze vragen beantwoord.