The Women

Dit is een heel vernuftig en knap geschreven roman. Maar: op het eerste gezicht bedrieglijk simpel. De recensie die ik las gaf vooral aandacht aan de vier vrouwen van Frank Lloyd Wright. Terecht natuurlijk, het drama van de elkaar in het leven van de architect opvolgende vrouwen stuwt de roman van T.C. Boyle voort, met de vaart en de onontkoombare katharsis van een klassieke tragedie. Boyle zet dit drama vaardig neer, de lezer wordt meegesleurd terwijl de vrouwen voor zijn geestesoog opdoemen, als persoon groeien, en tenslotte eindigen.
Boyle laat de drie delen van het boek steeds inleiden door de Japanse architect –ooit gezel bij Frank Lloyd Wright- Sato. De drie delen worden door deze Sato geschreven, maar de lezer krijgt de vertaling te lezen van Satos Ierse schoonzoon. Af en toe geeft Sato alsnog commentaar middels voetnoten. Sato begint met het verhaal van de laatste vrouw, en gaat terug in de tijd naar de tweede (de eerste komt er bekaaid van af). Hierdoor komt het allergrootste drama aan het eind van het boek terecht. Handig gedaan van de schrijver.
Maar het is méér dan ambachtelijke kunde alleen. Door zich alleen te laten betoveren door het verhaal van de vrouwen zal de lezer dat niet opmerken. Wie meer oog heeft voor het verhaal van Sato zal een tweede spoor in de roman ontdekken dat even belangrijk is als het spoor van passie, vuur en vlammen dat het liefdesleven van de grote architect trekt.
Een belangrijk thema van het verhaal van Sato is de meester-gezel-relatie. Dat maakt niet alleen onderdeel uit van de architectenkant van Frank Lloyd Wright (naast zijn minnaars-kant), het levert ook een mooi contrapunt op ten aanzien van Frank Lloyd Wrights relaties met het schone geslacht. Een contrapunt dat versterkt wordt omdat de meester ook ingrijpt in het liefdesleven van de gezel, het liefdesleven van de gezel wordt ook onderwerp van de roman. Een ander tegenover van de twee sporen is de wijze waarop een en ander kond gedaan wordt: het meester-gezel-thema wordt uitgebreid maar relatief ingetogen verwoord in de inleidingen, de tragiek van zijn eigen liefdes stipt Sato aan met niet meer dan bescheiden hints, vooral in de voetnoten. Terwijl de passies van Lloyd Wright omstandig en breeduit van de daken geschreeuwd worden in het eigenlijke corpus van de roman.
De levens van de twee architecten, van de meester en zijn gezel, spiegelen elkaar. Misschien boekstaafde Sato het liefdesleven van zijn meester wel om zichzelf te troosten, of om het verhaal van zijn eigen tragische liefdes te kunnen vertellen zonder het echt te vertellen; zulk individualistisch ten toon spreiden van eigen leed past een Japanner niet.
Met dit dubbele spoor is het eigenlijke motief gegeven voor de Nabokov-waardige constructie van “The Women”, chronologisch gezien moeten de sporen in tegenovergestelde richting lopen, alleen zo vallen de grootse drama’s in het leven van beide mannen samen. En alleen zo is het slot geen gesloten einde, er is nog een hele toekomst te gaan.
Tenslotte slaagt Boyle er in, dankzij de tweede stem van de buitenstaander Sato, om fijnzinnig indirect kritiek te leveren op “the American way”, zelfs enigszins belichaamd in de complexe persoon Frank Lloyd Wright.
“The Women” is, mits men niet te gemakzuchtig leest, méér dan een liefdesverhaal, meer dan een biografische etude over Frank Lloyd Wright. Het is een volwaardige “great American novel”.