Boommensen Over nut en nadeel van de humanisering van de natuur

Bomen en planten zijn levende wezens en onderdeel van alles wat leeft op deze planeet. Maar hebben planten ook rechten? Recht op bescherming, op voeding, op wasdom? Is de volgende stap in de emancipatie van levende wezens de erkenning van de rechten van het plantenrijk?

Het beeld dat de mens heerschappij heeft over de schepping en alles naar eigen believen mag gebruiken, is al langere tijd aan het kantelen. Er is erkenning voor de waardigheid van dieren, die via wetgeving beschermd dienen te worden. De oprichting van de Partij van de Dieren is daar een voorbeeld van.

Planten worden vaak gezien als een achtergrond van het leven. Ze worden op een lagere trede geplaats dan dieren en dat terwijl ze juist van vitaal belang zijn voor ons bestaan en voortbestaan. Maar weinig mensen weten dat er ook een Partij van de Planten bestaat. Een partij die duurzaamheid en lange termijn denken hoog op de agenda wil krijgen. Inmiddels gaan er steeds meer stemmen op om de waardigheid van bomen en planten te respecteren.
Door onderzoek is vast komen te staan dat planten en bomen communiceren met elkaar zowel bovengronds als via hun enorme vatenstelsel. Ze kunnen elkaar waarschuwen voor gevaar. Ze kunnen zelfs tactieken toe passen om vijanden om de tuin te leiden. Ze beschikken over een bepaalde vorm van intelligentie. Maar hebben ze gevoel? Ze hebben in elk geval geen centraal zenuwstelsel zoals mensen en dieren. Toch zijn er onderzoekers die beweren dat bomen en planten pijn kunnen ervaren en zelfs over geheugen beschikken.
In ons land zijn geen oorspronkelijke bossen meer. Al het bos is aangelegd, zonder oog voor de samenhang van bomen met elkaar. In opkomst is het Plenterbos. Een Plenterbos is voor de bosbouw wat het voedselbos is voor de landbouw. Een soortrijke gemeenschap waarin alle leeftijden en gewichtsklassen door elkaar staan. Op beperkte schaal worden stammen geoogst, maar verder ingrijpen door de mens is taboe.

In het boek Boom Mensen probeert Jopzef Keulartz (1947 - emeritus hoogleraar milieufilosofie) zowel de lichtpunten als de schaduwzijden van de vermenselijking van de natuur, en in het bijzonder van planten, in kaart te brengen. Een recentelijk geschreven, leesbaar overzicht van de verschillende filosofische inzichten op gebied van natuurontwikkeling en bosbouw. Isbn 9 789056156602 www.noordboek.nl

De kaft van het boek beschrijft een inhoud die wel zeer mager aan de orde komt. Naast een summier overzicht van onderzoek op het gebied van de leefwereld van planten, wordt er veel te veel aandacht besteed aan de ideeën van Prinses Irene die meent te kunnen communiceren met planten en bomen. Ook het werk van Wohlleben komt overmatig aan bod, zonder daarbij de kern van het boek te raken. Deze hoofdstukken hebben een hoog zweefkarakter. Het een na laatste hoofdstuk, dat nauwelijks een link heeft met de vermeende rode draad van het boek, komt nogal uit de lucht vallen en gaat over het Nederlandse bosbeleid van de afgelopen decennia. Terwijl het onderwerp (vermogens en vaardigheden van planten) zich leent voor interessant leesmateriaal heeft de schrijver zich er erg warrig, weinig samenhangend en met irrelavante informatie vanaf gemaakt, helaas.