De Aanslag roman

Het is de honger winter van 44 en Anton is 12 als er voor zijn huis een politieagent wordt doodgeschoten. Althans, dat is wat iedereen denkt. De waarheid is dat het lijk eigenlijk voor het huis van de buren lag. Zij hebben het lijk voor het huis van Anton en zijn familie gelegd. Die daad zorgt voor verschrikkelijke gevolgen en Anton is, al geeft hij het zelf niet toe, zijn hele leven bezig met die dag. Wat is er gebeurd? En waarom? Beetje bij beetje, na mate de tijd verstrijkt en Anton ouder wordt, krijgt hij meer duidelijkheid over die avond en waarom de dingen gaan zoals ze zijn gegaan. Het verhaal is mooi, de manier waarop het geschreven is echter niet. Harry Mulisch heeft naar mijn mening altijd te veel eer gekregen voor zijn werk. Wil je echt dit verhaal beleven, dan raad ik je aan de film te kijken.

Als je dit boek oppervlakkig noemt, dan heb je het niet begrepen. Het verhaal an sich is een simpel gegeven, maar de thematiek eronder is bijzonder goed uitgewerkt. Er zitten subtiel verstopte motieven in het boek ( in elk hoofdstuk komt een steen voor en ook het licht is een duidelijk terugkerend motief, tot aan de straatnamen toe!) Daarnaast bevat het psychologische motieven en filosofische. Er worden boeken gelezen in het verhaal die qua thematiek ook teruggrijpen naar de thematiek van het boek. Kortom: het boek is op verscheidene lagen te waarderen! Ik vond het een geweldig boek; toegankelijk, maar tegelijk diep! Prachtige eenvoud!

Mooi boek! Vanaf het eerste moment heb je duidelijk een beeld over de verschillende personages: die gast is een eikel, de ander is wel aardig, etc. Op zich lijkt dat niet bepaald meer inhoud te hebben dan Harry Potter (al is de rol van één der belangrijke personen in de boekenreeks in deel 7 ook wel een openbaring voor velen gebleken), maar gelukkig blijft van deze veronderstellingen niet altijd even veel waar. In de loop van het verhaal kom je over steeds meer mensen steeds meer te weten en word je op meerdere punten gewurgd door de vraag wat nu goed en fout is. Zo goed en fout al bestaan.
Al met al, een mooie compositie, die, tegen Mulisch' reputatie in, door iedereen gelezen kan worden. Huiverig als ik was bij het zien van de naam Mulisch op de cover, zo opgelucht was ik na het lezen van de laatste pagina. Een heuse meevaller, die de verwachtingen meer dan overtrof.

Het is een koude winteravond in januari 1945. Het is bijna acht uur, spertijd, buiten is het helemaal stil. Ineens vallen er in de ijzige stilte 6 schoten, buiten op het straat. Anton gaat als eerste kijken wat er gebeurd is. Hij ziet Fake Ploeg liggen, een hoofdinspecteur van de politie en een beruchte verrader. Hij ziet ook dat de buren het lijk vastpakken en het voor zijn huis deponeren. Peter vreest voor de represailles van de Duitsers en wilt onmiddellijk naar buiten om het lijk voor een tweede maal te verplaatsen. Anton en zijn moeder probeert hem nog tegen te houden, maar Peter duwt ze opzij en pakte Fake Ploeg vast. Terwijl hij dit doet wordt hij gestoord door een Duitse militaire patrouille, hij geraakt in paniek en neemt het wapen van Ploeg en rent weg. De patrouille roept versterking en treedt het huis van Anton binnen. Hij wordt meegesleurd en in een Duitse auto gegooid, in de auto ziet hij hoe zijn huis in as gelegd wordt door middel van vlammenwerpers en granaten. Even meent hij de schim van zijn moeder te zien, samen met andere geboeide gevangenen. Na deze glimp van haar hoort hij het geratel van een mitrailleur…

De op bouw van De Aanslag is zeer gestructureerd, een proloog gevolgd door vijf episodes. Deze volgen elkaar chronologisch op en omvatten een periode van bijna 37 jaar. Elke episode duurt één of meerdere dagen. in het verhaal. Opmerkelijk was dat Anton per episode een persoon ontmoet die nauw verbonden was met de aanslag. Na elke ontmoeting moet hij het beeld van de gebeurtenis in 1945 herzien. Zijn leven neemt steeds een wending naarmate hij het verleden beter leert kennen. Zo leert hij bijvoorbeeld Cor Takes kennen, deze man heeft Fake Ploeg vermoord. Door deze man kan Anton ook het standpunt van de moordenaar bekijken.
Zoals veel andere boeken is het hoofdpersonage van De Aanslag een round character. Anton is in het hele verhaal door het hoofdpersonage, hij wordt beïnvloed door alle andere personages, deze personages zijn flat characters. Dit wilt zeggen dat zij niet evolueren tijdens het verhaal, maar ze kunnen wel het hoofdpersonage sterk beïnvloeden. Zoals hierboven vermeld wordt Anton veel met deze personages geconfronteerd. Zij vertellen elk hun standpunt, hoe zij ‘de aanslag’ hebben meegemaakt. Deze personages zijn minimaal uitgewerkt, je weet bijna niets over hen. Je kent enkel hun gevoelens over de gebeurtenis, omdat zij het aan Anton hebben verteld. Er wordt dus geen of heel weinig spanning opgebouwd.
Amaro geeft in zijn review veel positieve commentaar, hij vindt het goed dat het makkelijk leest en dat de rode lijn makkelijk te volgen was, enz. Ik ben akkoord met hem, het heeft inderdaad een makkelijk te volgen lijdraad en het leest heel vlot. Ik werd, net zoals Amaro, afgeraden om een Harry Mulisch te lezen omdat hij moeilijk boeken schreef, maar deze is een uitzondering volgens mij.
Ik ben niet akkoord met Amaro als het over de diepgang van het boek gaat. Ik vond dat het eerder oppervlakkig overkwam, het verhaal is simpel uit te leggen. Het gaat over een jonge die één speciale gebeurtenis beleeft in het begin van het verhaal. Daarna is de spanning eruit, het boek was mijn interesse kwijt na het eerste hoofdstuk. Het werd langdradig, Anton herleefde altijd dezelfde scènes… Ik had meer diepgang verwacht van Harry Mulisch. Het boek is als een psychologie geschreven, maar het verhaal wijst eerder op een detective verhaal. Het boek doet mij denken aan een watervliegtuig, geen goed vliegtuig en geen goede boot net zoals het boek geen goede detective is en ook geen goed psychologisch verhaal is. Ik heb veel goede dingen gehoord over Harry Mulisch, maar ik had meer verwacht. Misschien ligt het ook aan mijzelf, ik ben meer voor boeken die vol met spanning en actie zitten. Het soort boeken dat je bij de keel grijpen, dit is een heel ander soort boek.
Ik kan het boek niet aan of af raden, ik kan enkel zeggen dat ik al betere boeken gelezen heb dan De Aanslag.