De Berber Bibliotheek - Vallende tijd Gedichten

Met dit tiende deel wordt de Berberbibliotheek afgesloten. Met veel spijt heb ik vernomen dat de afspraak tussen Asis Aynan en Jurgen Maas was, dat er in totaal tien titels uitgebracht zouden worden. Niet meer, niet minder. Met Vallende tijd valt tevens het doek.
In 2011 werd het eerste boek gepresenteerd in samenwerking met uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep en er volgden nóg drie titels. In 2014 verscheen het vijfde boek bij de jonge uitgeverij Jurgen Maas, die zich richt op de multiculturele samenleving, Noord-Afrika en het Midden-Oosten.
In het verklarende en informatieve nawoord beschrijft Asis Aynan het ontstaan en het afsluiten van zijn project. Tevens gaat hij dieper in op de dichters uit deze bundel.
Vallende tijd is een bloemlezing van gedichten - in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw geschreven - van de vier belangrijkste Riffijnse dichters, te weten;
- Mohammed Chacha (1955-2016)
- Mimoun el Walid (1954-2016)
- Fadma el Ouariachi (1957)
- Ahmed Ziani (1959)
Wat onomstotelijk in de gedichten doorklinkt is het verlangen naar het einde van de onderdrukking van het eeuwenoude Riffijnse volk, de bewoners van de Rifstreek in het noorden van Marokko. De invloed van de Marokkaanse heerschappij, de sociaal-economische achterstand en het uitsluiten van de Riffijnse cultuur heeft het volk geen goed gedaan - het moge duidelijk zijn dat dit een understatement is - getuige de demonstraties en de opstanden die hardhandig de kop ingedrukt zijn door het koninkrijk Marokko. Het recht dat een mens heeft op een persoonlijke ontwikkeling staat haaks op de heersende hypocrisie.
Op grond van de slechte economische situatie, door de hoge werkeloosheid, zijn veel Riffijnen in de 60er en 70er jaren ingegaan op de werving van arbeidskrachten door onder andere België en Nederland. Deze arbeidsmigratie werd door de dictatoriale Marokkaanse overheid gestimuleerd.
Van het viertal dichters is Fadma el Ouariachi de enige die nooit naar Europa is gekomen.
Tot zover de kleine geschiedenisles.
Stuk voor stuk ademen de gedichten in deze bundel het verlangen naar autonomie, gelijke rechten, rechtvaardigheid, de wens om gehoord te worden en op waarde geschat. De teksten zijn ook niet gespeend van vertwijfeling, onzekerheid, verdriet en angst. Angst voor onderdrukking en de zorgen ten aanzien van de toekomst. Met name Chacha beschrijft ook zijn geloofstwijfel en zijn afzetten tegen de regels van de islam. ( Wanneer drink ik op straat mijn wijn, eet ik varken tussen de mensen [...]')
De vertaling van de gedichten is van de hand van diverse vertalers, maar voor het overgrote deel heeft Hester Tollenaar haar talent bewezen met de - een naar mijn idee niet altijd even gemakkelijke taak om de essentie goed weer te geven - formidabele vertalingen vanuit het Berbers.
Tenslotte nog even dit......
Het schrijven van een bespreking van een bundel gedichten is meestal lastiger dan van een roman. Er is geen sprake van één enkel plot om in grote lijnen te bespreken, want het zijn stuk voor stuk aparte 'verhalen'. Ik hoop dat ik er toch in ben geslaagd om de essentie van het boek weer te geven. De gedichten zijn bijzonder toegankelijk en het is zeer verrassend om te ervaren dat de vier dichters een geheel eigen stijl hebben, terwijl ze alle vier iets van hun cultuur, de beklemmende gevoelens, verlangen en twijfels hebben willen uitdragen. Er zitten veel pareltjes tussen die het herlezen meer dan waard zijn, om over na te denken en te beseffen dat wij onze zegeningen kunnen tellen.
Een voortreffelijke afsluiting met overdonderende teksten.

Vallende tijd bevat een selectie gedichten uit verschillende bundels.
De gedichten worden per auteur aan de lezer aangeboden.
Als je niet veel weet over de Rif in Marokko is het heel fijn om achter in het boek een overzicht aan treffen van de notities die bij een aantal gedichten gemaakt zijn. Zo leer je meer over de achtergronden of de betekenis van een woord zoals: adjoen. Dit is een Noord-Afrikaanse trom.

De gedichten in deze bloemlezing zijn aangrijpend en prachtig en voor iedere lezer goed te begrijpen. Je voelt het verdriet, de ontgoocheling, de wanhoop maar ook de hoop die de auteurs hier uitspreken. De lengte van de gedichten is afwisselend. Soms slechts een paar zinnen, een andere keer een paar bladzijden vol gevoelens.

Een voorbeeld van een kort gedicht is 'Ruimte', geschreven door Ahmed Ziani:

Hoeveel vlakte is er nodig om
een roos te kweken?

Hoeveel grond is er nodig om
een boom te doen groeien?

Hoeveel ruimte heb je nodig om
een welwillendheid te planten
in een menshart
gevolgd door een glimlach op het gelaat?

In het nawoord vertelt Asis Aynan over het tot stand komen van de Berberbibliotheek. Hij is de samensteller van deze bundel. Door het lezen van zijn woorden kun je jezelf een klein beetje meer verplaatsen in de gevoelens van de auteurs.
De vier auteurs zijn heel verschillend, maar er is iets dat hen verbindt: hun liefde voor de Rif en de Riffijnse cultuur.

Vallende tijd bevat imponerende teksten die stof geven tot nadenken en een aantal zijn zeker de moeite waard om te herlezen.

In Vallende tijd is de weemoed voelbaar, je ziet de kleuren en ruikt de geuren die de auteurs moeten missen, het gemis van de armen om hen heen van diegenen die ze verloren hebben of een blik van verstandhouding die niet gezien mocht worden. - Graag Gelezen

Laat je verrassen