De grijzen roman

Het boek begint vervreemdend. Wie is er aan het woord? Waar gaat dit over?
De schrijfstijl is vlot genoeg om te blijven doorlezen en dit vreemde verhaal proberen te doorgronden.
Er zijn “vondsten” in de buitenwijken. Bij de aanleg van metrolijnen zijn diep onder de grond steeds groepjes van tientallen lichamen, in “goede” staat, rechtopstaand met grote kracht samengeperst.

Er zijn verschillende vertellers in verschillende tijden aan het woord, wat het verhaal nog complexer maakt.
De eerste verteller is schrijver en journalist geweest. Lena is een journaliste die door haar krant erop uit wordt gestuurd. Haar vader nam haar vroeger mee het hele land door op zoek naar misdaden en ongeluk. Hij is 3 jaar geleden vertrokken en is in haar gedachten bij haar. Lena is journaliste geworden met een fascinatie voor het kwaad. Ze wil zaken doorgronden. Haar hoofdredacteur heeft dezelfde interesses. Er is al eerder een journalist op afgestuurd, maar daar is niets meer van vernomen.

Ik vond het boek af en toe somber, op het saaie af maar vanaf deel 2 wordt het interessanter door het verhaal van Jona. Het dorp waarin hij woont is deels bedolven onder een modderstroom. Huizen, straten en mensen liggen onder de zandheuvel midden in het bos. Hij mag er niet komen, is verboden terrein. Er komt een vreemdeling, Havas genaamd, die onderzoek doet. Jona moet zijn kamertje aan die man afstaan. De man betrekt Jona bij zijn onderzoek.
Havas belooft Jona mee te nemen naar de stad om hem voor te stellen aan de grijzen. Dat zijn beelden die hij exposeert.

Het einde is open: de schrijver (welke?) typt: De herinneringen komen uit de diepte.
Als lezeres bleef ik achter met de vragen: waar ging dit over? Wat was waar en wat niet?
Ervaar het zelf.

In De grijzen, de debuutroman van Vincent Merjenberg, bevindt de lezer zich in een dystopische, bijna post-apocalyptische wereld. De focus ligt op een grensstad en het gebied daaromheen. Bij het aanleggen van metrotunnels in buitenwijken van de stad worden mensenlichamen rechtopstaand in de grond gevonden. Vrijwel niemand maakt zich hier meer zorgen over; dit komt nu eenmaal vaker voor. Journaliste Lena trekt naar de grensstad om deze vondsten te onderzoeken. Door de ogen van Lena, een oudere schrijver en een jongen uit een nabij dorpje worden de grensstad, haar inwoners en de wereld beschreven. In de zoektocht naar de waarheid passeren verschillende personages, manuscripten en verhalen de revue. Maar wat is waarheid als iedereen een eigen verhaal heeft? Hoe eerlijk zijn herinneringen? En hoeveel van een verhaal moet er waar zijn om de waarheid te zijn?

De grijzen is veelomvattend, raakt aan universele thema's: (over)leven, waarheidsvinding, kunst, schrijverschap, journalistiek, mensensmokkel. De roman is verhalend, maar tegelijkertijd onderzoekend. Dat er telkens eindjes open blijven en er een nieuwe waarheid gevonden moet worden, maakt dat je als lezer meedenkt over deze thema's en je ideeën hierover gaandeweg bijstelt. Toch wordt het nooit zo moeilijk en filosofisch dat het verhaal uit het oog verloren wordt. Het "ingenieus gecomponeerde roman" op de omslag kan ik dan ook alleen maar onderschrijven. Een aanrader dus, dit debuut.

Bedankt voor dit recensie-exemplaar @declubvanechtelezers en @atlascontact

De grijzen beschrijft de vondsten van lichamen van mannen, vrouwen en kinderen die rechtop in de aarde worden gevonden. Lena, een journaliste, gaat onderzoek doen naar de vondsten. Alle vondsten worden gevonden in het gebied tussen de stad en de grens van het land, de plek waar vele hopeloze mensen hopen uit het land te kunnen ontsnappen.

“De vele details over de lichamen die ondergronds worden aangetroffen haken zich vast in mijn gedachten. En die worden als vanzelf trager, bezwijken onder het gewicht van wat ik lees, en weerloos tegen zoveel dwingende beschrijvingen word ik teruggetrokken de diepte in, het donker in.”

De roman start met verschillende verhaallijnen. Het verhaal van schrijver Onalov, die een boek schreef over de vlucht over de grens. Het verhaal van Lena, die onderzoek gaat doen naar de vondsten. En het verhaal van Jona, die in zijn dorp in het binnenland met een vreemdeling mee op onderzoek gaat naar een door modder bedolven dorp. Daar doorheen vervlochten leer je meer over de grensstad en haar bewoners.

De verhaallijnen zijn allen interessant en meeslepend. Ze nodigen uit om door te blijven lezen. Dit wordt versterkt doordat de hoofdstukken kort zijn, het is makkelijk nog even een paar bladzijdes extra te lezen, en nog een paar. Ondanks dat niet of niet duidelijk wordt aangegeven over welke verhaallijn het volgende hoofdstuk gaat, is het toch duidelijk of je over Onalov, Lena of Jona aan het lezen bent. Dat is knap en leest prettig.

Maar buiten de sterke verhaallijnen biedt De grijzen ook nog iets extra’s, wat deze roman voor mij tot literatuur maakt. De grijzen toont namelijk hoe onze collectieve waarheid ontstaat en dat dat mogelijk niet altijd helemaal klopt met wat er werkelijk gebeurd is. Sommige gebeurtenissen zijn namelijk achteraf niet meer volledig te reconstrueren, simpelweg omdat er niemand is die wil of kan vertellen wat de echte toedracht was.

“‘Misschien wist hij de waarheid toen nog niet’ zei hij.”

De geschiedenis is dus altijd afhankelijk van perspectief en dat toont De grijzen heel mooi. Daarmee komt De grijzen voor mij op gelijke hoogte met Baudolino van Umberto Eco, een boek met hetzelfde thema. Kortom, Merjenberg is een auteur om in de gaten te houden, want hij heeft met zijn debuutroman een indrukwekkend literair werk afgeleverd.

Vincent Merjenberg is naast schrijver ook leraar Nederlands aan nieuwkomers. Hij schrijft met De Grijzen een sterk debuut. Het boek, wat regelmatig lijkt op een detectiveroman, speelt zich af in een dystopische wereld die toch vaak erg dicht aansluit bij de werkelijkheid. De setting deed me af en toe zelfs denken aan Oryx and Crake van Margaret Atwood.

De Grijzen is een intrigerend en spannend boek. Merjenberg tovert langere, beschrijvende maar toch geheimzinnige regels op het blad. Normaliter lees ik niet graag zo'n beschrijvende stijl, maar ik moet zeggen dat de beginnende auteur dit toch erg goed doet.

"Maar dat de vreemdeling, die altijd zo serieus was en eerst alleen geïnteresseerd leek in de grote heuvel verderop en de lichamen die erin begraven waren, nu plotseling alles wilde weten over de misleiding van de varkens, snapte hij niet helemaal."

Ik begrijp ook wel dat deze langere zinnen net een struikelblok kunnen zijn.

Het boek is opgedeeld in vijf delen die telkens verdeeld zijn in erg korte hoofdstukken. Dit zorgt ervoor dat je heel erg makkelijk blijft lezen.

Deze vijf delen mochten echter voor mij wat duidelijker aangeduid worden. Vaak wist ik niet uit wiens perspectief gesproken werd. Dit zorgde ervoor dat ik bij elk begin van een deel me even moest inwerken. Al deze delen worden later wel in een doordacht eureka-moment aan elkaar gebreid. Daarnaast mocht er in het begin van het verhaal net wat meer tempo in zitten. De eerste honderd pagina's vond ik wat ploegen, maar daarna las het boek wel vlot. Ik was erg benieuwd naar hoe al deze delen nu aan elkaar verbonden waren en ik voelde me helemaal in de schoenen van het hoofdpersonage. Ik kijk uit naar toekomstig werk van Vincent Merjenberg.

Bedankt aan De Club van Echte Lezers en Atlas Contact voor dit recensie-exemplaar in ruil voor een eerlijke recensie.

‘Omdat ze anders was dan de rest, erbuiten stond, was ze een betrouwbare plaats voor geheimen. Ze raakte bij anderen kennelijk iets aan wat ze liever verborgen hielden, of wat hun waarschijnlijk niet eens bekend was.’

Werklui. Graafwerken. Een metrotunnel. Rechtopstaande lichamen. Reporter Lena onderzoekt de zaak. Ze stuit op de kwestie van de Hooglanders, de grensmuur, de Vreemdeling,…. Stapsgewijs ontrafelt ze het mysterie van de grensstad.

‘De Grijzen’ is een vijfdelig verhaal. De korte paragrafen, niet meer dan vijf pagina’s, bieden een vlotte leeservaring. De spanning sleept je mee in Lena’s speurtocht.

‘…en dat hij niet herinnerd wilde worden aan het geheim dat hij met haar deelde.’

Je wil constant verder lezen.

‘Hij wist het al voordat het geschreven was. Maar ik kan niet helpen dat ik soms snak naar een laatste gesprek, waarin ik te weten kom wat er echt is gebeurd.’

En je bent nauw betrokken bij het onderzoek.

‘En er komen rare berichten uit de hoofdstad…. En over het onderzoek dat hij hier aan het doen is.’

Samen met Lena leg je de puzzelstukken in elkaar. Tegen het einde van het boek weet je hoe de vork in de steel zit. Of toch niet?

‘De toehoorder bepaalt de waarheid, niet de verteller.’

De schrijver vat het mooi samen. Uiteindelijk doemt het hoogtepunt op uit de diepte.

Herken je jezelf: ik lees een boek graag uit, na honderd pagina’s wil ik nog verder lezen en ik slaap niet voordat ik weet hoe het zit? Lees dan ‘De Grijzen’ van Vincent Merjenberg.

Lees mijn volledige recensie op www.bookaddict.nl

Uit je comfortzone stappen en iets lezen dat je niet snel zou lezen, levert soms echte parels van boeken op.

‘De Grijzen’ is er zo een voor mij.

Ik moest er echter wel eerst met een andere lezer over praten om tot deze conclusie te komen. (Bedankt Lisa).

Aan de ene kant voelt het verhaal verwarrend. Daarnaast krijg je niet overal antwoord op. Er wordt het een en ander aan de verbeelding van de lezer overgelaten. Tegelijkertijd is dit meteen de kracht van dit boek.

Vincent Merjenberg schrijft op haast filosofische wijze een verhaal dat je aanzet tot nadenken, zelfs tot ver nadat je het boek hebt uitgelezen.

Vincent laat ook zien dat de naam van een omgeving of stad ondergeschikt kan zijn aan een verhaal. En dat het juist het verhaal is dat echt telt. Hoe hij ons als lezer heeft meegenomen in zo’n uniek verhaal vond ik fascinerend.

Dit is absoluut ook een boek dat je zou moeten herlezen. Voor mijn gevoel geeft het herlezen van dit boek nieuwe inzichten.

Nog nooit heb ik een boek zo vaak weggelegd en meteen weer opgepakt.

‘De Grijzen’ is uniek en niet te vergelijken met andere literaire romans.

Na dit debuut, ben ik in ieder geval benieuwd naar het volgende boek van Vincent Merjenberg!

Heel bijzonder boek. Leest rustig en makkelijk, mooi taalgebruik. Boek is moeilijk weg te leggen en boeit van begin tot einde, maar laat je naderhand nog een tijd niet los.
Het boek bestaat uit drie delen, die samen een mooi geheel vormen, maar de lezer zijn eigen visie op de waarheid laat bevragen.

Hij heeft al eerder verhalen gepubliceerd en is nu de uitdaging aangegaan om een roman te schrijven. In zijn romandebuut laat Vincent Merjenberg de journaliste Lena, met een bijna perverse fascinatie voor onderzoek naar duistere en kwade zaken, op weg gaan naar de Grensstad -ooit springplank voor vluchtelingen die een oversteek wagen en mensen die willen verdwijnen- om onderzoek te doen naar de vondsten die al enige jaren gedaan worden. Lichamen die, in grote getale en rechtop, samengeperst en vervormd begraven, tijdens de aanleg van een metrolijn steeds maar weer gevonden worden.
Maar wie het zijn, wat hun geschiedenis is, waarom zij zo en juist daar begraven zijn, het is een raadsel.
Lena gaat, vergezeld van gedachten over haar verdwenen vader, die freelance journalist was, naar die hel. Die plek die onheilspellende zaken verbergt waar niemand over wil praten, ook niet wil weten wat er gebeurd kan zijn, maar toch ook niet omheen kan. Men praat over het onvermijdelijke van de gebeurtenissen, zoekt geen verklaring. De vondsten zijn er nu eenmaal.

Glas, de onderzoeksjournalist die zich hierin vastgebeten had, is verdwenen en Lena kan en moet nu zijn plaats innemen. Om dit te kunnen wordt ook zij inwoner van een buitenwijk van de grensstad, waar zij zich wonderlijk genoeg snel thuis voelt en gaat zij aan het werk voor zijn krant.
Zijn aantekeningen en artikelen zijn de basis voor haar eigen onderzoek. Makkelijk is het niet. Slechts een kleine concrete aanwijzing is haar aanknopingspunt. Maar wie is de grijze man, wie is toch K waar een van haar contacten het over had, waarom heeft haar nieuwe hoofdredacteur Sid nooit iets met de aanwezige informatie gedaan?
Door zich, zelfs ondergronds, onder de bewoners te mengen komt zij, zij het langzaam, een en ander te weten. De ondergrondse wereld, de kennis van Klein en de tunnels van de toekomstige metro worden haar informatiebron. Zo ook het ooit succesvolle boek "De Oversteek" die zij leest en waardoor zij uiteindelijk de doorbraak krijgt die zij nodig had. Het zet haar op het spoor van de schrijver hiervan (Onalov), de verhalen over mensensmokkelaar Havas (een man met een bijzondere voorgeschiedenis) en de geschiedenis van Jona. Zij geven Lena ingangen om haar onderzoek te voltooien en het raadsel van de vondsten te ontrafelen.

Het verhaal dompelt je op boeiende maar soms verwarrende wijze onder in de grijze somberheid van een wereld vol vervreemding, mislukking, troosteloosheid, uitzichtloosheid, zelfs verrotting en het donkerste van het bestaan. Neemt je mee in de beleving van de nieuweling en de oude rot in dezelfde stad. Het neemt je op bijzondere wijze ook mee in een zo vreemde omgeving, in de problematiek van vluchtelingen, het wereldje dat daar van leeft en geeft wat zicht op de gevolgen voor de bestaande en uitdijende samenleving in een nieuwe situatie. Parallellen met de huidige vluchtelingenproblematiek. Bizar, verontrustend en ondoorzichtig. Een uiterst donkere schaduwzijde van een armoedig leven.
Vooral opvallend is Merjenbergs mooie taalgebruik, die steeds met bijna poëtische en zeker zeer beeldende beschrijvingen een inkijk geeft in de gedachtegangen van de personen die afwisselend in de verschillende delen van het boek een rol spelen, dan wel de verteller zijn wat wel maakt dat het soms moeilijk is om direct te herleiden vanuit welk perspectief je leest.

In de buitenwijken van de Grensstad worden lichamen van mannen, vrouwen en kinderen gevonden. Deze zijn op een onnatuurlijke manier samengeperst. Lena is een jonge journalist en wordt vanuit de Hoofdstad naar de Grensstad gestuurd om deze vondsten te onderzoeken. Tegelijkertijd kijkt een oude man terug op zijn beginjaren in de stad. Hij weet meer van de vondsten af dan hij wilt toegeven.

In het begin vond ik het lastig om in het verhaal te komen. Hoe ziet de Grensstad eruit in relatie tot de Hoofdstad? Waarom is het zo lastig om uit de armoedige Grensstad te vluchten? De Grensstad wordt beschreven als een grijze, betonnen stad. Buiten dat vond ik het vrij lastig om een beeld van deze wereld te scheppen. Gelukkig is dat ook niet nodig om het verhaal te kunnen volgen.

De grijzen is erg literair geschreven waardoor je als lezer aan het denken wordt gezet en zelf de puzzelstukjes op zijn plaats moet leggen. Het verhaal wordt interessant gehouden doordat je het vanuit drie perspectieven leest. Dat van journalist Lena die op zoek gaat naar het verhaal achter de vondsten, de jonge Jona die als kind een vreemde man genaamd Havas leert kennen en een geheimzinnige verteller die vanuit het ik-perspectief schrijft. Met name het perspectief vanuit Jona vond ik interessant en leuk om te lezen. Het is een jongen die de wereld leert kennen en het verschil tussen het goede en het kwade. De hoofdstukken zijn erg kort, waardoor je gemakkelijk doorleest.

Ieder personage rijkt je een puzzelstukje aan; het is aan de lezer de taak om deze in elkaar te leggen om het volledige beeld te krijgen. In combinatie met de literaire manier waarop het geschreven is, begon ik zelf niet-beschreven connecties en assumpties te maken. Uiteindelijk bleek mijn belangrijkste aanname de ontknoping van het verhaal. Was dat toevallig of was het verhaal gewoon erg voorspelbaar? Ik ben er nog niet helemaal over uit. Wat ik wel weet is dat het einde opeens énorm spannend werd waardoor je het boek niet meer weg kunt leggen. Als je op zoek bent naar een goede literaire roman die je aan het denken zet, dan is De grijzen van Vincent Merjenberg zeker een aanrader!

Een bijzonder debuut vond ik. Een getalenteerd schrijver met een eigen stem en stijl. Vanaf de eerste pagina weet Merjenberg je mee te nemen naar een wereld die je kent, maar toch niet. Hetzelfde geldt voor zijn personages, en vertellers; kun je ze vertrouwen? Een beklemmend verhaal dat mysterieus en duister is, regelmatig meer vragen oproept dan antwoorden geeft, maar tot het einde blijft boeien en smaakt naar meer.