Oude Geschiedenis Van De Joden (Cas.)

In het eerste deel van De Oude Geschiedenis van de Joden komt de periode van de Schepping tot aan de dood van koning David aan de orde. Het is geen wetenschappelijke geschiedschrijving naar moderne maatstaven, het is veeleer een bewerking van de verhalen van het Oude Testament. Josephus heeft die verhalen voor niet-Joodse lezers toegankelijk willen maken. Daarin is hij geslaagd, en dat is al reden genoeg om zijn werk te laten voortleven. Ontdaan van hun zo plechtstatige 'kanseltaal' geven die verhalen in zijn bewerking en in het commentaar dat hij erbij levert, een meeslepend en tegelijk herkenbaar beeld van wat voor een gelovige Jood als Josephus gold als de historische waarheid.
Het tweede deel van De Oude Geschiedenis van de Joden bestrijkt de periode van Salomo tot de vooravond van de Romeinse interventie in Palestina. De eerste helft is Josephus' bewerking van de 'historische' bijbelboeken. Aan de orde komen de telkens terugkerende botsingen tussen koningen en profeten, het einde van het rijk van David met de inname van Jeruzalem en de verwoesting van de Tempel door Nebukadnezar, de Babylonische ballingschap, de terugkeer van de ballingen wanneer de Perzen de nieuwe wereldmacht zijn in het Midden-Oosten, het herstel van een semi-autonome Joodse priesterstaat als provincie van het Perzische rijk.
In de tweede helft ligt het accent op het proces van aanpassing en verzet in een wereld die vanaf Alexander de Grote wordt gedomineerd door Griekse macht en Griekse cultuur. Eerst valt Palestina onder het gezag van de Macedonische 'koloniale heersers' van Egypte, vanaf 200 v.Chr. neemt het Syrië van de eveneens Griekse Seleuciden de rol van Egypte over. Hoogtepunt in deze periode is de opstand van de Maccabeeën, die ca. 165 v.Chr. is begonnen als een vorm van fundamentalistisch protest niet alleen tegen de Grieken, maar ook tegen Joden die zich in hun doen en laten te zeer aan de Griekse cultuur geassimileerd hadden. Het verzet resulteert in de vorming van een zelfstandige Joodse staat, die in 104 v.Chr. een koninkrijk wordt onder de dynastie van de Hasmoneeën en zich in een proces van succesvolle expansie over heel Palestina uitstrekt en die tegenover de niet-Joodse bevolking een beleid van actieve judaïsering volgt.
Tenslotte bestrijkt het derde deel van Josephus' Oude Geschiedenis van de Joden de periode van 67 v.Chr. tot 66 n.Chr. Aan het begin staat de eerste gewelddadige intocht in Jeruzalem van een Romeinse troepenmacht. Josephus behandelt zijn onderwerp tegen de achtergrond van de Romeinse burgeroorlogen van Pompeius tegen Julius Caesar, van de Caesar-moordenaars Brutus en Cassius tegen Marcus Antonius en de jonge Caesar Octavianus, en ten slotte van deze laatste twee - met Antonius in de greep van Cleopatra - tegen elkaar.
De tweede helft van deze geschiedenis speelt zich af in het kader van het Romeinse imperium van de keizers Augustus, Tiberius, Gaius (Caligula), Claudius en Nero. Door de manier waarop hij de lotgevallen met elkaar heeft verweven, is zijn werk een unieke bron van informatie voor zowel de Joodse als de Romeinse geschiedenis.
Drie hoofdbestanddelen vallen op: het dramatische verhaal van de opkomst en ondergang van Herodes; Josephus' kleurrijke invulling van de wereld van Jezus van Nazareth en diens eerste volgelingen in Jeruzalem, met nadere informatie over figuren als Johannes de Doper, Jacobus, Pontius Pilatus, Herodes Antipas en Herodes Agrippa; ten slotte het gedetailleerde verslag van de aanslag op keizer Gaius, van de daarop aansluitende poging van een aantal Romeinse senatoren om de republiek te herstellen, en van de reactie daarop van de keizerlijke garde in Rome, die Caligula's oom en Agrippa's vriend Claudius tot diens eigen schrik en verbazing tot keizer uitriep.