De parade

De Amerikaan Dave Eggers is een gelouterde en al veelvuldig voor belangrijke prijzen genomineerde schrijver. Zijn echte doorbraak in Nederland was in 2013 met het beangstigend realistische toekomstscenario van “De cirkel”, een deels fictieve roman over de dominante rol van de sociale media in het dagelijkse leven. Een zekere voorspellende waarde kan aan dat boek niet worden ontzegd.

De nieuwste parel van Eggers in Nederland verscheen in maart 2019 met de titel “De parade”. Een fraai uitgevoerd boekje met een bescheiden omvang van 135 bladzijden, maar met een bijzondere en diepe inhoud van het slechts ogenschijnlijk eenvoudige verhaal.

Alle personen en het land waarin het verhaal zich afspeelt, zijn naamloos. Hoofdpersoon “Vier” is een letterlijk en figuurlijk rechtlijnige man die niets anders wil dan zijn taak uitvoeren voor het bedrijf. Er moet een asfaltweg worden aangelegd van 230 kilometer van het zuiden van het land naar de hoofdstad. Dat gebeurt met een hypermoderne volautomatische asfalteermachine, type RS-80, die door Vier wordt bediend. Aan de aanleg van de weg komen verder geen mensen te pas. Op één na dan, dat is Negen die als opdracht heeft met zijn quad voor de machine uit de obstakels te minimaliseren zodat RS-80 gestaag en zonder oponthoud kan doorwerken. Negen is de tegenpool van Vier, hij is een losbol die volop vermaak zoekt en zich tegen de regels van het bedrijf op allerlei risicovolle manieren inlaat met de plaatselijke bevolking.
De werkzaamheden van de wegaanleg zijn zeer strak gepland, en er is alles aan gelegen om de einddatum te halen of liefst voor te zijn. Dan zal er een parade worden gehouden om de voltooiing te vieren.

“Die staat gepland voor de twintigste”, ging Vier verder. “Dan moet de weg echt klaar zijn. Honderdduizenden mensen rekenen daarop. Als je echt om de mensen hier geeft, dan doe je alles om die datum te halen.”

Het gedrag van Negen veroorzaakt problemen. Hij houdt zich niet aan het beleid van het bedrijf van distantie tot de plaatselijke bevolking.

“Elk woord, elk gebaar, elke handeling kon verkeerd worden geïnterpreteerd en tot vertraging, discussie of, erger nog, represailles en geweld leiden.”

Door het optreden van Negen komen lokale mensen als Medaille, Neef, Dokter en een rebellencommandant in beeld. Vier doet er werkelijk alles aan om de deadline te halen, en wringt zich daarbij op rechtlijnige wijze in allerlei bochten (!).
Bij het gereedkomen van de weg vindt dan de parade plaats. Die wordt getypeerd als “een parade van hoop. Een optocht van verlangen.”
De werkelijkheid blijkt echter, zoals zo vaak ook in het echte leven, geheel anders. De slotscène is veelzeggend.

Dave Eggers is een uitstekende stilist. Met eenvoudige veelal korte zinnen weet hij snel de lezer in te kapselen in een simpel lijkend, maar wel degelijk bijzonder verhaal. Het kan gelezen worden als een eenvoudige vertelling met licht –of meer dan dat- absurdistische trekjes, maar bij nadere beschouwing is het een aanklacht tegen misstanden op allerlei gebied in de (derde) wereld. De aanvankelijke bewondering voor de plichtsbetrachting van Vier ebt weg als de lezer zich realiseert dat deze man eigenlijk een werktuig is in een meedogenloos politiek spel.
“De parade” van Dave Eggers is een bijzonder boek. Het lijkt eenvoudig maar bevat tussen de regels door diverse diepzinnigheden. Een enkele keer slaat het een beetje door, maar het verhaal is voortdurend boeiend.

Het boek is zeer goed en krijgt vier stralende sterren.

Een boek dat heel erg makkelijk doorleest zonder dat het simpel, saai of vervelend wordt. Het einde is is totaal onverwacht. Een van de betere boeken in mijn boekenkast!

In een land waar jarenlang een burgeroorlog heeft gewoed, worden met een particulier chartervliegtuig twee mannen ingevlogen. Zonder paspoort en voorzien van een codenaam, te weten Vier en Negen. Dit uit veiligheidsoverwegingen, omdat het bedrijf in het verleden te maken heeft gehad met ontvoering van personeel, afpersing en zelfs moord. Voor alle zekerheid zijn ze uitgerust met handvuurwapens, messen en dergelijke. Zelfs het materieel en machinerie is ontdaan van nummer en naam.

De bedoeling is dat door het aanleggen van een kilometers lange asfaltweg het letterlijk verscheurde land weer aaneengesloten wordt. In veertien dagen tijd dient de klus geklaard te zijn, vanwege een geplande zelfverheerlijkende parade van de president van het land. De stad ligt in puin, de ziekenhuizen liggen vol gewonden en stervenden, er zijn vele wezen, vluchtelingen en daklozen, maar de bevolking is euforisch bezig met de wederopbouw ervan.

Al meteen komt Eggers to the point en maakt de lezer duidelijk dat de neuzen van de twee heren niet in de zelfde richting wijzen, waardoor ergernis en confrontatie niet uit zullen blijven. De dreiging is direct voelbaar en hij doet dat met een ironische inslag. De setting van dit consistente verhaal blijft klein, doordat hij maar een beperkt aantal personages ten tonele brengt. Zijn voorliefde voor dystopie, zoals hij in De cirkel gebruikte, komt ook in deze roman duidelijk naar voren.

Negen is de extraverte van dit duo, zoekt zijn genot bij de dames van plezier. Hij ziet de lol van de klus wel in en lapt de strenge regels die Vier hem heeft medegedeeld voor het overgrote deel aan zijn laars. Ondanks dat hem is gezegd dat hij geen direct contact mag hebben met de locale bevolking, ziet Vier hem toch ravotten in het water met jonge jongens.

Vier (alias De Klok) - vanuit zijn personage krijgen we dit verhaal voor ogen - sluit zich af voor alles en iedereen, bewaakt krampachtig de grenzen van zijn eigen territorium. Híj zit op de asfalteermachine en Negen rijdt voor hem uit om ervoor te zorgen dat de weg vrij is van obstakels en obstructies. Met een rigide houding richt Vier zich op de klus. Wanneer hij bezig is en niet gestoord wenst te worden doet hij zijn oortjes in en luistert, maar waar luistert hij toch naar...?
Het is een stoïcijns man, bijna emotieloos, maar er bekruipt hem toch een zekere vorm van paniek wanneer Negen zich buiten de lijntjes begeeft van de kaders die Vier voor ogen heeft. Vier zoekt geen contact met de bevolking en eet zijn meegebrachte etenswaren. Wat hij wil is werken, minimaal pauzeren en het liefst elke dag vooruit werken.

Vier vraagt zich af of de functie van Negen wel zoveel toevoegt. Hij is ervan overtuigd dat hij het in zijn eentje ook wel zou redden en is de recalcitrante en grenzeloze Negen eigenlijk liever kwijt dan rijk. Waar Vier zich afsluit voor alles wat er om hem heen gebeurt, is Negen juist degene die openstaat voor de locale bevolking.

Wanneer Negen op sterven na dood ziek wordt, voelt de woedende Vier zich door hem bedonderd en noodgedwongen uit zijn comfortzone getrokken. Een ogenschijnlijk louche heerschap, Medaille genaamd, biedt de helpende hand, maar Vier vertrouwt het allemaal niet. Tegen wil en dank wordt hij meegesleurd en uit zijn werkroutine gehaald.

Zo klein als Eggers het verhaal ogenschijnlijk houdt, zo groots maakt hij de inhoud en hoewel hij vliegensvlug zijn punt maakt, is het geen uitgekauwd geheel. Hij laat voldoende ruimte over om na te denken over verwarrende intermenselijke relaties, waarbij de lezer over afkomst en het milieu waar de mannen uitkomen in het ongewisse wordt gelaten. Zoals de rafelrand tussen noord en zuid verbonden moet worden door de weg, zo werkt Eggers - gebruikmakend van licht bijtende en subtiele humor - toe naar het al dan niet verbinden van de menselijke belangen, om aan het einde de lezer keihard te confronteren.

Geschreven bij De parade

Wat ik goed vind aan dit artikel: fantasierijk.

Met dit verhaal van Eggers zien we twee mensen die allebei goed willen doen. De een voor de firma, de ander voor het volk. Op onthutsende wijze worden ze onderdeel van een nieuwe werkelijkheid.

Geschreven bij De parade

Absurd verhaal dat toch blijft boeien.

Geschreven bij De parade

Mooi boekje dat aan het denken zet. Typisch Eggers.