De prijs van een slecht geweten waarom hulp in haar huidige vorm niet werkt

Ik las het boek in een adem uit. Een feest van herkenning. Een rijke schare antwoorden op onbeantwoorde vragen

Arend Jan Boekestijn was een roepende in de woestijn, maar de laatste jaren krijgt hij steeds meer bijval in zijn kritiek op de manier waarop Nederland meer dan 5 miljard Euro per jaar verkwanseld aan "ontwikkelingssamenwerking".

Voor het eerst wordt duidelijk uitgelegd hoe het komt dat Nederland de "gekke Henkie" werd door zich als enige land te committeren om 0,7% van het Bruto Binnenlands Product te besteden aan OS. Het werd decennia geleden als doel gesteld om naar toe te werken, omgeven met mitsen en maren, maar het braafste jongetje uit de klas (Nederland) verklaarde de 0,7% norm heilig. Boekestijn legt haarfijn uit waarom al die goedbedoelde sinterklaas praktijken niet werken, en juist zeer dikwijls een schadelijke uitwerking hadden in de landen waar die financiële assistentie werd geboden. Hij neemt terecht Pronk, Herfkens en Koenders op de schop, niet toevallig alle drie socialisten die denken dat zij zelfs in de meest onderontwikkelde landen een maakbare samenleving kunnen nastreven. Boekestijn gebruikt in zijn boek de theorie van Nobelprijs winnaar North die landen onderscheidt in gesloten en open samenlevingen: 85% (!) van alle mensen op aarde wonen in gesloten samenlevingen, waar het spel en de spelregels tussen economische en politieke machten wordt bepaald door geld, macht en welbegrepen eigenbelangen.

Dat eigenbelang speelt ook in eigen land en verklaart in belangrijke mate waarom - ondanks veel kritiek van de Nederlandse belasting betalers - er vrijwel geen ander beleid tot stand komt en wordt door gegaan op de heilloze weg van dikwijls desastreuze "hulp". Boekestijn refereert aan een voorbeeld waar Nederlandse ambassadeurs in Afrika op de valreep van het nieuwe jaar nog gauw een paar honderd miljoen moeten wegzetten, omdat het budget van de OS sinterklaas gehaald moet worden. Het deed mij denken aan mijn tijd bij de artillerie waar wij ook in de laatste maanden nog vele granaten moesten afschieten - zonder nut en zonder doel - om maar vooral geen granaten over te houden.

Het valt te verwachten dat veel hypotheken van ambtenaren in Wassenaar en omgeving zijn afbetaald met inkomsten afkomstig verdiend met betrokkenheid uit de veelal zinloze hulp. Alle de dames en heren politici, diplomaten en Ngo’s leven er allemaal goed van. Totale onzin.

Boekestijn geeft ook vele aanwijzingen hoe het anders en beter kan. De belangrijkste en zeer begrijpelijk voor een liberaal, is zijn oproep om vooral de private sector in ontwikkelingslanden te helpen. Daar worden de banen gecreëerd, daar wordt welvaart geboren, daar worden de middelen geproduceerd om ook belastingopbrengsten te kunnen genereren.

Tot slot natuurlijk zijn pleidooi voor vrijhandel. Geef ontwikkelingslanden de kans om hun eigen boterham te verdienen en hou op met protectionisme en subsidiëring van kansloze sectoren.

Het gaat er oneerlijk toe in deze wereld - ook anno 2013 - en Nederlandse ontwikkelingssamenwerking draagt aan het vergroten van deze oneerlijkheid juist bij.

De eerste de beste ontwikkelingssamenwerker die zich hier in Uruguay komt melden, schop ik er persoonlijk uit.

Dr. Gert Jan Mulder
Boer in Uruguay