De rustelozen

De rustelozen van Linn Ullmann

De rustelozen is een genre overschrijdende autobiografische roman geschreven door Linn Ullmann. Het idee voor het boek bestaat al veel langer, samen met haar vader (de Zweedse regisseur Ingmar Bergman) wou ze een boek schrijven over ouder worden. Ze hebben het er jaren lang over maar als ze uiteindelijk beginnen blijkt haar vader al snel te veel afgetakeld om verder te werken. Hijzelf zegt dat er ‘dingen verdwijnen’, dingen als woorden.

6 Bandopnames is al wat Linn heeft, 6 cassettes die na het overlijden van haar vader maanden in haar handtas rondslingeren om later in een doos op zolder te belanden. Jaren later vindt Linn’s man deze doos terug en zo begint het idee voor dit uiteindelijke boek te rijpen.

De rustelozen vertelt het verhaal van Linn maar ook dat van haar vader Ingmar en haar moeder, de Noorse actrice Liv Ullmann.
Linn is het 9de kind van haar vader. En haar moeder is één van zijn 6 vrouwen. Ingmar en Liv zijn nooit gehuwd, haar moeder komt tussen de 4de en de 5de echtgenote in het rijtje.
Linn is een echte liefdesbaby, niet gepland maar wel gewenst. Omdat haar ouders het niet eens kunnen worden over haar naam gaat ze maanden zonder voornaam door het leven. Het uiteindelijke resultaat van hun gepalaver is Karin Beate (één naam gekozen door elk van de ouders), een naam die echter nooit gebruikt zal worden.
Dat typeert het leven en dus ook het boek van Linn. Ze zal altijd ‘het kind’ blijven, de toeschouwer die nooit echt ergens thuis is.
De zomers brengt ze door op het Hammars, bij haar vader. De rest van het jaar bij haar moeder (vaak vertegenwoordigd door een rits kindermeisjes). Ze schippert tussen 2 werelden, tussen ouders die gemeen hebben dat ze nooit echt de rol van ouder (kunnen) vervullen. Ouders die wel van haar houden maar zo opgaan in hun vak dat ze geen tijd of vaardigheden hebben om haar een echte thuis te geven. Ouders die zelf altijd kind zijn gebleven en zo Linn beletten ooit echt kind te zijn.

Linns’ leven is geen standaard leven. En hoewel ze veel tekort heeft gekomen heeft ze ook enorm veel wél gekregen. En dat hoor, zie en voel je in dit boek. Ondanks de vaak afwezige familiebanden spreekt er uit dit boek enorm veel liefde. Niet altijd op de conventionele manier geuit maar daarom niet minder mooi.
De rustelozen is een boek vol anekdoktes, gesprekken, verhalen, die misschien niet allemaal helemaal waar zijn maar zo gaat dat met herinneringen.
Een mooi intiem portret.

In De Rustelozen vertelt Lynn Ullmann, dochter van Ingmar Bergman en Liv Ullmann, over de laatste periode haar vader, maar verhaalt ze middels flashbacks vooral over de vader-dochterrelatie die niet altijd van een leien dakje is verlopen. Het boek lijkt ogenschijnlijk willekeurig kriskrassend door de tijd te gaan en vele onderwerpen aan te snijden, maar is misschien wel te vergelijken met een muziekstuk dat middels intermezzo's, variaties, improvisaties, terugkerende refreintjes het grote thema vertelt om uiteindelijk af te sluiten met een catharsis.

Niet op een omstandige manier maar heel subtiel en treffend karakteriseert een dochter haar beroemde ouders, waarbij haar eigen plaats als kind tegelijk oplicht. Het zijn verre van alledaagse persoonlijkheden die verre van gangbare relatiepatronen met elkaar onderhouden. Er moet afstand zijn maar toch gaat de onderlinge liefde niet verloren. De manier waarop dochter Ullmann schrijft is weergaloos: zonder te moraliseren, zonder opsmuk of ander vertoon wordt aan de hand van korte scenes voelbaar gemaakt wat er in essentie gaande is geweest.