Echte Winters het winterlandschap in de negentiende eeuw

Dit boek is de neerslag, op zijn 19e eeuws "het gedenkstuk", van een tentoonstelling die van november 2015 tot maart 2016 te zien was in het Teylers museum. Een opsomming van de getoonde werken, zoals vaak gebruikelijk, ontbreekt achterin: het boek is geen zware catalogus. Integendeel, de tekst van 100 pagina's , bestaande uit 4 hoofdstukken , is licht verteerbaar en niet alleen voor kunst- , maar ook nadrukkelijk voor winterliefhebbers. Het eerste hoofdstuk dient om de lezer echt in winterse sferen te brengen. Het handelt over "de kleine ijstijd" van 1750 tot 1850, met een aantal zeer strenge winters, die aanzetten tot vele vormen van ijsvermaak. Maar ook na 1850 toonden winters zich nog van hun koudste zijde. In het tweede hoofdstuk trekt de stoet van schilders die de ijsvlakten en sneeuwlandschappen van hun tijd verbeeldden, aan de lezer voorbij. Veel aandacht wordt, terecht, besteed aan Andreas Schelfhout , de meester van de sfeervolle koude en het detail. Meerdere afbeeldingen strelen het oog. Als keerzijde ontbreekt een aantal van zijn leerlingen en navolgers. Zoals bijvoorbeeld Leickert. Barend Cornelis Koekkoek had ook meer tekst en afbeeldingen verdiend. Schilderde hij teveel sneeuwlandschappen die doen denken aan streken buiten de landsgrenzen? In plaats daarvan wordt de blik, met Johan Barthold Jongkind als scharnier, gericht op de impressionisten uit de 2e helft van de 19e eeuw. Op de stemmingsbeelden van Anton Mauve, Georg Hendrik Breitner, Louis Apol tot Jan Mankes. Het korte, derde hoofdstuk is een vreemde eend in de bijt. Het handelt over portretten van schaatsers. Dit blijkt echter een buitenlands genre. Over het enige aangevoerde portret uit Nederland, van het echtpaar Thijssen uit 1845, blijkt niets naders bekend. Gelukkig herneemt het boekwerk zich meteen in het vierde hoofdstuk, dat handelt over de schaatscultuur in Friesland en Groningen, de gewesten die de bakermat blijken van "de hardrijderij", het korte baanschaatsen voor mannen én (al in 1805) vrouwen. Het grootste plezier zal menig lezer echter vooral ontlenen aan de vele, prachtige afbeeldingen. En dan met name aan een aantal uitvergrotingen. Zodat hij het detail en onopgemerkte beeldelementen op zich kan laten inwerken. Een minpunt, tot slot, is het ontbreken van een bibliografie. Geraadpleegde werken staan keurig vermeld in het notenapparaat, maar een overzicht had niet misstaan.