Elementaire Deeltjes 23 - Nationalisme

Nationalisme

De huidige maatschappelijke discussie staat bol van de kreten als ‘de natie, de staat, de natiestaat, nationalisme’. De hoogste tijd voor een boekwerk dat één en ander op een rij zet. Dat is Joep Leerssen uitstekend gelukt. Op een diepgaande manier beschrijft hij de materie. Maar omdat hij deze beschrijving samen laat gaan met vele voorbeelden uit de wereld om ons heen, is het een heel toegankelijk werk geworden. Iedereen die geïnteresseerd is in heden en verleden komt aan zijn trekken.

In hoofdstuk één verklaart Joep Leerssen het begrip nationalisme als de wil staat (zelfstandig land) en natie (groep mensen) te combineren tot natiestaat. Boeiend beschreven met een historische terugblik en de huidige actualiteit. In hoofdstuk twee veel aandacht voor de ‘meest invloedrijke architect van het nationalisme in Europa’, Ernst Moritz Arndt (1769-1860). Arndt wijst op het ‘etnische nationalisme’ met als karakteristiek dat de grondslag van de nationale saamhorigheid ligt in de gemeenschappelijke afkomst en cultuur. Daarnaast komt het ‘civic nationalism’ aan de orde, het nationalisme dat zich richt op en voorvloeit uit het wij-gevoel van mensen die deel uitmaken van dezelfde samenleving.

Nationalisme is een gevoel, geen politieke doctrine. Eerder een houding, of stroming, dan een echt programma. Joep Leerssen staaft dat in hoofdstuk drie met het feit dat het plan voor een Nationaal Historisch Museum een initiatief was van een CDA-er (Maxime Verhagen) en een SP-er (Jan Marijnissen). Uiteraard passeren vele andere interessante voorbeelden de revue.

Hoofdstuk vier leert ons dat nationalisme houvast geeft in een moderniserende wereld. Vele boeiende voorbeelden zouden de indruk kunnen geven dat nationalisme per definitie nostalgisch is, maar Joep Leerssen is heel stellig in zijn mening dat nationalisme zich ook kan presenteren als moderniseringsbeweging. Als sterkste voorbeeld noemt hij het beleid van de Turkse leider Mustafa Kemal (Atatürk; 1881-1938).

Wie is de ‘aandeelhouder’ van de publieke ruimte? Lees hoofdstuk vijf. Nationalisme is de ’nestgeur van de publieke sfeer’. En het is de politieke activering van een zelfbeeld, zo leert ons hoofdstuk zes. De toeristenindustrie maakt veel gebruik van de manier waarop ‘de nationale nestgeur een nationalisme-van-het-ruggenmerg’ in stand houdt. Het Nederland van klompen en windmolens. De uitdrukking ‘echt’ vaderlands is ook een product van wat Joep Leerssen ‘banaal nationalisme’ noemt. Ons ‘nationaal karakter’, bijvoorbeeld de Hollandse rondborstigheid, de Hollandse eenvoud, alles wordt uitgebreid beschreven. Het verwijzen ernaar is van direct politiek belang als het gepaard gaat met achterdocht waarmee we onze tegenpartijen tegemoet treden, vooral in interculturele conflicten. Achterdocht betekent: het vermoeden dat de Ander in zijn gedrag wordt aangedreven door kwaadwillendheid.

Hoofdstuk zeven laat zien dat nationalisme niet zonder buitenlanders kan. Nationalisme heeft zijn ‘anderen’. Waar die anderen zitten vertelt ons hoofdstuk acht. De Ander kan buitenlander zijn, maar dat hoeft niet. Het nationalisme heeft uiteraard als doel vreemde overheersers te verdrijven. Maar het doel is ook onder meer om binnen de grenzen een gezamenlijke nationale eenheidscultuur uit te dragen. Joep Leerssen geeft als zijn conclusie dat nationalisme begrijpelijk is, maar een vorm van irrationalisme (met als abstracties ‘cultuur’ en ‘identiteit’) met zich mee brengt. De eruit volgende gevaren brengt hij duidelijk onder woorden.

Kortom, een boekwerk dat eigenlijk niet in 540 woorden beschreven kan worden. Een absolute aanrader.

zoals gewoonlijk goede kwaliteit

Erg interessant, fijn geschreven en vol leerzame feitjes. Het geeft een goed beeld van het thema 'nationalisme'. Goed om mee te beginnen bij interesse voor dit thema. Maar... oei... jammer genoeg staat het bomvol vervelende kleine typfoutjes. 'En' i.p.v. 'in', 'is' i.p.v. 'ik', 'om' i.p.v. 'op'. Zovaak dat ik me er echt aan stoorde. Kon er niet even goed geredigeerd worden? Hopelijk wordt hierop gelet bij een eventuele nieuwe druk.

Niet geheel neutrale, maar nuttige inleiding in het begrip 'nationalisme'

Deze boekenserie is geschikt voor nieuwsgierige, breed georiënteerde lezer. Het is geen boek dat je in bed leest voor het slapen, deze serie lees je echt om iets te leren of te begrijpen. Dit boek helpt je onze maatschappij iets beter te doorgronden en geeft een goede indruk van wat nationalisme is, maar ook wat dat in de dagelijkse praktijk in houdt. Daarmee krijg je ook zicht op één van de elementen die politieke partijen gebruiken om 'zieltjes te winnen,' bijvoorbeeld vandaag de dag de PVV.

Aanvullende informatie die in andere boeken ontbreekt.

Geschreven bij Elementaire Deeltjes 23 - Nationalisme

ebook besteld, betaald, bevestiging ontvangen. Vervolgens niets. Geen eboek. Geen actieve link. Ook niet bij Kobo. Bij de klantenservice: Geen idee. Twee dagen wachten. Bol heeft geen idee hoe ebooks werkt