Hollandia Blues

Dit boek vertelt het verhaal van een jongen die van zijn 7e t/m zijn 12e opgroeit in het Nieuw-Guinea van begin 50-er jaren. De schrijver schrijft vanuit het perspectief van het kind en doet dit verbluffend knap: sobere maar precieze waarnemingen, zoals een kind ze zou kunnen verwoorden. Ze betreffen zowel de intrigerende jungle, de historie van Nieuw-Guinea, de zich ontwikkelende “beschaving”, maar ook zijn jongensspel, zijn fantasieën en vriendschappen en de moeizame relatie met zijn vader, maar dan wel zo geschreven dat de lezer de niet genoemde emoties erdoorheen voelt zinderen en van de jongen, van zijn incasseringsvermogen en intelligentie, gaat houden, inzicht krijgt in zijn jongensgedachten en –verlangens en al op voorhand de onherroepelijke hevigheid van het afscheid en zijn eeuwigdurende heimwee naar dat land aan ziet komen.

Toen ik het boek ‘Hollandia Blues’ begin april in mijn bezit kreeg besloot ik mijn nieuwsgierigheid te bedwingen en het boek pas te lezen tijdens een 12-daags verblijf in het buitenland eind mei, begin juni (2012).
Achteraf heb ik daar enigszins spijt van, want hoe je het wend of keert, laat je een boek een paar weken liggen, dan zijn er inmiddels anderen, die eveneens hun mening over dit boek hebben geventileerd. En niet geheel ongewild, ben je daar toch nieuwsgierig naar.
Een eigen "controle" om te zien, of we hetzelfde boek hebben gelezen.
Eens te meer blijkt, dat over smaak valt te twisten en recensenten allen hun eigen invalshoek hebben.
Het verhaal, in de vorm van een autobiografische roman, gaat over Chris, een jongen uit een Indisch gezin dat in 1950 van Djakarta naar Hollandia verhuist. Nieuw-Guinea lijkt een veelbelovende mogelijkheid om een nieuw bestaan op te bouwen en voor Chris een ideaal jongensland. Rondkruipen in een vliegtuigdump of spelen in de jungle achter Kloofkamp en de heuvels van Dok V, verliefd worden op filmsterren van de kauwgomplaatjes en varen in een prauw in de Humboldt baai. In het boek overigens Hollandia baai genoemd.
‘Over de lotgevallen van de Indische Nederlanders die daar leefden is nauwelijks iets substantieels geschreven’ en ‘Het boek pretendeert een roman te zijn, maar leest als een dagboek en heeft iets te weinig dramatische ontwikkeling voor een goede roman’ schrijven twee collegae-recensenten. Eerlijkheidshalve moet ik daaraan toevoegen, dat de één ook van mening was dat dit boek ook mag worden beschouwd ‘als een belangrijke bijdrage aan ons Indische erfgoed’ en de tweede toch concludeerde dat het boek ‘als tijdsbeeld echter zeer de moeite waard’ was. Daarvan lijkt mij de "belangrijke bijdrage" weer overdreven maar "als tijdsbeeld zeer de moeite waard" kan ik onderschrijven.
Dat er meer ‘substantieels’ over de lotgevallen van Indische Nederlanders in zou moeten staan of dat het boek (nog?) meer ‘dramatische ontwikkelingen’ zou moeten bevatten om er een literair geheel van te maken zou best zo kunnen zijn. Dat doet aan het verhaal echter niets af en heeft meer met het persoonlijke verwachtingspatroon en/of de literaire vorm te maken. Het gaat hier echter om het verhaal van Chris in zijn jonge jaren. En hoe diep zijn de zielenroerselen van kind ? ‘Substantiele lotgevallen’ en ‘dramatische ontwikkelingen’ zijn zaken die mensen op latere leeftijd onderkennen en als zodanig benoemen.
Bij het lezen van het boek kostte het mij geen enkele moeite om mij te verplaatsen in de wereld van Chris, op 8 tot 13 jarige leeftijd. Omdat de omgeving waar hij zijn avonturen beleeft mij evenmin onbekend is mag het duidelijk zijn, dat ik het boek zonder veel vraagtekens in één ruk, en met heel veel genoegen, heb uitgelezen.
Het kind in de man sterft immers nooit.
De kritische noot….? Te weinig pagina’s om er hééél veel langer van te genieten!
Koen J. de Jager

Prachtig en eenvoudig geschreven en beschreven. Voor mij heel herkenbare beelden, ben zelf in Hollandia geboren en alles wat de schrijver schrijft, ken ik ook uit mijn jeugdjaren. Ik denk, dat een ieder die in/uit Nieuw Guinea komt, dit verhaal herkent. Brings back sweet memories!