Karl Friedrich Schinkel: Werke und Wirkungen

Karl Friedrich Schinkel (Neuruppin, 13 maart 1781 – Berlijn, 9 oktober 1841) was een van de belangrijkste Duitse architecten. Hij was ook schilder en tekenaar, stadsplanoloog, decor- en meubelontwerper. Hij kende de geschiedenis van de architectuur – rond die tijd een wetenschappelijke discipline in opkomst – en ontwierp zowel in klassieke als in gotische stijl zonder bestaande gebouwen te imiteren. De meeste van zijn werken bevinden zich in Berlijn en omgeving.


Biografie
In 1787, toen Karl Friedrich zes jaar was, overleed zijn vader. In 1794 verhuisde de rest van het gezin naar Berlijn, hoofdstad van het Koninkrijk Pruisen. Schinkel ging daar naar het gymnasium, een opleiding die hij echter niet voltooide. Daarna werd hij een van de leerlingen van de architecten Friedrich Gilly en diens vader David. In 1799 schreef hij zich in als student aan de nieuwe Berliner Bauakademie. In 1800 overleden zowel Schinkels moeder als Friedrich Gilly. Het jaar erop werd Schinkels eerste ontwerp gebouwd: de Pomonatempel, een theepaviljoen op de Pfingstberg in Potsdam. In 1803 werd hij volwassen en kreeg hij de beschikking over zijn (bescheiden) erfenis. Hij reisde gedurende twee jaar door Oostenrijk, Italië en Frankrijk. Onderweg maakte hij veel aquarellen en schetsen van landschappen en van architectuur. (Als schilder en tekenaar was hij autodidact.) In Rome raakte hij bevriend met Wilhelm von Humboldt, die vanaf 1802 Pruisisch resident bij de Heilige Stoel was. Na zijn reis kwam hij in 1805 terug in het door de Fransen bezette Pruisen. Onmiddellijk nam hij (zonder succes) deel aan een ontwerpwedstrijd voor een monument ter ere van Maarten Luther. Door de Napoleontische oorlogen werden weinig bouwprojecten uitgevoerd. Schinkel werkte in deze periode (ca. 1805-1815) als architect en als schilder van – onder andere – geïdealiseerde gotische kathedralen en panorama's. Vooral zijn panorama's hadden veel succes, zij trokken zelfs de aandacht van koning Frederik Willem III.

In 1810 ontwierp Schinkel een mausoleum in neogotische stijl voor koningin Louise, dat echter niet werd gerealiseerd. Het mausoleum dat wel werd gebouwd, was ontworpen door Heinrich Gentz (1766-1811). In 1813 werd door koning Frederik Willem III de onderscheiding het IJzeren Kruis bedacht, het bijbehorende ereteken werd door Schinkel ontworpen. In 1815 werd Schinkel benoemd tot adviseur van de koning (Geheimraad) en vanaf deze tijd kon hij zich volledig aan de architectuur wijden. Belangrijke Berlijnse overheidsgebouwen zoals de Neue Wache (1815-1818) en het Altes Museum (1823-1830) werden door hem ontworpen en de afgebrande de schouwburg (later Konzerthaus werd naar zijn ontwerp herbouwd (1818-1821). Daarnaast ontwierp hij ook het decor voor een opvoering van de opera Die Zauberflöte van Wolfgang Amadeus Mozart in 1816.