Kinderen die niet konden blijven zestig jaar adoptie in beeld

De titel - Kinderen die niet konden blijven - is een cryptische beschrijving die nogal wat vraagtekens zet bij het onderwerp. Het suggereert namelijk iets wat niet helemaal klopt. We weten inmiddels dat veel kinderen die geadopteerd zijn wel hadden kunnen blijven mitsdien we de eigen ethische grenzen die wij in Nederland hanteren en de morele kaders die voor adoptie in Nederland gelden ook elders hadden nagestreefd. Adoptie is voor veel landen de oplossing gebleken voor het niet hoeven implementeren van kinderbeschermingsmaatregelen zoals pleegzorg en structurele gezinsondersteunende zorg. De vele moeilijke politieke en maatschappelijke discussies die onderhevig zijn aan (interlandelijke) adoptie worden geïllustreerd door het boek van Hoksbergen waardoor het een belangrijk naslagwerk is geworden voor degenen die werkelijk belangstelling hebben voor dit onderwerp. Ook andere experts (onder andere geadopteerden met kennis van zaken) en ervaringsdeskundigen (geadopteerden met een eigen visie en verhaal) hebben meegeschreven aan dit boek waardoor het een interessant tijdsbeeld oplevert voor de lezer omdat er diverse stadia van ervaringen en inzichten de revue passeren in dit boek. Het is alleen al daarom de moeite waard om aan te schaffen. Ook met het appel om zoveel mogelijk kennis en inzichten te ontwikkelen om te zorgen dat er steeds meer kinderen in eigen land en families kunnen blijven want de meeste kinderen die worden geadopteerd zijn namelijk geen wees maar hebben een of meerderde familieleden in het land van herkomst. Zodat we ooit een boek kunnen schrijven met de titel - Kinderen die konden blijven.

Emeritus hoogleraar Hoksbergen heeft de geschiedenis van adoptie in Nederland beschreven, een geschiedenis waarin hij zelf ook een belangrijke rol heeft gespeeld. Hoksbergen onderscheidt vijf periodes:

1956-1970 - traditioneel / gesloten generatie adoptieouders
1970-1980 - open / idealistische generatie adoptieouders
1980-1991 - economisch / realistische generatie adoptieouders
1991-2005 - voorbereid / optimistisch / eisende generatie adoptieouders
2005-nu - de generatie adoptieouders die zich bewust zijn van tegenstrijdigheden

Die indeling is natuurlijk nogal ruw, maar is ook wel verhelderend. Bij iedere periode horen 'typische' landen van herkomst en ook typische problemen en kwesties. In het boek worden de ontwikkelingen bij de vergunninghouders (soms te) gedetailleerd weergegeven. Hoksbergen heeft alle statistieken boven tafel gekregen en dat moet een hele klus geweest zijn.

Hij stapt geregeld uit zijn rol van wetenschapper en is een uitgesproken voorstander van openheid over afstammingsinformatie en tegenstander van commercieel draagmoederschap. Zijn sympathie ligt meer bij de 'idealistische' adoptieouders dan bij de latere generaties. Hij is mild over boeken die wetenschappelijk gezien niet erg goed zijn onderbouwd, maar wel invloedrijk waren, zoals die van Geertje van Egmond en Nancy Verrier.

Het boek bevat behalve de geschiedschrijving verschillende 'zijstapjes', bijvoorbeeld over de impact van rootsreizen op geadopteerden en hun familieleden. Die zijstapjes zijn zonder uitzondering erg interessant voor geadopteerden en adoptieouders (zoals ik), maar leiden een beetje af van de rode draad van het boek.

Niettemin vind ik 'Kinderen die niet konden blijven' een belangrijk boek voor iedereen die zich wil verdiepen in het systeem adoptie dat zich in Nederland heeft ontwikkeld sinds 1956.

Dit boek geeft een meer dan compleet beeld van adoptie en de ontwikkeling wereldwijd door de jaren heen. Ik ben er door gegrepen en schaam me als Nederlands geadopteerde, bijna te zeggen dat ik me er nooit eerder op deze wijze in heb verdiept. Nu echter, na het lezen van de hele geschiedenis, benadert vanuit de wetenschap en vanuit de mens achter de wetenschapper Prof. Dr. René Hoksbergen ben ik onder de indruk van het totaal beeld van de adoptie wereld door de jaren heen. Het is de mix van wetenschap, ervaringsverhalen en persoonlijke inbreng van René Hoksbergen die het boek zo boeiend, compleet, leerzaam, schokkend, interessant, breekbaar maakt. Het neemt je mee naar alle hoeken van de wereld, geeft je informatie bekeken vanuit alle kanten van adoptie. Als geadopteerde, als adoptieouder, als aspirant adoptieouder, voor adoptieorganisatie, hulpverleners, deskundige voor allen schets het een eerlijk beeld van adoptie in al zijn facetten. Geschreven door een fenomeen, een man een wetenschapper maar vooral ook de mens die verweven is met adoptie. Wat mij betreft zou ik willen zeggen een "must" voor een ieder die op enigerlei wijze met adoptie, te maken heeft of in de toekomst krijgt.

Met grote belangstelling heb ik boek ‘Kinderen die niet konden blijven….’ van prof. dr. Rene Hoksbergen gelezen. Voor het eerst verschijnt er een geschiedenisboek over adoptie. Prachtig naar mijn mening.
De auteur beschrijft voor het eerst de adoptiegeschiedenis met alle belangrijke facetten. Adoptie is een ingewikkeld begrip, dat niet eenduidig te beschrijven is (Verrier, 2003, The primal wound). Een duidelijk gestructureerd naslagwerk over adoptie laat zich niet in een paar regels omvatten. Daarvoor is een uitgebreide studie nodig waarbij verschillende aspecten uitvoerig beschreven worden. Denk hierbij aan: belangstelling voor adoptie, adoptiewetgeving en regels, ontwikkelingen in wetenschappelijk onderzoek, verschijnen van artikelen en boeken vanuit diverse hoeken, aandacht voor adoptie van de media, opkomst en vertrek van adoptieorganisaties en in het bijzonder ontstaan en ontwikkeling van de meest invloedrijke organisatie Wereldkinderen. Maar niet te vergeten ook de inbreng van het geadopteerde kind zelf.
Eindelijk is er (naast "Vertraagde start" onder redactie van Prof.dr. Hoksbergen) een boek waar aandacht is voor de geadopteerde zelf. Veel artikelen, boeken en voorlichtingsbijeenkomsten gaan uit van de (toekomstige) adoptie ouders. Juist in dit boek krijgt de geadopteerde een belangrijke plaats.

De laatste jaren zien we een sterke opkomst van de geadopteerden zelf. Zij laten hun kant van het verhaal horen. Zo zijn op facebook verschillende afgeschermde groepen van geadopteerden die dagelijks eindeloze discussies voeren. Ze zijn blij dat ze eindelijk over hun zelf kunnen praten zonder dat anderen continue voor hun denken. Dit maakt het boek van de emeritus hoogleraar juist sterk: hij laat de geadopteerde zelf spreken! De wetenschappelijke bevindingen worden gekoppeld aan de ervaringen van de geadopteerden zelf.
Dat maakt in mijn ogen het boek compleet. Er is voor alle betrokken partijen aandacht: de instanties, de biologische ouders, de adoptieouders en de geadopteerden zelf.
Hierdoor is het boek een naslagwerk geworden voor alle geïnteresseerden in adoptie: geadopteerden, adoptieouders, eerste ouders en deskundigen, maar ook persoonlijk indirecte betrokkenen. Het is een breed veld van mensen. Hij beschrijft op een heldere en duidelijk leesbare taal de adoptiegeschiedenis. De wetenschap speelt een belangrijke rol in de adoptiewereld en brengt in publicaties veel relevante aspecten over adoptie naar voren. Maar echt in de ziel kijken, kan zij niet. Door juist de geadopteerde zelf te laten spreken over essentiële aspecten, zoals een rootsreis, het vinden van je biologische familie, het omgaan met twee culturen, discriminatie, reacties van een adoptieouders enz. voegt dit boek een enorme meerwaarde toe als naslagwerk, dat juist voor de geadopteerde als voor de adoptieouder zeer belangrijk is. Nog belangrijker: het zet hen aan het denken over thema’s die adoptie raken, zoals identiteitsvorming, genen, cultuur, opvoeding en openheid. Dit boek raakt diepe thema’s die verbonden zijn met cruciale aspecten als je aan het belang van het kind denkt.
Dit boek raakt de kern van adoptie en zet de lezer tegelijkertijd aan het denken over diepere cruciale aspecten die verder gaan dan adoptie. Denk aan donorkinderen, IVF enz. Het boek zou bij iedere (adoptie) ouder in de kast moeten staan. Je kunt gemakkelijk hoofdstukken kiezen die het meest aansluiten bij je eigen interesse en behoefte en die tegelijkertijd je inzicht geven in adoptie.

Van het verleden kunnen we veel leren en dat geld zeker ook voor dit boek. Soms wel veel opsomming en alle namen van oprichters en bestuursleden is voor de toekomstige lezers wellicht minder van belang, maar het blijft een belangrijke bron van informatie die gedeeld dient te blijven worden.

ivm scriptie studie Pedagogische wetenschappen aangeschaft.

Een waardevol overzicht van adoptie in Nederland, de landen van herkomst en de ontwikkeling van het denken over adoptie. Geschreven door een zeer deskundig en gespassioneerd kenner van het veld die kritische noten niet schuwt!