LJ Veen Klassiek - Het IJs

Op het moment dat ik dit boek in handen kreeg raakte ik meteen enthousiast om mijn tanden in deze klassieker te zetten, maar mijn plezier ging op ongeveer de helft van het boek over in complete paniek.... ik snapte er hé-lé-máál niets van! Help!, dit overkomt me niet vaak. Wat ga ik hiermee doen? Opgeven is een no go voor mij, dus ben ik eerst op onderzoek uit gegaan naar wat ik over de auteur kon vinden. Zoals onder het kopje auteur is te lezen heeft Anna Kavan een nogal ongebruikelijk leven geleid en een voorzichtige vergelijking met Leonora Carrington kon ik niet uit mijn gedachten bannen. Zo... nu was mijn interesse weer gewekt en ben ik helemaal opnieuw begonnen en al vrij snel zat ik in het verhaal.

Rauw is al meteen een passende term die het verhaal uitstraalt en termen als dystopisch, hallucinant, surrealistisch, sciencefiction avant la lettre, vooruitziendheid, klimaatverandering, postnucleair, apocalyptisch en politiek getint zijn kenmerken die elkaar razendsnel afwisselen en versterken. Bovenal geeft het een koud en verontrustend gevoel.

In dit verhaal volgt de lezer drie naamloze personen die in een bittere strijd geraken. De protagonist is de ik-verteller en daarbij ga ik er meteen vanuit dat het ook een onbetrouwbare verteller is. In een postnucleaire wereld transformeert alles in een ijzige uitgestrektheid en alles lijkt in verval te komen. De hele infrastructuur is ontregeld en werkelijk alles, maar dan ook werkelijk álles is bevroren.

De ik-verteller raakt volledig in de ban van een ongrijpbaar, zwijgzaam meisje met lange witte haren, een bleek gelaat, haast transparant en 'zo broos als glas'. Ze is echter van haar vrijheid beroofd door haar man, de wachter genaamd, een potentaat die alles in het land wil beheersen met zijn treiterende scepter. De hoofdpersoon blijft haar wanhopig volgen om te proberen haar uit de greep van de wachter te verlossen. Hij raakt geobsedeerd door haar kwetsbaarheid en gekwetst zijn en reist haar na over bevroren wateren, ijsplaten en velden bedekt met ijs en sneeuw. Alles is wit en koud, maar hij is ervan overtuigd dat als hij het meisje van glas heeft gevonden, zal alles goed komen.
Onderweg komt hij van alles tegen, maar wat het meest naar voren komt is dat alles lijkt op te houden, te vermorzelen en te verdwijnen in het ijs, zoals ook de huizen en de steden. Oorlog teistert en verscheurt de maatschappij.
Soms twijfelt hij of alles wel echt is, of het meisje wel echt is en of hij psychotische trekjes heeft of hallucineert. Dit is nou precies wat deze verteller zo onbetrouwbaar maakt.

Het verhaal heeft iets Kafkaësks en doet me ook denken aan De plaats van Mario Levrero. Steeds geeft het een gevoel van het dolen door een labyrint, zoeken naar een doorgang en uitgang.

Het is geen gemakkelijk boek, het eist veel aandacht, maar dat moge duidelijk zijn, maar ik zou er nog heel veel meer over willen schrijven. Eigenlijk kun je je er het best in onderdompelen en het ondergaan, en gaandeweg zullen er vanzelf wel een paar lichtjes gaan branden. Niet alles is zoals het wordt gepresenteerd, maar probeer niet meteen alles te begrijpen. Het komt vanzelf... of niet, maar laat je vooral niet ontmoedigen. Ondanks de complexiteit is het voor mij een maximale score waard. De autobiografische elementen die als metaforen worden opgevoerd zijn ronduit fascinerend en het is dan ook waardevol om je eerst te verdiepen in de levensgeschiedenis van de auteur. Ondanks mijn aanvankelijke gevoel van ontreddering ben ik blij dat ik heb doorgezet. Het is absoluut de moeite meer dan waard.