Olympische Spelen sport en opvoeding in de Griekse oudheid

Sport is een sleutel tot de Griekse cultuur. Sportbeoefening was een zeer belangrijk onderdeel van de opvoeding van de Griekse jeugd, zij vormde de basis voor de militaire opleiding en was de vrijetijdsbesteding bij uitstek voor de Griekse man. Ook weerspiegelde sport waarden en normen die in het leven van de burger centraal stonden.
De Grieken trainden naakt en zij besteedden veel aandacht aan de verzorging van het lichaam. De training in de sportscholen betrof niet alleen de atletiek en de vechtsporten maar ook onderdelen die met onze gymnastiek en fitness te vergelijken zijn. Zo ontstond er een ware lichaamscultuur. Onder leiding van allerlei soorten trainers werd er in de sportscholen gezwoegd om het lichaam in topconditie te brengen.
Sport werd in Griekenland ook beoefend in het kader van grote religieuze festivals. Het bekendste voorbeeld hiervan zijn de Olympische Spelen, die in de oudheid meer dan duizend jaar lang zijn georganiseerd. Deze Spelen waren gewijd aan de god Zeus. Een Olympische overwinning werd gezien als een geschenk van de god en de overtreding van spelregels was een vorm van heiligschennis die door de god werd gestraft. Sport was dus verbonden met sociale normen, het esthetisch ideaal en met seksuele gewoontes.

Dit rijk geïllustreerde boek over sport bij de Grieken is een bronnenboek: aan de hand van vertaalde teksten uit de Griekse literatuur worden tal van aspecten van de sportbeoefening toegelicht. De informatie die deze bronnen geven is zeer verscheiden: gedetailleerde feiten over de beoefening van de afzonderlijke sporten, ongeloofwaardige, fantastische verhalen, filosofische discussies over het belang van de training, tips voor atleten, analyses van dromen over het bedrijven van sport, roddels over amoureuze contacten in de sportschool en kritische kanttekeningen bij het professionalisme in de sport. Een andere onmisbare bron is de beeldende kunst. De fascinerende afbeeldingen op de Griekse vazen, die dateren uit de zesde en vijfde eeuw voor Chr., stellen de atleten in actie voor en onthullen het belang van de lichaamscultuur. De prachtige specimina van de Griekse sculptuur verleenden de atleet een heroïsche status. Deze beelden maken nog steeds een grote indruk en doen de Griekse atleten tot op de dag van vandaag voortleven.



Inhoud

Voorwoord 6

I. Inleiding 9

II. Sport bij Homeros 13
1. Lijkspelen voor een vriend 14
Wagenrace 14
Boksen 19
Worstelen 21
Hardlopen 22
2. Een held uitgedaagd 23

III. De oorsprong van de Olympische Spelen 27

IV. Een wandeling door Olympia 37

V. De Ronde van de Spelen en het
Festival in Olympia 57
1. Programma, regels en overtredingen 61
2. Wagen- en paardenraces 70
3. Pentathlon 78
4. Discuswerpen 85
5. Speerwerpen 90
6. Verspringen 94
7. Hardlopen 97
8. Worstelen 106
9. Boksen 113
10. Pankration 120
11. Prijzen, overwinning en eer 124

VI. Vrouwen en atletiek 141

VII. Topsporters 151

VIII. De Training 169
1. Het gymnasion en de palaistra 169
2. Bloed, zweet en tranen 178
3. Bloot is mooi 183
4. Sport en erotiek 187
5. De trainer en zijn vak 203
6. Professionalisering 213

IX. Sport en Opvoeding 221

X. Sport: een politiek middel 233

XI. Verguisd of Geïdealiseerd 249


Verklarende woordenlijst 261
Lijst van Olympiaden 276
Bronnen 278
Bibliografie 280
Verantwoording van de illustraties 282
Register 287