Oorlogsdagboek 1942-1944

Bezet Parijs, 1942. Hélène Berr, 20 jaar, Joods, studente Engels, verliefd, luistert met vrienden naar Bach, Beethoven, bezoekt concerten, speelt viool en leest o.a. Keats, Shakespeare en Misdaad en Straf van Dostojevski over het bestaan van een übermensch. Haar dagboek begint in april 1942.
In eerste instantie beschrijft ze een onbezorgd studentenleven aan de Sorbonne. Door de blije verhalen heen, klinkt echter – eerst argeloos - de dreiging van de oorlog en de haat tegen de Joden, van wie vrijheden steeds verder aan banden worden gelegd. Alles wordt in oplopende gewenning verboden. Met opgeheven hoofd draagt Hélène de gele ster, zit ze achterin de bus, winkelt ze op afgepaste tijden, bezoekt geen restaurants, etc. Hoe slim is de machinerie van sociale uitsluiting van de Joden bedacht en gepland. Hoewel ze ten volle beseft wat er gaande is, kan ze het niet geloven: arrestaties, vernederingen, deportaties, de massale razzia van Vél d’Hiv (Haar Naam was Sarah), en kinderleed dat ze als vrijwilligster in het Joodse weeshuis ziet.
Hélène vreest niet voor zichzelf maar voor de mensheid. Ze is zich zeer bewust dat de wereld ná haar moet weten wat er gebeurt en schrijft alles op. Ze leeft in twee werelden: haar eigen wereld van leed en ellende; de andere wereld van de onwetenden en de niet-willen-wetenden. De kloof wordt te groot, de dreiging te benauwend. Je wilt Hélène haast toeroepen: duik onder, ga weg, doe wat. Maar ze twijfelt want onderduiken voelt als een desertie. En dan is het te laat. Hélène wordt op 8 maart 1944 gearresteerd en gedeporteerd. Daags voor de bevrijding sterft ze in Bergen-Belsen.
De Duitse dictator (wiens naam door bol.com wordt geblokkeerd?!) e.c. zijn schuldig aan de literaire moord op Hélène Berr. Hoe zij als 20-jarige de schoonheid van een zomerdag in het bezette Parijs beschrijft, is prachtig en poëtisch. Maar al wat zij voor ons heeft vastgelegd, geeft aan dat een groot, scherpzinnig en filosofisch schrijfster verloren is gegaan. Postuum 5*

dat het een leerzaam boek is over hoe het in de oorlog was.

Heel bijzonder is het dagboek dat Hélène Berr schreef in de Tweede Wereldoorlog. Hélène Berr was een jonge, erudiete vrouw afkomstig uit een welgesteld, geassimileerd Joods gezin. Ze woonde in Parijs, speelde viool en studeerde Engelse taal- en letterkunde aan de Sorbonne. De 21-jarige studente beschrijft haar studentenleven in Parijs en haar liefde voor muziek en literatuur. Haar leven wordt steeds meer overschaduwd door de voortschrijdende Jodenvervolging. Dit proces gaat ook gepaard met morele dilemma's. Als vrijwillig maatschappelijk werkster voelt ze zich verantwoordelijk voor de kinderen die ze onder haar hoede heeft. Ze besluit te blijven in Parijs, een moedige keuze die ze dapper onder ogen ziet. Hélène Berr beschrijft dit proces fijnzinnig, intelligent en indringend. Haar proza is echt mooi en aangrijpend. Ze wordt uiteindelijk gedeporteerd naar Auschwitz en komt terecht in Bergen-Belsen. Hier sterft ze april 1945 aan tyfus, vlak voor de bevrijding. Haar dagboek werd in 2008 vertaald en trok direct de aandacht.

Een aangrijpend boek van een creatieve, kritische en levenslustige jonge vrouw.