Politiekunde 63 - Beeld van gezag bij de politie maatschappelijke verbeelding en de impact van gezagsbeelden op de burgers

De reeks Politiekunde is een uitgave van het Onderzoeksprogramma Politie &
Wetenschap, een zelfstandig onderdeel van de Politieacademie.
Politie & Wetenschap is ingesteld om een stimulans te geven aan de toegepaste
wetenschappelijke kennisontwikkeling op het gebied van politie en veiligheid,
de daarvoor benodigde kennisinfrastructuur en de daadwerkelijke benutting
van onderzoeksrapporten en -resultaten in politiepraktijk, beleid en opleiding.
Publicaties in de reeks Politiekunde betreffen in het algemeen concrete handleidingen,
modellen, instrumenten of werkwijzen die direct bruikbaar zijn
voor de politiepraktijk. Ze zijn veelal de uitkomst van onderzoek dat is verricht
in het kader van het meerjarige onderzoeksprogramma, de kernactiviteit van
Politie & Wetenschap.
Het gezag van de politie moet voor een groot deel op straat worden verdiend.
Het komt daarbij meer op vaardigheden, houding en persoonlijkheid aan dan op
het gebruik van geweldsmiddelen. Dat geldt tegenwoordig sterker dan ooit, nu
het politieoptreden door talloze burgers gezien, gefilmd en op internet gezet
wordt. Hoe gaan Nederlandse politiefunctionarissen met deze toegenomen zichtbaarheid
om? Hebben ze überhaupt een idee hoe burgers hun optreden zien?
In dit boek wordt dat vraagstuk op een unieke manier onderzocht. In samenwerking
met Motivaction is aan ruim 1700 burgers een test voorgelegd om
vast te stellen welke visuele kenmerken van politieagenten bijdragen aan hun
gezag. Er is ook gebruikgemaakt van inzichten uit de wetenschappelijke literatuur.
Zo konden we nagaan in hoeverre het gezag van de politie wordt bepaald
door kenmerken als geslacht, etniciteit, uniform, lichaamshouding of het
dragen van de politiepet.
De uitkomsten mogen verrassend worden genoemd. Persoonlijke eigenschappen
blijken een bescheiden rol te spelen. Het maakt voor Nederlandse burgers
nauwelijks uit of de agent mannelijk of vrouwelijk is en ook de huidskleur
doet er weinig toe. Belangrijker zijn visuele kenmerken die naar de functie
verwijzen, zoals het dragen van een wapen of de aard van het uniform. Het
belangrijkste is evenwel of een agent de juiste houding aanneemt en op welke
wijze deze blijkens zijn lichaamstaal de eigen functie opvat. Deze inzichten
staan - hoe nieuw ze ook zijn - niet volledig op zichzelf. Ze sluiten aan bij
het onderzoek van Jurriën Rood naar de politie in Amsterdam, bij de manier
waarop de Stichting IVMV het functioneren van de maatschappelijke verbeelding
analyseert en bij onderzoek dat de Tilburgse School voor Politiek en
Bestuur naar de geloofwaardigheid van professionals doet. Het onderzoek
leidde niet alleen tot kennis maar ook tot een reeks aanbevelingen waarmee
de Nederlandse politie haar voordeel kan doen.