Prikkeldraad een geschiedenis van goed en kwaad

Dit is een boek dat je niet in één keer uitleest. Er kwam zoveel informatie op me af ook informatie over boeken en schrijvers, dat ik het gedoseerd heb; iedere dag een hoofdstuk of twee.
Een reis door de tijd, over de hele wereld. Heerlijk om te lezen!

In het eerste hoofdstuk werd ik al gewaarschuwd:
'Lezer , wees gewaarschuwd. Wie mij volgt op deze verkenningstocht door de tijd en over de wereld, zie voortaan overal prikkeldraad. Onze reis op het scherpst van de snede start hier.'
De waarschuwing was terecht; ik zag op plaatsen prikkeldraad waar ik het eerder niet gezien had. En toch was het daar vaak al jaren aanwezig, maar ik raakte daar aan gewend en zag het daarom niet meer.

Niet alleen het verslag van de reis van de auteur, maar ook de 'weetjes' die daarin verweven zijn, zijn een genot om te lezen. Ook van de volgende was ik me niet echt bewust. Ik wist het wel, maar ik zag het niet echt;
'Ook Nederlanders houden ongewenste vreemdelingen graag op veilige afstand. Daarom hebben nieuwbouwwijken maar één toegangsweg.' en
'Veel aspirant-kolonisten durfden de gok niet te wagen zolang ze geen idee hadden hoe ze het land van hun keuze konden beschermen. Dat wil zeggen; omheinen. 'Fence', het Engelse woord voor hek, afrastering, omheining, komt van 'defence'; beschutting, verdediging, bescherming.'

De vlotte manier van schrijven, voorzien van de nodige humor, zorgt er voor dat ik iedere dag weer naar dit boek getrokken werd. Ik wilde meer weten en verder lezen over 'de moeder van alle omheiningen' en hoe dat deze uitvinding hele continenten kon en kan verdelen, landen uit elkaar trekken en rijk en arm van elkaar gescheiden kon en kan houden.

Een bijzonder indrukwekkend laatste hoofdstuk (stel: er ontstaan twee soorten mensen. Tenslotte is de evolutie nooit voltooid.), waarin duidelijk wordt dat we al een heel eind op weg zijn met het tot stand brengen van twee werelden, sluit af met deze woorden;
'De Tijdreiziger ziet het symbool van zijn eigen strijd al voor zich: een doorgeknipt stuk prikkeldraad. Tegen barrières die mensen buitensluiten. Tegen apartheid, in welke vorm ook.'

De epiloog vraagt aandacht voor de misvattingen die er zijn over terrorisme, maar ook over illegale migratie.
Ik las over een mogelijke wereld waar je niet blij van wordt maar die ik wel enigszins herken:
'In een bange wereld raakt de samenleving nog verder gefragmenteerd en gepolariseerd. Alle onvrede, alle sociale problemen, alle natuurrampen en conflicten, alle onmacht worden op een vijand vanbinnen en/of – buiten geprojecteerd. In een klimaat van opgeklopte angst bestaat geen veiligheid meer.
In die wereld bloeien de hekken en grijnst overal prikkeldraad.'

We moeten er voor zorgen dat we geen bange wereld helpen creëren.
Er niet aan meewerken, als het ook anders kan.
Ik heb dit boek graag gelezen! 4,5/5*

Ik heb zojuist een recensie-exemplaar gelezen van het boek "Prikkeldraad" van Dick Wittenberg. Geen roman maar een "geschiedenis van goed en kwaad" over prikkeldraad, zoals de omslag vermeldt. Lijkt niet bijster interessant te zijn als je alleen maar prikkeldraad kent als afrastering van weiden, om de koeien in bedwang te houden. Vaak heb ik dan ook met verbijstering gelezen waar prikkeldraad in de allersimpelste vorm voor wordt ge- c.q. misbruikt. Wie kent niet de verhalen over de concentratiekampen, waar kilometers prikkeldraad werden gebruikt om de kampbewoners binnen te houden.. of om de woongemeenschappen van Afrika te omheinen en beschermen tegen wilde dieren en overvallen... of om de (inmiddels gevallen) Berlijnse Muur nog meer ondoordringbaar te maken?? De auteur heeft er een zeer lezenswaardig boekwerk van gemaakt. Wat je ook steeds opnieuw pakt als een spannende roman.. Het "goede" van prikkeldraad heb ik in het hele boek niet kunnen ontdekken.

Prikkeldraad? Wie haalt het nu in zijn hoofd om een boek van ruim 250 pagina’s te schrijven over prikkeldraad? Dick Wittenberg dus. En het is geen saaie technische verhandeling geworden over de fabricage van prikkeldraad.
In eerste instantie wordt -vanzelfsprekend- het verhaal verteld van de ontstaansgeschiedenis van prikkeldraad in Amerika ten tijde van de trek naar het westen en de conflicten tussen de landbouwers en de veetelers (met natuurlijk ook aandacht voor het Lucky Luke album ‘Prikkeldraad in de prairie’) .
De schrijver gebruikt Prikkeldraad echter ook om een aantal verhalen aan op te hangen over het gebruik ervan bij grensconflicten of bij onderdrukking. De concentratiekampen en de Berlijnse muur zijn hiervan bekende voorbeelden. Dan komt het verhaal opeens erg dichtbij; we gaan ons dan pas realiseren hoeveel deze in wezen simpele uitvinding in de laatste anderhalve eeuw voor de geschiedenis heeft betekend. Ook de rol van prikkeldraad bij het in stand houden van gated comunities (‘hekwerkwijken’) wordt uitvoerig belicht.
Kortom, na het lezen van dit journalistieke boek (meer een serie artikelen) kijk je nooit meer op dezelfde manier naar dat simpele en alomtegenwoordige prikkeldraad.
Een minpuntje: achterin had best een uitleg mogen staan over de verschillen tussen de diverse soorten draad, zoals scheermesdraad. En eigenlijk had ik stiekem toch wel iets meer willen weten over de fabricagemethode, maar dat is duidelijk niet de opzet van dit interessante boek.

Dick Wittenberg beschrijft in zijn boek Prikkeldraad belangrijke momenten uit de wereldgeschiedenis vanuit een heel bijzondere invalshoek. Hij geeft prikkeldraad daarin de hoofdrol. Dat gewone in elkaar gedraaide ijzerdraad met prikkels dat iedereen overal kan kopen. Prikkeldraad, ooit uitgevonden in de Verenigde Staten om te voorkomen dat kuddes vee landbouwgrond vernielen, blijkt in de geschiedenis te functioneren als scheidingsmiddel.
Prikkeldraad brengt scheiding aan tussen Boeren en Engelsen in de Boerenoorlog, tussen Belgische en Nederlandse burgers tijdens WO I, tussen de haves en havenots in het Zuid-Afrika van vandaag, tussen de Übermenschen en de Untermenschen in WO II. Prikkeldraad speelt de hoofdrol in de loopgravenoorlog van 14 – 18: overdag gebeurt er aan het front weinig, maar ’s nachts is er een en al bedrijvigheid gericht op uitbreiding van het terrein met behulp van .... prikkeldraad. Prikkeldraad geeft het IJzeren Gordijn een gezicht. Bangla Desh is door de langste prikkeldraadomheining ter wereld een opgesloten natie.
Prikkeldraad verscheurt families die van de een op de andere dag niet meer bij elkaar op bezoek kunnen. Prikkeldraad wekt de suggestie dat degenen die erachter wonen veilig zijn. In deze tijd van open grenzen investeren overheden miljarden aan omheiningen met prikkeldraad.
Gedetailleerd doet Dick Wittenberg verslag van zijn verkenningstocht naar de rol van prikkeldraad. Letterlijk naar prikkeldraad en naar prikkeldraad als metafoor voor veiligheid.
In het laatste hoofdstuk van het boek confronteert de auteur de lezer met de conclusie van zijn bevindingen. Hij schetst in een apocalyptische beeld de toekomst van de mensheid. ‘Wij staan voor de keuze: een rationele wereld waarin het welzijn van de mensheid vooropstaat of een bange wereld met een samenleving die steeds verder gefragmenteerd en gepolariseerd raakt. Een wereld waar grenshekken verroesten of een wereld waar de hekken bloeien en overal prikkeldraad grijnst.’

Prikkeldraad is een boeiend verslag van grondige onderzoeksjournalistiek. De lezer wordt steeds nieuwsgieriger naar de rol van prikkeldraad in een volgende geschiedenisepisode. Prikkeldraad is een ander boek te midden van de vele boeken over de geschiedenis van de moderne tijd. (Eén opmerking: of de ondertitel juist gekozen is, moet hij voor zichzelf maar uitmaken.) Voor geïnteresseerden in geschiedenis is dit boek verplichte kost!

Wat ik vooral goed vind: voordelige koop, duurzaam.

Ik was vijf of zes jaren oud en met en jochie uit de buurt spelen op een koeweiland; op vlucht voor de dieren kwam ik er niet weer terug over de prikkeldraad - broek kapot, been kapot en nog steds en litteken van 25 centimeters op mijn rechte dijbeen van deze avontuur, mijn laatste samenkomst met prikkeldraad, as ik altijd gedacht heb. Maar dat was en fout: Ik heb hem al die jaren gezien, maar niet gezien, want "we merken de versperringen niet meer op."
Dick Wittenberg heeft zich an de versperringen gemaakt, an de uitvinding van prikkeldraad (en echte economische thriller uit de jaren zeventig in de negentiende eeuw), an de consequenties voor mensen -uitgezonderd of op de „goede kant“ van de draad-, voor landen en staaten, voor europeese waarde, voor onze vrije tijd en onze gevoel van veiligheid. Misschien hebben we dat al soms gehoord, maar nog nooit in zulk en intelligente overzicht. We zijn aansproken als benieuwde lezers en als mensen met en politieke geweten.
Ik hoop op en duitse vertaling zo gauw mogelijk.