Wiener Philharmoniker, Aram Il'yich Khachaturian - Khachaturian: Spartacus; Gayaneh; The Seasons (CD)

Minstens vier maal nam Khachaturian zelf als dirigent delen op uit zijn balletten Spartacus en Gayaneh, voor de labels EMI (met het Philharmonia Orchestra, 1954, in mono), Decca (met de Wiener Philharmoniker, 1962), Melodiya (met het USSR Symphony Orchestra, 1975), en nogmaals EMI (met het London Symphony Orchestra, 1977). Iedere keer waren de Gayaneh selecties verschillend. Er bestaan weliswaar 3 suites van Gayaneh (al weet ik niet of die door de componist zelf zijn samengesteld), maar die worden bijna nooit als zodanig gespeeld; iedere dirigent doet maar wat. Ook de belangrijkste alternatieven: Rozhdestvensky (DG), Temirkanov (EMI), Svetlanov (o.a. op Brilliant Classics), Lazarev (Apex - hier komt Gayaneh er wel heel erg bekaaid van af met slechts 4 deeltjes), Simonov (o.a. op Brilliant Classics, en op alto).

Dat is eigenlijk wel jammer, want er zit met name in Gayaneh meer aantrekkelijke muziek dan wat je meestal te horen krijgt, al is het volledige ballet (met Tjeknavorian) of het bijna volledige ballet (met Kakhidze) toch wel te veel van het goede. De enige uitwijkmogelijkheid is Anichanov op Naxos; hij speelt die Suites 1, 2 en 3 van Gayaneh; maar wat uitvoering en geluid betreft blijft deze opname achter bij de andere.

Natuurlijk zijn de Sabeldans uit Gayaneh en het Adagio van Spartacus en Phrygia in alle selecties aanwezig;. Maar voor het Adagio uit Gayaneh geldt dat niet; op deze Decca opname staat het wel - pluspunt dus. Veel van Gayaneh laat Khachaturian verder niet horen: in totaal slechts 5 deeltjes, ruim 17 minuten. Dat is op zich wel een minpunt. Het kan te maken hebben met het feit dat het destijds op één LP moest passen. Maar er kon best meer bij. Het schijnt dat hij wel in het Westen iets mocht opnemen van de Russische autoriteiten (een uitzondering destijds), maar dat het beslist niet veel mocht zijn. Het resultaat was in ieder geval weinig: alles bij elkaar 40 minuten. Maar wel van hoge kwaliteit.

Khachaturian zet zijn muziek met "een dikke kwast op het doek". Terecht eigenlijk, want erg subtiel is zijn muziek niet, en het klinkt zo wel erg lekker. Met name wanneer het aankomt op het zonder gêne zwelgen in de zwoele klanken van het Adagio van Spartacus en Phrygia is Khachaturian in het voordeel, in de Decca opname iets meer dan in de EMI opname. De componist heeft hier ook de weelderige klank van de Wiener Philharmoniker mee. (Het was overigens dit deel van deze Decca opname dat werd gebruikt als tune van de tv-serie "The Onedin Line" en dat Khachaturian "op de kaart heeft gezet".)

Temirkanov, Svetlanov en Simonov zetten over de gehele lijn een serener, verstilder, transparanter, gedetailleerder of analytischer, beeld neer van het Adagio, terwijl ze in de climax over het algemeen wat heftiger zijn dan Khachaturian in zijn Decca opname. Desalniettemin is Khachaturian hier meeslepender. Terwijl hij in zijn EMI opname ietsje logger is (en dat geldt ook voor zijn Sabeldans uit Gayaneh op EMI).

De Decca opname is fantastisch goed. Dat geldt ook voor de EMI opname met het London Symphony Orchestra, maar de Decca opname is echt nog wel spectaculair (en was dat al helemaal in 1962).

Op deze cd is als aanvulling toegevoegd: De Seizoenen, van Glazoenov, compleet; gespeeld door het Orchestre de la Suisse Romande onder leiding van Ansermet. Dat is werkelijk een waardevolle en zeer gulle (36 minuten), goed gespeelde en mooi opgenomen toevoeging. Ter vergelijking: op de EMI opname uit 1977 staat als aanvulling slechts één deel (van de 4 delen) van deze zelfde seizoenen van Glazoenov (met Svetlanov als dirigent).
De muziek van Glazoenov is veel verfijnder en minder ruig dan die van Khachaturian. Fraai gespeeld door Ansermet en fraai opgenomen, maar dit vormt natuurlijk niet de reden om deze cd aan te schaffen.