Uit de doeken, uit de kleren over de essentie van muziek

Teach us to care and not to care, teach us to sit still
(uit: Ash Wednesday van T.S. Eliot)

Ons tijdbeeld wordt gedomineerd door shocks en trends, snel werkende prikkels en roes. Klassieke muziek scoort op al deze terreinen bepaald niet hoog. Integendeel. Ze doet een beroep op inspanning, geduld en reflectie. Waar de museumbezoeker een schilderij ongestraft kan afdoen met een vluchtige blik in het voorbijgaan, wordt de concertbezoeker gedwongen te luisteren tot en met de laatste noot van een uitvoering. Het is nu eenmaal niet anders. Voor alles verlangt serieuze muziek van ons 'to care and to sit still'. Overheid en onderwijs hebben hun taken op dit front gaandeweg prijsgegeven aan het persoonlijk initiatief en dat heeft geleid tot muzikaal analfabetisme op grote schaal.

Met dit boek wil Jo Sporck allereerst deze laatste toestand een halt toeroepen. Muziek uit de doeken verschaft de lezer daartoe inzicht over het wezen van de klassieke muziek. Aan de hand van modellen en voorbeelden kadert de auteur begrippen als smaak en kwaliteit af en biedt hij de leek een handvat om meesterwerken te onderscheiden van maatwerk. Dit alles met dank aan Maslows behoeftepiramide.
Vervolgens wordt in Muziek uit de kleren de 'nieuwe piramidaal' aan de lezer voorgesteld en het huidige muziekklimaat de maat gemeten. Avant-garde, traditie en cross-over neemt de schrijver kritisch onder de loep, evenals het muziekonderwijs en de overheid die alles in het werk stelt om ook de kunst te vermarkten. Je zou haast vrezen dat de klassieke muziek daarmee de definitieve doodsteek wordt toegebracht. Niets is minder waar.


Ton Koopman: ‘Ik heb het boek met plezier gelezen. Sporck gaat virtuoos door de muziekgeschiedenis heen, met veel kennis van zaken. Het geeft stof tot nadenken!’



Inhoud

Deel 1 Muziek uit de doeken

1.1 Inleiding
1.2 Over de essentie van muziek
1.3 Het materiaal geïnventariseerd
1.4 Het materiaal gerangschikt
1.5 Beweging; over ritme en metrum
1.6 Melodieën en motieven als brokstukken
1.7 Kleur en samenklank
1.8 Over polyfonie en synchronie
1.9 De resultante in de muziek
1.10 Proef op de som

2.1 Persoonlijkheid en voorkeur
2.2 Tussen Tristan en Tosca
2.3 Introvert of extravert

Deel 2 Muziek uit de kleren

3.1 De dubbele vergrendeling, een inleiding
3.2 Kernvragen in een driehoek
3.3 Elite of massa
3.4 De triomf van de massa
3.5 Het geweten en de vooruitgang
3.6 De vernieuwer en zijn gelofte van armoede
3.7 De alternatieven
3.8 Een derde weg
3.9 Kansen in een crisis
3.10 Geld op tafel
3.11 Een Nederlands model

4.1 Raadgevingen voor de garderobe van de keizer
4.2 Register van componistennamen