Mijn vlucht voor de liefde

Dit is een boek dat je niet ‘even snel’ kunt lezen. Wanneer ik goed tot me laat doordringen wat de schrijfster hier precies zegt kan ik niets anders dan concluderen: wat een eerlijk, moedig, dapper en ontwapenend verhaal over een vrouw die blijft zoeken en vechten om tot haar recht te komen, in alle facetten van haar leven. Vanaf haar vroege jeugd al overtuigd dat er iets niet klopte aan het keurslijf waar ze werd ingeperst, vindt ze uiteindelijk, met vallen en opstaan één van de grote waarheden in het leven: van jezelf houden, want dat is een voorwaarde om van anderen te kunnen houden. Ik denk dat het verhaal van Sylvia Duijm herkenbaar is voor veel vrouwen die zich onder het mom van ‘alles voor de goede vrede’ aanpassen aan iedereen om zich heen behalve aan zichzelf! De lezer kan met dit boek misschien haar of zijn eigen leven ook eens goed onder de loep nemen. Het is in ieder geval niets en niemand gelukt om de vrije geest van Sylvia te breken, waardoor ze nu in alle open- en eerlijkheid kan zeggen wat ze denkt, voelt en ervaart. Vrij tot liefde!

Het tijdsbeeld van Mijn vlucht voor de Liefde heb ik van nabij mogen meemaken. Wat mij het meest fascineerde was het scherp door de auteur opgeroepen tijdsbeeld van de jaren '70 en '80 waarin de mannen op grote schaal misbruik maakten van de door mijn generatie in de idealistische jaren '60 verworven seksuele vrijheid. Met verbazing mocht ik deze uitingen van misbruik gadeslaan aan de Universiteit van Amsterdam. Ik was blij dat mijn toezichthouder op het Maagdenhuis, Ton van der Hout, Hoofd van de Dienst Onderzoek en Onderwijs, gelukkig was getrouwd met Ella, want als wij wel eens na een bespreking op het eind van vrijdagmiddag in de kroeg in het steegje naast het Maagdenhuis een pilsje pakten en wat napraatten over een boek dat ik net gepubliceerd had, vertelden andere diensthoofden hun geslaagde neukverhalen en vierde puur alcoholisme hoogtij. Of je wilde bij de administratie van het Instituut van Theaterwetenschappen een doosje paperclips halen en dan rees vanonder het bureau niet alleen de manager met een rode kop op van het witte tapijt maar algauw daarna ook de studente van zijn keuze die haar rokje nog wat gladstreek. Tegen mijn latere vriend Sjors Cammelbeeck (destijds voorzitter van het College van Bestuur) heb ik wel eens gezegd dat ik het gevoel had in een hoerentent te werken....

Sylvia Duijm beschrijft treffende staaltjes van misbruik in soortgelijke publieke organisaties. Maar ook heel interessant is haar jeugdbeschrijving met lesbische nonnen en een priestermoderator op wiens schoot ze moest zitten in ruil voor wat snoepgoed en haar verlaten van haar katholieke nonnenkostschool via de achterdeur.... Wist dat meiske veel. Maar, toch, als je het boek verder leest, heeft ze diverse universitaire opleidingen gehaald en is ze een door haar leidinggevenden gewaardeerd, prima docente voor haar leerlingen geweest. Maar ja, dan komt er weer zo'n echtgenoot die haar vernedert en haar en haar beide dochters de grond intrapt. En diens huidige vriendin schrijft dan een afkrakende recensie voor hem, ik ken dat allemaal van eerder genoemde universiteit, waarvan ik op mijn 50ste vrijwillig afscheid heb genomen.

Ja wat verder nog, het boek loopt als een trein, persoonlijke, open stijl, "humoristisch en ontwapenend" schreef de vrouwelijke auteur van Het verdriet van Koerdistan me. Bol.com leert dat het Duijms eersteling is: blijf zo schrijven, meid!

Het WK voetbal is weer in aantocht. In 2010 stond Nederland in de finale tegenover Spanje en aan de grand old man van het Nederlandse voetbal Guus Hiddink werd gevraagd of hij wijze raad had voor de man die Oranje naar die finale had geleid, bondscoach Bert van Marwijk. Hiddink antwoordde op de enig juiste manier: "Ik heb nooit een WK-finalist getraind".
Hiddink toonde het diepste respekt voor zijn collega. De anekdote schoot me te binnen na het lezen van het boek van Sylvia Duijm. Ook Duijm dwingt respekt af. Het is niet makkelijk om over je eigen leven te schrijven. En het is dom om te menen dat wij lezers het leven van Duijm anders en beter hadden kunnen leiden.
Sylvia Duijm beoefent in haar debuutroman bekentenisliteratuur. Daarvan hebben wij niet zoveel in Nederland. Feitelijk is A. Th. Van der Heijden de enige van de moderne schrijvers die zich in dit genre geprofileerd heeft. Maar hij is een man. En zijn verhalen spelen zich enkel in Brabant en Amsterdam af.
Duijm heeft daarentegen wat meer van de wereld gezien. Alleen al daarom is "Mijn vlucht voor de liefde" het lezen waard. Wat is er voor ons eigenlijk beklijfd van het lot van de repatrianten uit de Oost? En wat is er feitelijk bekend over het leven op een internaat, door meisjesogen gezien? De Vijftigers waren toch allemaal mannen?
De Nederlandse literatuur leunt zwaar op de schouders van uit een gereformeerd danwel katholiek nest gevallen jongetjes, met een driedubbele moraal. In de boeken van Wolkers, Reve, Hermans en Mulisch zijn vrouwen vooral kut en borsten. Of ze zijn ingeruild voor al dan niet platonische herenliefde.
Wat Sylvia Duijm ons schildert is in wezen de groepsverkrachting. De Roelen en Eriken klagen bij haar ach en wee over het gebrek aan weerstand en tegenspel dat ze bij haar en andere vrouwen ondervinden, maar ze houden de broek niet aan. Het is erop en er over heen en daarna wordt een briefje op het nachtkastje achtergelaten of het een andere keer allemaal wat "waarachtiger" kan.
Als ik het goed begrepen heb, is dit de eerste poging van Sylvia Duijm om te schrijven. Dat is goed te zien, maar dat is geen doodzonde. Ik raad haar aan om de volgende keer wat meer fictie in het verhaal te brengen. Met wat zelfvertrouwen -nogmaals: het is jouw leven, Sylvia, en je kunt er zowel in het echie als op papier mee doen wat je wilt!- word er dan heuse literatuur geboren.
Literatuur eist een reis naar binnen. Ik zat in het boek te wachten op de oerknal, het begin van alles, dat ene bepalende feit in dit leven dat de niet-aflatende zoektocht naar geborgenheid getriggerd heeft. Daarom wacht ik op het volgende boek. Ik wil het weten. Ik heb dus niet genoeg gekregen van de mens Sylvia Duijm. En ik heb de schrijfster Sylvia Duijm nog maar net ontmoet.
Ik raad je met het oog op een voortzetting van je literaire loopbaan wel aan, Sylvia, om naar Finland te emigreren, of naar een andere omgeving waar zo weinig prikkels van buiten binnenkomen dat je je volledig op je eigen herinneringen en gedachten kunt concentreren. Echte literatuur gedijt niet tussen die naar teveel geld en mondwater riekende mannetjes in de grachtengordel.
Ik geef het boek een drie, maar wel met een griffel...