Rode klok roman

Vier vrouwenlevens volgen wij, of eigenlijk zijn het er vijf. De vier leven in een plaatsje aan de westkust, aan zee, in Oregon - het fictieve Newville, een paar honderd kilometer van de hoofdstad Salem, dat niet verward moet worden - maar ergens toch ook weer wel - met Salem, Massachusetts, waar in 1692 gruwelijke heksenprocessen plaatsvonden, die we nog in zo’n beetje de helft van de horror- en heksenfilms genoemd zien worden. Dit is het Salem in Oregon.
Het is ergens in de 21e eeuw, hoewel in het huis van de Echtgenote nog een pick up gebruikt wordt om muziek te luisteren en de Biografe nog een telefoon heeft die niet met internet verbonden is en de Genezeres haar energie uit batterijen haalt. De vrouwen leven zichtbaar hun vrouwenleven, dat heel anders is dan het leven van de mannen. Meteen vermoeden we Atwood om de hoek te zien aankomen met haar The Handmaid’s Tale. De andere twee vrouwen zijn de Dochter en de Genezeres.
Het is opvallend dat we in de eerste helft van het boek - zo ongeveer dan - de vrouwen alleen aangeduid zien met hun functie, niet met hun eigennaam. In het begin weten we nog niet veel van hen en blijft veel verhuld en/of in de lucht hangen. Maar Zumas schrijft heel lucide. Opmerkzame lezers kunnen zelf het plaatje gaan inkleuren. Geloof me, dat ga je vanzelf doen en het klopt.
Daarom kan ik van het verhaal eigenlijk weinig vertellen; dit moet je zelf gewoon doen. Het belangrijkste personage is de Biografe, die een biografie schrijft over de negentiende-eeuwe Faröerse vrouw en ijswetenschapper Eivør Mínervudottír, die niet de weg van vrouwen volgde en die haar wetenschappelijk werk niet onder haar eigennaam gepubliceerd kreeg. Ze stierf op het ijs en kreeg een zeemansgraf:

‘Ze liet geen geld of bezittingen of een boek of een kind na, maar haar lijk heeft dieren in leven gehouden, die op hun beurt weer andere dieren in leven hebben gehouden.’ (2018: 408).
Het is het leven van gewone vrouwen. Zij leven onder de dreiging van de nieuwe paternalisering van mannen, in het bijzonder de nieuwe wetgeving die van kracht gaat worden, die abortus en ivf verbiedt. Side effect is dat kinderen twee ouders horen te hebben, dus dat ongetrouwde vrouwen, Bom-moeders (eigenlijk met een ‘m’, b(ewust)o(ngehuwde)-moeder) geen kind meer mogen hebben. Het is allemaal niet zo verschrikkelijk als in Atwoods dystopische roman, maar de dreiging is overall tastbaar.
Er is grote aandacht voor wat vrouwen bezighoudt met veel nadruk op het lichamelijke: gewenste en ongewenste zwangerschap; menstruatie; een tikkende biologische klok (ziedaar de titel, klok wordt ook gebruikt voor baarmoeder); ivf; het moederschap, hoezeer gewenst, is zwaar; het lichaam dat veranderd door hormonen en zwangerschap; schaamlipcorrecties; schaamhaar; huwelijk; single blijven, gewenst en ongewenst; overspel; ovulatie; gynecologen; abortussen, legaal en illegaal; gezondheid; huishouden; gezond eten en snoepzucht; seks; lesbianisme; adoptie. Het boek brengt je bijna terug naar de jaren 70 met allerlei actiegroepen en nadrukkelijke eis voor vrouwenrechten en emancipatie. Misschien dat dat mensen afschrikt.
Zumas schrijft heel helder en heel zorgvuldig. Langzaam borduurt zij het plaatje helemaal vol. Misschien zijn er mensen die die stijl een beetje saai zullen vinden. Dat is het niet. Levens van vrouwen zijn nooit saai, ook niet de levens van vrouwen in het verleden. Dat vrouwen nog steeds geen gelijke rechten hebben, niet in het Westen en ook niet in ontwikkelingslanden - ik zocht even naar de politiek-correcte term, maar ontwikkelingsland mag, als ik het goed begrijp -.
Niet schuilt het ‘kwaad’ van Zumas’ boek in de fictieve dystopie als bij Atwood, maar feitelijk in de gewone wereld van nu. De Amerikanen in Zumas boek hebben de pech dat zij een president kregen, die niet iedereen wilde, de Biografe zegt: een president waarop ik niet gestemd heb. Dat is natuurlijk een steek onder water.

Rode klok een boek van Leni Zumas.

Een boek wat niet in het heden of verleden afspeelt maar in de verre toekomst. een klein vissersdorpje in de staat Oregon is het plegen van abortus opnieuw illegaal. Ook het laten uitvoeren van ivf en adoptie door alleenstaande ouders is niet meer toegestaan.
We maken kennis met de biografe die ook onderwijzeres is, een alleenstaande vrouw die naar een kind verlangd en alle mogelijke moeite doet om toch nog zwanger te worden, ze doet ook onderzoek naar een poolreizigster die is geboren in 1841.
Dan is er nog de echtgenote een moeder van twee kinderen die niet gelukkig is in haar huwelijk, maar geen beslissing kan nemen om er een eind er aan te maken.
De dochter een geadopteerde tiener die ongewenst zwanger is en probeert om toch abortus te laten uitvoeren. Maar haar adoptie ouders daar niet mee wil belasten.
De genezeres heeft ook een hele indrukwekkende rol in het verhaal, ze wordt in de gemeenschap als heks gezien, terwijl ze de mensen alleen maar wil helpen.
Zo wordt het verhaal door iedere persoon vanuit zijn beleving verteld
een indrukwekkend verhaal wat je tot de laatste bladzijden blijft boeien en verbazen.

Rode Klok
Leni Zumas
Is dit de toekomst?
De personages in deze futuristische, dystopische roman wonen in een kustplaatsje in Oregon, Verenigde Staten. Een nieuwe vrouw-onvriendelijke president (!!) is aan de macht en streeft orthodoxe ‘christelijke’ waarden na.
Hij initieert het “Persoonsamendement” onder de kreet: “Ieder kind verdient er twee!” Dit amendement wordt zeer binnenkort van kracht!
Het betekent voor elke vrouw in de VS dat IVF, abortus, adoptie door alleenstaanden onmogelijk wordt. Alle vrouwenrechten worden van tafel geveegd! In het kleine vissersdorp aan de kust krijgen de vrouwelijke hoofdpersonen hier ook mee te maken! De dochter, de biografe, de genezeres, de echtgenote; zij dreigen in de knel te raken door dit amendement.
Elk personage wordt in een eigen stijl per hoofdstuk beschreven. Soms denk je : ik wil weten hoe het met de dochter afloopt, hoe de biografe dit aanpakt, maar dan komen de andere personages er tussen door! Het triggert tot doorlezen,
Gaande het verhaal ontdek je de namen van de personen, hoe de relaties tussen hen zijn, wie op wie verliefd is, wie zwanger wil raken en we het juist níet wil zijn, wie stopt ‘wat’ in de diepvries, wie is familie van elkaar….
Elk personage volgt zijn eigen lijn, de lijnen gaan parallel lopen en op een geven moment verweven ze zich met elkaar, om zich tenslotte als één plot te ontpoppen.
Tussen door loopt het verhaal van de poolreizigster Eivǿr Mínervudottír. Dit wordt in een andere, originele typografie weergegeven, compleet met doorhalingen. Het is het boek dat de biografe aan het schrijven is. Opvallend is dat dit verhaal en de roman gelijkenissen vertoont, het heeft bij aandachtig lezen, zelfs voorspellende waarde!
In flitsende stijl, vlot leesbaar geschreven is deze roman een absolute aanrader. Prachtig, subtiel gecomponeerd! Er zitten humoristische stukjes is, poëtische delen, snel wisselende dialogen, waarbij interieure en exterieure dialogen elkaar kunnen afwisselen of zelfs door elkaar lopen!
De metafoor: Rode Klok, symbool voor de baarmoeder, is ontleend aan oude IJslandse poëzie. Het schetst reële vrouwen, je leeft met ze mee, je voelt hun spanning, hun stress, hun verdriet..
Het boek eindigt met vrouwen die in hun kracht staan, die zelf plannen maken, die zelf invulling en richting geven aan hun leve!
Een prachtige roman! LEZEN dus!

Ik begon enthousiast in Rode Klok van Leni Zumas. Voor de fans van "The Handmaids Tale" werd er gezegd in advertenties en dat maakte dat ik er erg naar uitkeek. Het bleek echter niet mijn boek te zijn. In deze roman maken we kennis met 4 vrouwen die leven in Amerika in de nabije toekomst. Abortus is illegaal (zelfs over de grens gaan naar Canada voor abortus is niet mogelijk vanwege de "roze muur"), er zijn strenge regels voor vruchtbaarheidsbehandelingen en ook adoptie is alleen nog maar mogelijk voor gehuwde stellen. We leren de 4 vrouwen kennen in afzonderlijke hoofdstukken. De Biografe is alleenstaand en wil dolgraag een kind. Zij probeert dit middels vruchtbaarheidsbehandelingen maar die zijn binnenkort niet meer mogelijk en ook adoptie is binnen afzienbare tijd niet meer een optie omdat er een nieuwe wet komt die adoptie alleen nog maar mogelijk maakt voor gehuwde stellen. De Dochter is ongewenst zwanger en wil graag een abortus maar dit is dus strafbaar. Zij probeert hiervoor naar Canada te gaan maar loopt tegen de "roze muur" aan. De Echtgenote heeft kinderen maar is het gehuwde leven zat. Het is niet wat ze er van voor had gesteld en ze wil graag in therapie, wat haar echtgenoot onzin vindt. De Genezeres helpt vrouwen met illegale abortus met speciale kruiden, maar wordt daarvoor opgepakt. Tussen de (korte) hoofdstukken door lezen we korte fragmenten uit het leven van een poolreizigster (Eivor Minervudottir) die leefde begin 19e eeuw. De korte hoofdstukken tezamen met de afstandelijke beschrijving maakte dat ik niet echt in het verhaal kon komen. In eerste instantie lijken de verhaallijnen ook niet samen te komen en had ik dusdanig veel moeite om in het verhaal te komen dat ik overwoog om te stoppen. Uiteindelijk was ik toch te nieuwsgierig hoe het zou aflopen en heb ik het uitgelezen. De verhaallijnen komen tegen het einde wel bij elkaar, maar deze roman was helaas niet wat ik ervan verwachtte.....

Review ‘Rode Klok’

In deze feministische dystopische roman is het illegaal om abortus te laten plegen, hebben embryo’s volwaardige mensenrechten en is ivf om die reden verboden en zal adoptie alleen nog mogelijk zijn voor getrouwde stellen.

In het boek volgen we vier vrouwen. De biograaf, de genezeres, de vrouw en de dochter. Elk komen zij in hun eigen hoofdstukken aan het woord, alleen aangeduid met hun titel. Langzaamaan komen we hun namen te weten en ontdekken we de verhoudingen tussen de vier vrouwen. Wat hebben zij met elkaar te maken?

Ik werd gelijk meegesleept door het verhaal, al moest ik in het begin nog wel even wennen aan de manier waarop het verhaal verteld wordt. Ik vergat in het begin af en toe wie nou ook alweer wie was. Maar als je er eenmaal in zit, dan wil je verder lezen en weten hoe het afloopt. Doordat je langzaamaan steeds iets meer over de personages te weten komt zijn ze naar mijn mening ook goed uitgewerkt. Je leert ze steeds beter kennen en daardoor worden de karakters steeds iets dynamischer. Ik kon me goed in ze verplaatsen en vroeg me regelmatig af wat ik in hun situatie zou doen.

Een fijn boek als jij ook van dystopische verhalen houdt.

Het verhaal
“Twee jaar geleden stemde het Amerikaanse Congres voor invoering van het Persoonschapsamendement, dat embryo’s het grondwettelijke recht geeft op leven, vrijheid en bezit vanaf het moment van de bevruchting. Abortus is nu in alle vijftig staten illegaal. Mensen die abortussen uitvoeren kunnen voor doodslag worden aangeklaagd, mensen die abortus willen laten plegen voor samenzwering tot moord. Ook voor in-vitrofertilisatie geldt een nationaal verbod, omdat het amendement de overplaatsing van embryo’s uit het lab naar de baarmoeder strafbaar stelt.” Datzelfde Persoonschapsamendement bepaalt ook, onder de leuze “Ieder kind verdient er twee”, dat ongehuwde personen geen kinderen meer mogen adopteren.
In Rode klok volgen we vier vrouwen die elk op hun eigen manier met deze wet geconfronteerd worden. De biografe is alleenstaand, maar droomt van een kind. Adoptie zal over drie maanden niet meer kunnen en inseminatie lijkt niet te lukken. De dochter is net geen zestien en ongewenst zwanger. Veel opties worden haar niet gegund. De genezeres is een kruidenvrouw, die afgezonderd in het bos woont. Voor sommigen is zij een moderne heks, voor anderen een laatste redmiddel. De echtgenote lijkt niet rechtstreeks met de nieuwe wet te maken te hebben, maar ook zij is niet gelukkig. Ze stelt zich vragen bij haar huwelijk en haar rol als echtgenote en moeder. De drang om eruit te stappen staat in schril contrast met de kinderwens van de biografe.
Dystopie?
Het verhaal heeft de allures van een dystopie, maar het griezelige eraan is, dat het zo maar eens werkelijkheid zou kunnen worden. Een president met vreemde ideeën die de doorsnee Amerikaan achter zich krijgt… het klinkt toch niet helemaal onbekend in de oren.
Tijdens het lezen van het verhaal waan je je eerder in het verleden dan in de toekomst. De natuurgenezeres die van hekserij beschuldigd wordt, katapulteert je zo de zestiende, zeventiende eeuw in. De woeste zee en het gure klimaat lijken je een fantasyverhaal in te sleuren. De ideeën achter de nieuwe wet sturen je een paar eeuwen terug de tijd in. Ook dit maakt het verhaal griezelig: het idee dat je in de toekomst zoveel stappen terug in het verleden zou moeten.
Eivør Mínervudottír
Rode draad doorheen het hele verhaal is de biografie van poolreizigster Eivør Mínervudottír, waar de biografe zich in verdiept. Zij staat, samen met de andere vrouwen in het boek, symbool voor het hele thema van het boek: het recht van de vrouw om zelf beslissingen te nemen over haar leven. In het geval van de vier vrouwen in Newville gaat het om het recht om zelf te beslissen over het moederschap. Met de poolreizigster wordt het thema van de vrouwenemancipatie verder opengebroken.
Onderlinge relaties
Wat ook knap is aan het boek, is de relatie tussen de personages onderling. Allemaal hebben ze op de een of andere manier met elkaar te maken: als collega’s, bloedverwanten, student/docent, vriendinnen… De dualiteit tussen die relaties zorgt voor een extra spanning in het verhaal.
Leesclubboek
Ik zou nog zoveel meer over dit boek kunnen vertellen. Het lijkt me dan ook een ideaal boek om in een leesclub te bespreken. Er zitten zoveel thema’s in verweven, zoveel voer tot discussie. Er kan zowel naar de actualiteit als naar het verleden verwezen worden. Het boek zit geraffineerd in elkaar en je kan er eindeloos over praten en steeds weer nieuwe dingen uithalen.
Het hoeft waarschijnlijk niet herhaald te worden dat ik enorm van dit boek genoten heb.

Het boek speelt in de naaste toekomst op het moment dat abortus opnieuw illegaal is verklaard. (‘Red Clocks’ imagines a world where abortion is outlawed. And it feels eerily real.)
Om beurten komen de 4 personages uit het boek aan de orde..
Het gaat om de biografe (Roberta) , de genezeres (Gin) , de dochter
(Mattie Quarles) en de echtgenote (Susan).
Het zijn 4 verhaal lijnen, die elkaar kruizen en steeds een verrassende wending nemen. Steeds wil je verder lezen omdat je wil weten wat er gebeurd. Het loopt dan toch anders.

Voor De Club van Echte Lezers van Uitgeverij AtlasContact mocht ik het boek Rode klok van Leni Zumas lezen.

Leni Zumas schreef eerder een verhalenbundel en een roman, maar Rode klok is haar eerste boek wat in het Nederlands vertaald is. Zij geeft les aan Oregon State University is Portland, Oregon.

Rode klok is een dystopisch verhaal wat zich afspeelt in de toekomst, maar ook zo maar zou kunnen gebeuren wanneer zeer conservatieve machthebbers het voor het zeggen krijgen. Door een nieuwe wet zijn in de Verenigde Staten abortus, ivf en adoptie door alleenstaanden niet meer mogelijk. Er wordt streng gehandhaafd en bij overtreding van de wet volgt een gevangenisstraf. De gevolgen van deze maatregelen zijn sterk voelbaar in een klein dorpje in Oregon. De levens van vier verschillende vrouwen staan centraal in deze roman.
De biografe, een alleenstaande lerares die alles probeert om zwanger te worden. Zij schrijft een biografie over het leven van een 19e eeuwse poolreizigster. Hiervan zijn in het hele boek stukjes tekst opgenomen tussen de hoofdstukken over de hoofdpersonen in.
De dochter, een schoolmeisje dat ongewenst zwanger is en een abortus wil.
De echtgenote, een ongelukkige huisvrouw en moeder die wil scheiden.
De genezeres, een vrouw die in het bos haar kruidendrankjes brouwt en gewantrouwd wordt door de dorpsbewoners.

De relatie tussen de verschillende vrouwen wordt steeds duidelijker en hun levens raken steeds meer verweven met elkaar. De korte hoofdstukken met de afwisselende hoofdpersonen maakt het een vlot en prettig leesbaar boek. De verhalen over deze vrouwen in hun kleine dorpsgemeenschap blijven boeien. De beschrijving van allerlei lichamelijke vrouwenzaken is soms erg plastisch verwoord. De gevolgen van deze streng conservatieve wetgeving inzake moederschap is invoelbaar gemaakt. Het zijn dezelfde gevolgen die er al eeuwenlang zijn geweest en in bepaalde delen van de wereld nog steeds zijn. Maar het gegeven dat het in de toekomst in de VS afspeelt, maakt het toch net weer anders.

“Rode Klok” is de eerste roman van Leni Zumas (1972) die in het Nederlands verschijnt. Eerder schreef ze de verhalenbundel “Farewell Navigator”(2008) en de roman “The Listeners” (2012) Zumas geeft les aan de Oregon State University in Portland.

Een link met Margaret Atwoods “Het verhaal van de dienstmaagd” is snel gelegd maar “Rode Klok” speelt zich niet af in een dystopische toekomst maar zou gewoon nú kunnen spelen in de Verenigde Staten.

“Op een ochtend was er een nieuwe president gekozen op wie zij niet had gestemd.” (blz 41)

Deze nieuwe president heeft het voor elkaar gekregen om het zogenaamde Persoonschapsamendement in te laten gaan. Hierdoor is sinds twee jaar abortus en IVF verboden en binnenkort mogen alleenstaanden geen kinderen meer adopteren. In één klap alle rechten waar vrouwen jaren zo hard voor gestreden hebben van tafel geveegd. Het is een somber beeld.

Tegen deze achtergrond lezen we het verhaal van vier vrouwen, wiens namen en achtergronden nauwelijks genoemd worden. In korte vlotte hoofdstukken kijken we mee door de ogen van De Biografe, De Dochter, De Echtgenote en De Genezeres. Allemaal krijgen ze in meer of mindere mate te maken met de gevolgen van de invoering van dit amendement en we leren steeds meer over de vrouwen en wat hun onderlinge relaties zijn. Veel meer ga ik niet over de inhoud vertellen, het zou alleen maar spoilers opleveren.

Tussen alle hoofdstukken door krijg je als lezer stukjes uit de aantekeningen van de Biografe te lezen. Zij schrijft een boek over een vrouwelijke 19e -eeuwse poolreizigster die alles wist over het poolijs. Het verhaal over deze ontdekkingsreizigster loopt min of meer synchroon met de verhalen van de vier vrouwen, soms krijg je zelfs een kijkje in de toekomst.

Leni Zumas heeft in mijn ogen een helder en soms zeer eerlijk beeld geschetst van een mogelijke (nabije) toekomst. Ze weet de verhaallijnen van de vrouwen mooi aan elkaar te krijgen met als rode draad het verhaal van de poolreizigster. Zumas schuwt soms plastische omschrijvingen van vooral medische vrouwenzaken niet maar dit maakt het geen plat verhaal. Het is een verademing! Het einde had van mij iets uitgesprokener mogen zijn maar er is wel sprake van hoop, ondanks dit sombere toekomstbeeld.

Met dank aan De Club van Echte Lezers van Uitgeverij AtlasContact voor het recensie exemplaar.

Het thema angst en vrouwelijkheid staat in dit boek centraal. Het verhaal bouwt goed op en eindigt verrassend. Leni Zumas heeft een prachtige schrijfstijl en leuk woordgebruik en geeft elk personage een eigen stem. Een mooie roman om te lezen met een afschrikwekkend beeld waarin de conservatieve politiek het feminisme zomaar ongedaan maakt. Een boek waarin de spanning voelbaar is, al is het maar omdat de klok voor de personages genadeloos doortikt.

Rode klok speelt zich af in een nabije toekomst in een dorpje in Amerika. Er komt een nieuwe wet aan, waarbij abortus als doodslag strafbaar wordt gesteld, een alleenstaande ouder geen kind kan adopteren of via ivf zwanger mag worden. De onderdrukking komt eraan en de klok tikt…..
Een voor een maak je kennis met de vrouwelijke personages, waarbij hun namen niet meteen helder zijn, maar hun rol in het leven wel. De levens lijken apart van elkaar te bestaan, maar gedurende het verhaal wordt steeds duidelijker hoe deze vrouwen met elkaar verbonden zijn. De dochter wordt ongewenst zwanger, de biografe probeert zwanger te worden, de echtgenote is ontevreden met haar leven als moeder van twee kinderen en de genezeres, die in een eenzaam afgelegen hutje met kruiden vrouwen helpt, wordt als zondebok bedreigd.