Fresia's voor mevrouw Brak De laatste jaren van mijn ouders

Ik heb het boek al meteen twee keer gelezen. Bij de eerste keer lezen wilde ik vooral graag weten ‘hoe het afliep’. Natuurlijk, beide ouders van Jannetje zijn inmiddels gestorven. Dat is een gegeven. Maar was er nog iets ‘goed’ gekomen? Vader had het zelfinzicht dat hij een potentaat was geweest. Had hij op enig moment laten blijken dat hij misschien een ander soort vader had willen zijn? Had hij sorry gezegd tegen zijn kinderen? Heeft hij zich in hen kunnen verplaatsen? Was er sprake geweest van de louterende werking van vergeving? Dat zou mooi gepast hebben in de gereformeerde Bijbelse context tenslotte. Ik las er niets over. Ik had het de kinderen Koelewijn zo gegund. Maar dit is geen roman. Dit is het werkelijke leven van haar ouders.

De tweede keer lezen heb ik enorm genoten van de opbouw van het boek. Van de scenes, de anekdotes, de beschrijvingen. Jannetje heeft weer ongenadig geobserveerd en genoteerd. Ze schrijft met een mild hart en een groot gevoel voor humor. Voortdurend zijn er verschillende lagen. Op het oog komische situaties zijn tegelijkertijd schrijnend.

Wat gaat er in haar moeder om die haar fysieke pijn niet mag voelen en zichzelf telkens corrigeert met “ik zeur”? Ook moeders emotionele pijn heeft nooit bestaansrecht gehad. De kerk en Jannetjes vader schreven haar voor dat moeder gelukkig had moeten zijn in haar rol binnen het gezin. Dat was ze dus niet. In haar dementie was ze bang voor de straf van de God (die ze al lang verlaten had) en had ze het gevoel alles verkeerd te hebben gedaan in haar leven. Wat haar man eigenlijk wel beaamde.

Het boek is een unieke familiegeschiedenis met veel universele aspecten. Een boek over een hele generatie die is opgegroeid en volwassen geworden in volle kerken en gesloten gemeenschappen. En op wier begrafenis bijna niemand de psalmen nog mee kan zingen.

Het boek nodigt uit tot reflectie op het gezin waarin je bent opgegroeid en de overtuigingen en waarden die je meekreeg. Ook op de rol van pijn die je meedraagt en de vraag wat het effect van jouw gedrag op je geliefden/ potentiele nabestaanden is. Wat kost het om altijd het laatste woord te willen hebben? Wat zijn de bijeffecten van gelijk hebben, je zin doordrukken en het beter weten?

Jannetje opent het boek met het Bijbelse citaat dat Christus het hart van de man is, zoals de man het hart van de vrouw en God het hart van Christus. In eerste instantie maakte ik me druk over het man-vrouw aspect van deze zin. In tweede instantie dacht ik: maar waarom dat hoofd? Hoe zouden we met elkaar omgaan als niet het hoofd maar het hart centraal staat? Christus als hart van de man…. werpt toch meteen een heel ander licht op menselijke verhoudingen.

Wat mij betreft blijft Jannetje nog vele boeken over haar familie schrijven!

Wat een prachtig boek! Lachen om die dominante vader, die z´n mond maar niet kan houden, die zijn dementerende vrouw geen moment het woord gunt, en die toch ook zo aandoenlijk is. En huilen om de dood van de lieve, maar onpeilbare moeder, ´een sterke vrouw´ en om de dood van die schat van een vader. De auteur heeft zes jaar lang voor hen gezorgd en al die tijd heel goed naar hen gekeken en geluisterd en hen vervolgens heel goed beschreven. Uit alles spreekt haar liefde voor deze mensen. Fijn ook hoe de auteur de neergang van de gereformeerde gemeenschap beschrijft. Daardoor krijgt het boek naast een particuliere ook een algemene waarde.

Prachtig boek. Beeldend geschreven. Mijn complimenten aan de schrijfster.

Het gereformeerde geloof van de vader heeft hem tijdens zijn leven vele connecties en een mooie carrière bezorgd. Verder onderscheid deze 'gelovige' vader in zijn gedrag zich in niets van menigeen die die de kerk de rug heeft toegekeerd. Hij houdt van reisjes naar Parijs, wil de nieuwste i-phone, laat iedereen voor zich draven, wil voortdurend gereden worden naar adresjes waar hij een lekker kroketje kan eten, luister naar geen enkel advies. Niet al zijn kinderen kunnen het geduld opbrengen dat Janneke en haar zus Rinskje met hem hebben. Dat wordt gaandeweg het boek steeds begrijpelijker.
Door de 'show don't tell'-manier waarop dit boek grotendeels is geschreven, kan de lezer in dit particuliere verhaal makkelijk de universele menselijke aspecten van overleven in de ouderdom herkennen. Het verhaal van Wim en Renske zal voor velen een herkenbaar verhaal zijn. Van een generatie die gemarineerd door geloofsovertuigingen en rollenpatronen, zich naar beste weten hebben aangepast en hun eigenheid hebben getracht te onderdrukken. Dat dat hun niet is gelukt toont dit boek.
Ook met een liefdevolle God was Wim waarschijnlijk een rechtlijnige vader geweest.
Het boek geeft een prachtig inzicht van de omstandigheden in de jeugd van Renske en Wim o.a. in Tuindorp Oostzaan. Het waren met recht 'andere tijden'. Het onwrikbare geloof uit hun jeugd verwordt meer en meer tot een luchtkasteel.