Help, de psychiater wordt gek Als patiënten hamerstukken worden: zorgen om de zorg

Als patiënten hamerstukken worden: zorgen om de zorg. Frits Oostervink is een 66-jarige ouderenpsychiater in een ggz-instelling. Het boek beschrijft een werkweek van Frits in de kliniek, verpleeghuizen en een verzorgingshuis. Door de jaren heen is er heel veel veranderd in de Wet & Regelgeving rondom de zorg. Met name de administratieve druk is enorm gegroeid. Wanneer hij naar aanleiding van een gesprek met zijn leidinggevenden zijn werkzaamheden inzichtelijk wil maken, besluit Frits een boek te maken van zijn aantekeningen. Frits wil met zijn verhaal de discussie op gang brengen over het nieuwe zorgstelsel en hoe dit in verhouding staat tot het uitvoeren van zijn taken. Hoe gaat men om met de zakelijke en menselijke kanten van het psychiater zijn? De verandering van taken door tijdsdruk, de administratieve rompslomp en het stellen van prioriteiten; hoe de belangen van de patiënten en de instelling in balans te houden. Na een bijna-incident kondigt Frits voor zichzelf een patiëntenstop af. Het is genoeg geweest. De werkdruk is te hoog en op deze manier kan Frits de veiligheid van de patiënten niet meer waarborgen. Er zijn grenzen voor wat medisch verantwoord is.

Een kijkje in de wereld van de (ouderen)psychiater: Als verpleegkundige vind ik het boek verrassend makkelijk lezen en vooral ook een feest van herkenning. Ik krijg een heel goed idee van wat Frits doormaakt en hoe zijn gevoel hierbij is, de dilemma’s, de prioriteiten en het kunnen overzien van de gevolgen. De casussen zijn vlot beschreven met zeer veel respect naar de patiënten. Men krijgt inzicht in de werkzaamheden van Frits, de belevenissen en zijn ideeën hierbij. Tijdens het lezen voel ik de druk toenemen. Deze werkdruk sijpelt door naar alle disciplines in de zorg en komt uiteindelijk zeker niet ten goede aan de patiënt.
Het boek is goed leesbaar voor collega’s, bestuur, professionals, patiënten en geïnteresseerden. Ondanks alles blijft de schrijver enthousiast en vol liefde over zijn werk met de patiënten praten. Ik denk dat dit boek heel goed aangeeft hoe de zorg momenteel verarmt en dat het 1 minuut voor 12 is. Tijd om in te grijpen, zodat de zorg (in al haar aspecten) niet ten onder gaat. Ik wil Frits dan ook een zeer groot compliment geven dat hij de moeite heeft genomen dit boek te schrijven. Men weet allemaal dat de werkdruk in de zorg enorm is, maar dan moet je ook nog het lef en de energie hebben om hier wat aan te doen: door middel van een boek over de situatie op de werkvloer en de bureaucratie aan de kaak te stellen.

Met dit boek - dat als ondertitel heeft 'Als patiënten hamerstukken worden: zorgen om de zorg' - laat Oostervink de lezer gedurende een week met zich meelopen in zijn werkzaamheden. Hij uit zich kritisch over de toenemende bureaucratie en marktwerking binnen de GGZ, en inherent hieraan het achteruitgaan van de kwaliteit van de zorg, de consequenties voor de patiënten én zijn eigen gemoedsrust. Het valt hem zwaar te moede om te merken dat zijn werkzaamheden aan het uithollen zijn en hij hierdoor meer dan eens met een gewetensconflict zit. Wanneer hij crisisdienst heeft en wordt weggeroepen, is hij genoodzaakt om zijn patiënten van die middag af te bellen of zelfs weer naar huis te sturen, want zijn agenda is vol gepland door het secretariaat.
Door de steeds hogere kosten op het bordje van de zorgverzekeraar, worden handelingen die voorheen gedeclareerd konden worden steeds meer aan banden gelegd. De psychiater blijkt meer en meer degene die de diagnose stelt, de patiënt op de juiste medicatie instelt en recepten schrijft. De tussentijdse gesprekken die hij voordien met de patiënten voerde, moeten steeds vaker door een - veel goedkopere - psycholoog overgenomen worden. Dat dit ten koste kan gaan van de vertrouwensband tussen behandelaar en patiënt is evident.
Vanuit het management wordt de druk op de ketel flink opgevoerd. Er dient letterlijk productie gemaakt te worden, de psychiater moet zijn dagstaat bijhouden en er op toezien dat hij voldoende werkzaamheden kan declareren om geld in het laatje te brengen. Wat je steeds meer ziet is dat er managers zijn die niet zelf uit de zorg komen en van toeten noch blazen weten van wat er op de werkvloer dient te gebeuren. Oostervink beschrijft een situatie dat hij op het matje werd geroepen vanwege het feit dat hij één uur in de min stond en dus een te lage productie heeft behaald. Ook delegeert hij niet voldoende en zich teveel in de kliniek bevindt. Hij voelt zich gefrustreerd en als een klein kind terechtgewezen.
Om zijn boodschap zo duidelijk mogelijk te krijgen besluit Oostervink minutieus één van zijn werkweken te beschrijven. Zijn frustraties komen duidelijk naar voren, wanneer hij ontdekt dat er maar twee activiteiten gedeclareerd kunnen worden terwijl hij de gehele dag druk bezig is geweest. De administratieve handelingen nemen veel tijd in beslag, wat weer ten koste gaat van zijn patiëntcontacten. Daardoor is hij in zijn vrije tijd steeds vaker bezig om de minuten die hij ergens aan besteedt, de tarieven en declaraties van zijn werkzaamheden op te schrijven om maar te kunnen verantwoorden dat hij zijn productie haalt.
Toch blijft de enthousiaste en gedreven Oostervink trouw aan zijn baan. Hij houdt van zijn werk en de complexe problematiek die het met zich meebrengt, zegt het zelfs als zijn hobby te zien. Hij laat de lezer in deze werkweek kennismaken met diverse interessante casussen en geeft veel uitleg over de psychische factoren waar ouderen mee te maken kunnen krijgen. Hij doet dat op een heel heldere en toegankelijke wijze. Geeft veel interessante uitleg over de facetten van zijn vakgebied.
Ondanks de kritische toon is niet alleen 'kommer en kwel' wat de klok slaat. De reden dat hij het heeft geschreven is om te laten zien dat hij ontzettend veel plezier beleefd aan zijn beroep als ouderenpsychiater, maar dat het vrije marktdenken daar wel een donkere wolk over laat drijven en de kwaliteit van zorg daar danig onder te lijden heeft.
Maar, zoals de ervaring leert, worden er gelukkig soms ook beslissingen teruggedraaid, wanneer er sprake blijkt te zijn van verkeerde zuinigheid. De beroemde golfbewegingen in de zorg. Het is een begin...

Deze zeer betrokken medicus toont op confronterende wijze hoe het gevoel voor menselijke verhoudingen, lees: beschaving, uit onze manager-samenleving is weggesneden. Management wordt hier gepositioneerd als een infantiele macht die achter cijfers aanhobbelt en de specialist badinerend controleert op wel of niet behaalde targets. Al lezende wordt duidelijk wat het betekent ouderenpsychiater te zijn, een complex vak dat onder druk staat, maar minstens zo interessant: om te lezen wat het betekent patiënt te zijn die het (soms tijdelijk) 'even niet meer weet'. Ik wist vooraf betrekkelijk weinig van deze wereld, maar dankzij dit boek begrijp ik er meer van, nog los van het feit dat het een uiterst actueel pleidooi is voor de menselijke maat die terug moet keren in de gezondheidszorg. Aanrader voor psychiaters, specialisten en verpleging die met ouderen werken, maar ook zinvol voor ieder die met hulpbehoevende ouders of partners te maken heeft.

Heel interessant en toegankelijk geschreven boek over de werkdruk van een psychiater die met ouderen werkt met complexe aandoeningen.

Dit boek geeft een heel unieke kijk op een werkweek in de GGZ en hoe een goede psychiater met zijn patiënten en collega's omgaat. Hulde voor het aanhoudend gevecht tegen de marktwerking in de gezondheidszorg, want de zorg is geen markt. Geweldig. Ga zo door!

Lange tijd ziet psychiater Frits Oostervink met lede ogen aan dat ouderenafdelingen in de GGZ, vanwege de marktwerking, worden wegbezuinigd of samengevoegd met de volwassenenafdeling. Ouderen vergen een andere benadering/behandeling dan volwassenen, dus ook samenvoeging met volwassenenafdeling zoals hij met regelmaat ziet plaatsvinden, is geen oplossing. Ouderen voelen zich daar niet op hun gemak voelen. Specifieke expertise en de eigen sociale kaart met verzorgingshuizen, verpleeghuizen en thuiszorg gaan verloren. Oostervink maakt zich zorgen.

“Tijdens ons eerste gesprek vertelt mevrouw Carp dat de kinderen die ze gezien heeft, niet echt zijn. Desondanks zegt ze even later tegen haar vriend dat het meisje er wel bij moet zijn om met de Rijnboot mee te gaan.”

Oostervink beschrijft in ‘Help, de psychiater wordt gek’ zijn eigen ervaringen en vooral zijn zorgen over de teloorgang van de ouderenpsychiatrie. De kentering in zijn professionele bestaan wordt ingeluid door een voorval dat ernstiger gevolgen had kunnen hebben. Hij kondigt voor zichzelf een patiëntenstop af. Reden: te hoge werkdruk waardoor hij geen verantwoording wil nemen voor nóg meer patiënten. In het functioneringsgesprek dat haast automatisch volgt op zijn besluit, voelt hij zich niet serieus genomen. In de hoop e.e.a. te kunnen aantonen gaat hij zijn tijd noteren. Hij gaat ‘tijdschrijven’.

“In mijn kamer typ ik in het EPD een samenvatting van de laatste twee gesprekken. Terwijl ik hiermee bezig ben, klopt Anita op mijn openstaande kamerdeur. Ze komt vertellen dat Thea, onze arts-assistente die volgende week terug zou komen, thuis ziek ligt met griep. Het flitst door mij heen dat haar werk nu nog langer door anderen en mij gedaan moet worden. Het zij zo.”

Zijn hoop serieus te worden genomen, blijkt ijdel en Oostervink werkt zijn notities uit tot een soort dagboek. Dit dagboek geeft inzicht in de enorme diversiteit aan activiteiten die hij krijgt te verwerken. Ook doet hij gewag van de rijstebrij aan regels, procedures en voorschriften waarmee hij te maken heeft. Dit lijkt allemaal vrij droge kost, maar niets is minder waar. Oostervink lardeert deze feiten met tal van unieke en persoonlijke verhalen over de patiënten die hij behandelt. Bovendien hanteert hij een uiterst plezierige en toegankelijke schrijfstijl.

Wat ooit begon als dagboek verwerd tot een uniek en compleet werk over de ouderenpsychiatrie. Oostervink toont ook onomstotelijk aan dat ouderenpsychiatrie niet te vergelijken valt met bijvoorbeeld volwassenenpsychiatrie.

‘Help, de psychiater wordt gek’ geeft inzicht in deze specifieke ouderenpsychiatrie en de invloed van alle wet- en regelgeving en administratieve lastendruk op het dagelijks werk. Oostervink wil hiermee een bijdrage leveren aan de discussie of wij met het nieuwe zorgstelsel en wel op de goede weg zijn.

‘Help, de psychiater wordt gek’ is bedoeld voor iedereen die professioneel dan wel privé met dit onderwerp bezig is, voor patiënten en familie, professionals (in opleiding), bestuurders en managers werkzaam in de GGZ en voor iedereen die meer over dit onderwerp wil weten.

Over de auteur
Frits Oostervink (1952) studeerde geneeskunde aan de VU in Amsterdam en specialiseerde zich tot psychiater in Maastricht. In deze opleiding maakte hij kennis met de ouderenpsychiatrie op de opnameafdeling voor ouderen van het toenmalige Psychiatrische Centrum Venray.

Uitvoering
Uitgeverij De Brouwerij/Brainbooks
ISBN: 9789078905066
Paperback, 402 pagina’s

Vlot geschreven boek over de actuele problematiek in de ouderenzorg. Van harte aanbevolen aan iedereen die daar als medewerker of mantelzorger mee te maken heeft.

lekker en leuk leesbaar boek