Klimaatverdriet

Geschreven bij Klimaatverdriet

Marek Šindelka (1984) wordt gezien als de belangrijkste Tsjechische schrijver van zijn generatie. Voor zijn vorige boek Materiaalmoeheid mocht hij de Magnesia Literatura in ontvangst nemen, de belangrijkste literaire prijs in zijn thuisland, en er was eveneens een nominatie voor de EU Literatuurprijs 2017. De opvolger Klimaatverdriet werd net als de vorige boeken van de auteur naar het Nederlands vertaald door Edgar De Bruin.

Het is heet, ontzettend heet, en het ziet er niet naar uit dat er ooit nog een kentering komt. Praag wordt regelmatig geteisterd door overstromingen, zodat verschillende wijken geëvacueerd zijn. Mensen zijn volkomen apathisch geworden en nemen nog nauwelijks deel aan het leven, ze hebben last van klimaatverdriet. Niet geheel onverwacht zijn er ook mensen die een slaatje willen slaan uit het veranderde klimaat en de op sterven na dode natuur. Kryštof Warjak smokkelt daarom bedreigde plantensoorten en ontvangt daar astronomische bedragen voor. Wanneer hij onderweg is met een wel heel bijzondere orchidee, wordt hij gearresteerd op verdenking van moord.

Het begin van het boek doet vermoeden dat je een heuse thriller aan het lezen bent, terwijl dat niet bepaald is wat je van Šindelka verwacht. Een Russische maffiabaas, een lijk in Wenen en een hoop staccato zinnen, het zijn een paar van de elementen die je op het verkeerde been zetten. Want al heel snel schakelt de auteur over naar de romanmodus. Hij doet dat door Andrej en Nina, twee jeugdvrienden van hoofdpersonage Kryštof, in het spel te brengen en de lezer mee te nemen naar hun verleden. Op dat moment geeft de auteur blijk van een heel andere schrijfstijl, trager vooral.

Moeiteloos weet de auteur de angsten van mensen te beschrijven, bijvoorbeeld Kryštofs schrik voor de reuzenberenklauw. Ook zijn steeds groeiende fascinatie voor de geheimzinnige wereld van bloemen en planten komt goed uit de verf. Het mag niet verwonderen dat grote delen van het boek beschrijvend zijn, daarin zit de kracht van Šindelka. Zijn woorden over sneeuw en ademhalen zijn prachtig. Geheel onverwacht duiken stukken in dichtvorm op, aanvankelijk een paar regels, uiteindelijk hele bladzijden. Voor dialoog tussen de personages is niet zo heel veel plaats.

Je zou bijna vergeten dat er een moord opgelost moet worden, meer dan een zelfs. En dus krijgt de lezer af en toe een kijkje in het onderzoek van rechercheurs Kabala en Rosa, hetgeen deels gebeurt door middel van dagboeknotities. De ondervraging van Kryštof gaat overigens niet helemaal goed. De reden daarvoor is niet meteen wat je verwacht, maar past wel in het algemene verloop van het verhaal, dat steeds minder goed te volgen is. Wanneer plots het perspectief van 'de killer' op de voorgrond treedt, wordt het verhaal echt bizar. Het is niet altijd duidelijk of iemands dromen en gedachten dan wel de realiteit beschreven wordt. Ook met de chronologie van de gebeurtenissen is het soms even puzzelen.

Klimaatverdriet is opgebouwd uit een proloog, twaalf vrij korte hoofdstukken en een epiloog die alles nog eens netjes op een rijtje zet. Dat laatste is geen overbodige luxe, want Šindelka heeft geen kant-en-klaar verhaal geschreven. Zijn manier van schrijven maakt echter veel goed. Toch maakt het boek duidelijk dat het niet altijd een goed idee is om verschillende stijlen met elkaar te mengen.

* deze recensie verscheen eerder op hebban.nl *