Leren in vijf dimensies Moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs

"Leren in vijf dimensies" vormt de praktijkuitwerking van jarenlang wetenschappelijk onderzoek naar leren en onderwijzen. De Amerikaanse onderzoeker Robert J. Marzano ontwierp een praktisch model, Dimensions of learning, waarin hij de nieuwe inzichten uit de leertheorie vertaalde naar praktische instrumenten waarmee docent, docent in opleiding en leerling aan de slag kunnen. Het model onderscheidt vijf dimensies, die samen complexe leerprocessen beschrijven: 1. zin in leren krijgen: motivatie; 2. nieuwe kennis verwerven en integreren in wat je al weet; 3. die nieuwe kennis verbreden en verdiepen; 4. met die kennis onderzoek doen; 5. eisen stellen aan jezelf: reflectie. "Leren in vijf dimensies" is een volledig op de Nederlandse situatie toegespitste bewerking voor de moderne lespraktijk in het voortgezet onderwijs. In deze geheel herziene achtste editie is de volgorde waarin de dimensies worden behandeld aangepast. Het boek begint met de drie kerndimensies – Dimensies 2, 3 en 4 – en vervolgens pas 1 en 5. Hiermee volgt de herziening Marzano (2019; 2017) en wordt recht gedaan aan het uitgangspunt dat de drie kennisdimensies de harde kern van het onderwijs vormen. In Dimensie 2 zijn nieuwe werkvormen verwerkt, vooral werkvormen die rekening houden met nieuwe praktijken als retrieval practice en formatieve evaluatie. In de bespreking van het aanleren van vaardigheden is er nu ook aandacht voor het aanleren van complexe vaardigheden die bestaan uit meerdere ‘kleinere’ vaardigheden. Ook Dimensies 1, 3 en 4 zijn aangevuld met extra voorbeelden. Dimensie 5 betreft eisen stellen aan de manier waarop je leert en is aangevuld met meerdere ‘habits of mind’. Hij bevat een uitwerking van de complexe vaardigheid t reflecteren’. De Inleiding stelt vragen bij lijstjes van effectieve onderwijsaanpakken. Wietske Miedema bespreekt de foute aanname dat onderwijsonderzoek ooit een lijst van lesaanpakken zou kunnen opleveren die het leren van leerlingen zouden kunnen garanderen. Alleen onderwijsaanpakken in onderlinge samenhang, en dan alleen nog in de juiste context en met de juiste randvoorwaarden, en ook nog op de juiste manier uitgevoerd, zouden dat kunnen. In deze bespreking passeren meerdere lijstjes de revue. Deze nieuwe editie van "Leren in Vijf Dimensies" leunt net als eerdere drukken zwaar op de praktijk van co-auteur Wietske Miedema, die als lerarenopleider in zowel het tweedegraads- als het eerstegraadsgebied honderden studneten heeft begeleid en met hen heeft gezocht naar werkzame aanpakken en werkvormen. De beste daarvan zijn in dit boek opgenomen.