Monnik, boer spion en hoer een scheve kijk op Engeland

In zijn 'Woord vooraf' stelt Ollevier, die zichzelf met een mooie term 'historisch journalist' noemt, dat de werkelijkheid het best bekeken kan worden vanuit een 'scheve hoek': door de ogen van mensen die er weliswaar actief bij betrokken waren, maar die, anders dan de hoofdpersonen, langs de zijlijn van de geschiedenis stonden. Geen beroemde figuren dus die iedereen kent, maar mensen die volgens Ollevier 'tussen de plooien van de geschiedschrijving zijn gevallen', al zullen ook veel lezers met passie voor geschiedenis wel bekend zijn met de historische namen. Maar het is een interessant uitgangspunt om de kijk op de gebeurtenissen weer te geven door de ogen van de de 'kleine luyden': alsof je de b-kant draait van een bekend nummer op de a-kant van het singletje; zo leer je historische feiten van een andere kant te bezien.

Ollevier begint zijn geschiedenis van Engeland al vóór 1066, de Slag bij Hastings, omdat volgens hem de verovering van Engeland door Germaanse stammen de basis legde voor de Engelse taal. Via de monnik Beda, die de eerste geschiedschrijver van Engeland genoemd mag worden, neemt Ollevier ons op chronologische wijze mee langs de dynastieën die achtereenvolgens over Engeland heersten en de mensen die daar een rol in speelden, al was het dan niet de hoofdrol.
Ollevier begint zijn relaas met Beda en eindigt met David Cameron. Ondertussen hebben we dan kennis gemaakt met Schotse opstandelingen, slavenhandelaren, suffragettes en de beul van Engeland, waarbij Ollevier steevast kiest voor de tweede man: zo vertelt hij niet het verhaal van The Yorkshire Ripper die iedereen kent, maar neemt hij een andere moordenaar uit de victoriaanse tijd onder de loep. Zo is ook niet Oswald Mosley, de oprichter van de fascistische partij, het onderwerp van het betreffende hoofdstuk, maar de vrouw die aan zijn zijde stond. En niet Shakespeare zelf, maar de clown uit zijn toneelgezelschap krijgt de aandacht op zich gericht.
Door middel van ingekaderde stukken geeft Ollevier extra informatie over het tijdperk of over andere personen. Ook maakt hij af en toe een uitstapje naar het Engeland van onze tijd.

Het boek laat zich lezen als een roman. Er zit vaart in en Ollevier weet de juiste toon te treffen: dit is geen droge wetenschappelijke verhandeling, maar zeker ook geen populair quasihistorisch sensatiegeschrift. Ollevier heeft de valkuil vermeden om alleen smeuïge onderwerpen aan te pakken die het boek op het niveau van een roddelblaadje gebracht zouden hebben; zijn kennis is gedegen en hij deinst er niet voor terug om die in te zetten als daarmee het verhaal nog beter verteld kan worden.
Waarom kunnen dit soort boeken niet worden ingezet in het onderwijs? De feiten blijven hetzelfde, maar de manier van kijken en schrijven van de auteur levert voldoende stof op om iedereen door middel van discussie zijn eigen mening te laten vormen. Zo wordt geschiedenis een levend vak.

Het was moeilijk om het boek weg te leggen: boeiend, spannend en leerzaam zijn de woorden die het eerste opkomen bij een poging tot beschrijving.
Wel had ik graag een aantal toevoegingen gezien: bijvoorbeeld een landkaart van Engeland met daarop aangegeven de historische plaatsen die bij de beschreven gebeurtenissen horen, een tijdlijn om alles in het juiste perspectief te kunnen plaatsen en een lijst van de opeenvolgende vorsten van Engeland, om maar eens iets te noemen. Maar ook zonder dat is dit boek een aanrader.