Pelgrim zonder god

Geschreven bij Pelgrim zonder god

Het boek is een uitstekende voorbereiding voor het lopen van de pelgrimstocht. Het sterkt de mentale hardheid. Als je je hier doorheen kunt worstelen moet zo’n pelgrimstocht ook wel lukken. Zelf heb ik met moeite het einde van het boek gehaald. Het is een traag en langdradig boek, zonder de diepgang die een dergelijk verhaal in potentie heeft.

Het boek blijft hangen in oppervlakkigheden over de samenhang van religie en spiritualiteit. Keer op keer vertellen de anekdotes dat het echt niet nodig is om in God te geloven als je de tocht naar Santiago de Compostela onderneemt. Het lijkt ook wel of de tweede vraag die hij bij elke ontmoeting stelde (na ‘geloof je in God’) was of diegene geloofde in het vagevuur, om vervolgens erachter te komen dat eigenlijk niemand erin geloofde. Dat lijkt mij voor een zelfverklaard atheïst eerder een aanname dan iets dat keer op keer bevraagd én beschreven moet worden. Het lijkt soms of Vuijsje enorm met zijn eigen atheïsme worstelt.
Ook de eindeloze beschrijvingen van weer een kerk, beeld of een ander religieus symbool komen je op een gegeven moment de keel uit.
Ik mis de nieuwsgierigheid naar de verhalen achter de mensen die hij ontmoet en met name ook naar zijn eigen verhaal. Een tocht als deze leent zich uitstekend voor het meevoeren in de eigen ontwikkeling tijdens de tocht. Zo zou je bijvoorbeeld hopen dat het normatieve “zo moet je die stok niet gebruiken” of “een echte pelgrim heeft geen paraplu” langzamerhand plaats zou maken voor meer acceptatie en reflectie, maar helaas, het mist die diepgang. Verder blijft bij mij het beeld hangen van de vieze oude man met een stapel condooms op zak, op zoek naar een jonge vrouw (die natuurlijk niet komt). Na een paar dagen laat hij de helft van zijn condooms achter om gewicht te besparen; man, wat was je van plan?

Halverwege heb ik het boek neergelegd en ben ik begonnen aan Wild van Cheryl Strayed, qua onderwerp enigszins vergelijkbaar. Dat boek heb ik in een ruk uitgelezen. Waar pelgrim zonder god niet verder komt dan een wedstrijd Telstar - Top Oss is Wild minimaal halve finale Champions league.

Uiteindelijk heb ik me er tot het einde doorheen geworsteld maar mijn tip is: laten liggen en een ander boek pakken, zoals Wild. Of Alleen van Tim Voors als het toch over wandelen moet gaan. En als je je echt niet kunt beheersen, lees dan alleen de inleiding. Die is de moeite waard, daarna holt het achteruit.

Geschreven bij Pelgrim zonder god

Het boek begint met een heuse “uiteenzetting” over wat het wandelen van de pelgrimsroute zo aantrekkelijk maakt, vooral de 4 vrijwaringen van een pelgrim (expressie, tijd, keuze en denken) komen aan bod. Dit was voor mij een beetje langdradig en moest ik er voortdurend voor zorgen dat mijn aandacht bij het boek bleef.  Er wordt ook over de tocht verteld, waarbij het ene hoofdstuk al iets interessanter is dan het andere,maar al bij al blijft het boek voor mij een beetje saai en langdradig. Misschien dat je als toekomstige pelgrim wel een boodschap hebt aan dit boek. Of als je ooit de camino gedaan hebt, is dit boek waarschijnlijk wel een toffe herkenning. Maar aangezien ik niet de ambitie heb om pelgrim te worden, is dit boek voor mij geen toppertje.  

Geschreven bij Pelgrim Zonder God

Pelgrim zonder God... Dit reisverslag staat bij mij al járen binnen handbereik op de boekenplank; ik heb er ook als, destijds aankomend, pelgrim veel aan gehad en heb er inhoudelijk van genoten - soms sla ik het nog eens open. Mooi..., dat Herman tijdens zijn voetreis, gezond kritisch om zich heen keek en daar ook verslag van deed. Deden meer mensen dat, dan zag de wereld er een stukje mooier uit. Aldus..., wie dit boek niet weet te waarderen, heeft de schrijver niet begrepen.

Geschreven bij Pelgrim zonder god

De Camino, de pelgrimsweg naar Santiago de Compostela, brengt vele mensen in beweging. Veel wandelaars, pelgrims genoemd, lopen de wandeltocht vanuit een spirituele behoefte. Zij hopen de vaak broodnodige verlossing te vinden voor hun (psychische) problemen. Ze hopen die zuivering te ervaren die hen in staat stelt een nieuwe weg in te slaan op het levenspad. Zo ook de, naar eigen zeggen, atheïstische auteur Herman Vuijsje. Bijna dertig jaar geleden liep hij de wandeltocht der wandeltochten. Maar wel in omgekeerde richting. Hij begon in Santiago de Compostela. En liep vervolgens terug naar Amsterdam, het Sodom en Gomorra van het westen.
In Pelgrim zonder God blikt Herman Vuijsje terug op zijn wandelreis van weleer, dit doet hij in een herzien voorwoord. In mooie volzinnen, kritisch kijkend naar de religieuze en spirituele kant van de wandelzaak en met een milde (zelf)spot verwoordt hij zijn filosofische bepeinzingen:
‘Het lijkt erop dat de ‘opbrengst’ van Compostela bestaat uit datgene wat je ’t minst was en het liefst zou willen zijn.’
De tocht naar Compostela geeft zowel positieve als negatieve vrijheden betoogt de auteur. Hij gaat dieper in op de vrijheden die de pelgrimstocht biedt: vrijheid van expressie, vrijheid van gedachten, vrijwaring van keuzen en vrijwaring van tijdgebrek. ‘Wie naar Santiago trekt, maakt zich juist los van waarden als doelgerichtheid, efficiëntie en effectiviteit. Vaak weet hij juist niet wat hij wil, maar gaat hij op pad om daar achter te komen.’
De pelgrimstocht als medicijn tegen depressies. Deze tocht functioneert als een prima antidepressivum. ‘De Santiagopelgrimage speelt in op eigentijdse noden: ze voert ons terug naar eenvoud, onopgesmuktheid en authenticiteit.’
Herman Vuijsje schrijft verderop: ‘Santiago laat zien hoezeer de grens tussen godsdienst en medemenselijkheid vervaagt en van onbelang wordt.’ De schrijver laat duidelijk voelen dat de idee van een religieuze voettocht naar het hogere, geestelijke doel er niet meer toe doet. Hij maakt daarom de keuze in omgekeerde orde de pelgrimage te volbrengen. Vanuit de middeleeuwen naar de moderne tijd trekkend. In bijna metaforische bewoordingen toont Herman Vuijsje de lezer aan dat God en godsdienst ondergeschikt is. Al het oude moet weg, welkom wetenschap en verstand! Zijn afkeer van religie toont tegelijkertijd volstrekt helder aan dat zelfs een atheïst nooit loskomt en losgezongen wordt van God. Waarom heeft hij anders de mond vol over God?
Los van het uitgebreide en boeiende voorwoord beschrijft hij uiteraard zijn wandelervaringen: zijn contacten met medereizigers, mooie natuurbeschrijvingen en een vertelling over de Europese ideeëngeschiedenis. Een speurtocht naar de ankers voor moraal en spiritualiteit in een wereld waarin de kerk en traditie op hun retour lijken, zo staat op de achterkant van het boek te lezen. Ik ben blij dat er staat ‘lijken’. Zo eindigt het boek niet in een atheïstische klaagzang, maar staat de deur zelfs op een kier voor diezelfde traditie en voor diezelfde kerken.

Geschreven bij Pelgrim zonder God

Je verwacht een beschrijving van de tocht. Maar wat een tegenvaller. Allerlei gelul over oude vervallen ruïnes. Onvoorstelbaar wat een warrigheid in taalgebruik.

Geschreven bij Pelgrim zonder god

Prettig leesbaar boek en de Camino belicht vanuit een ander perspectief

Geschreven bij Pelgrim zonder god

Het boek is vlot geschreven. Vond het leuk om te lezen hoe deze persoon de omgekeerde route van de Pelgrimstocht naar Santiago heeft gedaan. In het begin zeer boeiend. Gaande weg het verhaal raakte Herman mij wat kwijt. Er werd meer over de ontmoetingen gesproken dan de werkelijke route. Soms zeer korte hoofdstukken. Daar had van mij wat uitgebreider over geschreven mogen worden.

Geschreven bij Pelgrim zonder god

Dit boek is een aanrader voor mensen die van roadtrips houden, van geschiedenis of van menswetenschappen. In dit boek loopt van Herman Vuijsje van Santiago de Compostela naar Amsterdam; de omgekeerde pelgrimroute. Het leukste aan dit boek vind ik het taalgebruik van Vuijsje als hij zijn observaties verbindt aan zijn gedachten. Hij beschrijft bijvoorbeeld het verschil in kruisje slaan en verbindt dat met “de franse slag” of beschrijft de “vooruitgangspessimist”. Vaak heb ik dit om soort omschrijvingen moeten lachen.

Citaat: De tijd heeft hier, in samenwerking met beeldenstormers en zure regen, de scherpe kantjes van het middeleeuws dualistisch wereldbeeld afgesleten. De good guys en bad guys, afgebeeld in het veertiende-eeuws reliëf van het kerkportaal, hebben dezelfde vage contouren gekregen.

Het boek (uitgave 2018) begint met een nieuwe, actuele inleiding, waarin Vuijsje de link legt met de ontwikkeling van de pelgrimsroute tot 2017. Hij noemt het “voortschrijdend inzicht”. Deze inleiding laat zijn gedachten zien, die ook na het lopen van de route met de tijd zijn meegegaan en meer relativeren.
Tijdens zijn omgekeerde pelgrimsroute komt hij op de heilig plekken, beschrijft hij de bouwwerken, kunstwerken, zoekt hun religieuze betekenis en beschrijft het landschap als ware het een oud schilderij. Daarnaast beschrijft hij zijn ontmoetingen met bijzondere mensen. Tegemoetkomende pelgrims die onderweg zijn met elk hun eigen missie, tegenwoordig niet meer religieus maar wel spiritueel of om tot een nieuw inzicht of andere stap in hun leven te komen. Ontmoetingen met bewoners, die ofwel de pelgrimroute nieuw leven in willen blazen ofwel de pelgrimreizigers gastvrij onthalen. Allemaal mensen die iets van gedachten meegeven aan Vuijsje, terwijl Vuijsje meer probeert te begrijpen van hun motieven en van de religieuze betekenis die door de tijd heen aan deze pelgrimroute werd verbonden. De zoektocht naar het vagevuur, naar de hemel, naar kwijting van schuld. Hij beschrijft ook de verschillen door de streken en route heen, de verschillende geschiedkundige en religieuze wetenswaardigheden. Deze laatsten waren voor mij wat taaier om te lezen. Desondanks biedt dit boek een kleurrijke en boeiende reis in het hoofd van Vuijsje.