Socrates op sneakers Filosofische gids voor het stellen van goede vragen

Als trainer verbindende communicatie zocht ik een boek over de vaardigheid in het stellen van vragen. Ik vond dit in Socrates op sneakers.

Fijn om te lezen: lekker luchtig met herkenbare praktijksituaties. Het boek biedt een helder overzicht en een structuur om verdieping in gesprekken aan te brengen.
Wat maakt een gesprek verhelderend? Wat zijn veelvoorkomende valkuilen die je daarvan juist afhouden? Welke soorten vragen zijn er en wat kun je er mee bereiken? Dit en meer komt op een praktische manier aan de orde.
De invalshoek is filosofisch, gericht op het verhelderen van opvattingen en overtuigingen. Dat is mooi!
Mijn enige aanmerking is hoe Elke Wiss empathie omschrijft. Ik lees dat empathie inbrengen in het gesprek hetzelfde zou zijn als mee lijden met de emotie van de ander. Empathie kent echter meer niveaus dan de emotionele aanstekelijkheid zoals het boek beschrijft. Empathie is ook meevoelen met iemand in het volle besef dat je luistert naar andermans pijn. (Lees hiervoor Altruïsme van Matthieu Ricard.)
Al met al heb ik veel waardering voor dit boek. Ik vind het echt een aanrader voor iedereen die meer betrokkenheid en verdieping wil brengen in zijn contact met anderen. Een lichtpuntje in deze tijd van redetwist en polarisatie.

Voor de 2e keer dit boek nu aan het 'slow' lezen. Toegankelijk en vlot geschreven met praktische oefeningen. Drukt je weer even met je neus op de feiten: hoe vooronderstellingen leiden tot ruis in je gesprekken. En hoe het stellen van goede vragen en echt luisteren helpen om elkaar beter te begrijpen.

Elke Wiss zet je op een luchtige en uitdagende manier aan het werk. Zij weet je te verleiden om te reflecteren op jezelf. Het is makkelijk om alles in theorieën met elkaar te delen. Maar zelf aan het werk gaan? De moed vinden om je eigen luister- en vraagvaardigheden te onderzoeken en toe te geven dat je daar altijd, op welk niveau dan ook, in kunt leren kan best confronterend en lastig zijn. Elke Wiss is een strenge vriendelijke leermeesteres. Ze confronteert, daagt uit, zet aan het denken, inspireert en verleid je. Ze doet dit met humor en compassie.
Dit boek blijft niet hangen in theorieën maar zet je aan het werk. Voor iedereen die een leven lang wil blijven leren! Want dit boek raakt aan alle facetten van het leven.

Wat een pareltje dit boek van Elke Wiss! Ik kreeg het als tip van mijn docent tijdens mijn opleiding tot professioneel coach. Het is super toegankelijk geschreven, met veel humor, je voelt en merkt gelijk dat ze de kunst van het vraagstellen meer dan beheerst. En het op zo’n leuke manier kan overbrengen. Echt een tip voor iedereen die met meer aandacht, nieuwsgierigheid en oprechte aandacht voor de ander een gesprek wil voeren. En de ander met de juiste vragen tot eigen inzichten kan leiden. En het maakt eigenlijk niet uit met wie of wat voor gesprek dan ook. Het is lekker praktisch en zet je gelijk tot denken en in de actie :). Ook leuk om cadeau te doen trouwens, ik heb al een tweede aangeschaft voor een vriendin die bijna jarig is en mijn insta post gezien had ;).

Een praktisch boek om beter met elkaar te communiceren d.m.v beter leren vragen te stellen en beter te luisteren naar elkaar.

Wat direct opvalt is de heldere en geestige stijl waarmee auteur Elke Wiss situaties beschouwt en fileert. Vanaf de eerste bladzijde werd ik daardoor gegrepen en had ik simpelweg ontzettend veel leesplezier.


Daarnaast heeft deze auteur daadwerkelijk iets te vertellen. Een krachtige boodschap om ons meer met elkaar en met onszelf te verbinden. Daartoe roept ze Socrates aan, haar eigen held en raadgever. Net als Socrates staat Elke Wiss voor waarachtigheid, voor het doordringen tot de kern om zo sámen wijzer te worden én je meer verbonden te voelen met de ander.


Wat hierbij positief opvalt is dat Elke Wiss het ontzettend praktisch maakt hoe je dit kunt doen. Het boek wordt nergens vaag of hoogdravend, maar neemt de lezer stapje voor stapje mee in het ontwikkelen van de Socratische houding en vraagvaardigheden.


Wat mij betreft een must-read!

Dit boek is ok, ik zou het een ander niet aanraden maar het is een interessant verhaal.

Het boek begint niet lekker, de inleiding en het eerste hoofdstuk zijn traag en er worden aardig wat open deuren ingetrapt. Het eerste hoofdstuk licht toe 'waarom wij zo slecht zijn in het stellen van goede vragen'. Om in de geest van Socrates te blijven: 'hoe komt het dat de schrijfster denkt dat deze vraag relevant is?' Het werd mij niet duidelijk, ik wil leren om goede vragen te stellen. Dat ik dat nu niet goed doe is mij al duidelijk, het waarom daarachter vind ik niet zo spannend. De 6 redenen waar de schrijfster een heel hoofdstuk aan wend zijn redelijk vanzelfsprekend, een simpele opsomming was genoeg geweest. En wen ook maar aan vaagtaal, je zult er een hoop van tegen komen.

Wanneer je je door het begin hebt geworsteld begint het boek vanaf hoofdstuk twee gelukkig beter te worden. Dit is waar je leert hoe je beter verdiepende vragen kan stellen en waar je inspiratie kan vinden om dit ook te gaan doen. Er zijn echter wat randvoorwaarden waar je aan moet voldoen voordat je de praktische filosofie in dit boek kan toepassen. Wanneer je niet aan deze voorwaarden voldoet heb je er eigenlijk niet zo heel veel aan en blijft het bij een interessant verhaal.

Één van deze voorwaarden is dat je 'oprecht geïnteresseerd moet zijn in de gedachtewereld van de ander, ook als deze onzin uitkraamt'. Wat als dat niet het geval is? Ik heb nogal moeite met mensen die onzin uitkramen. Geen paniek! Dit kun je oefenen. Na iedere les wordt een oefening gegeven die je in staat stelt om de les te leren. De oefening in dit geval is om in een gesprek met een ander "je eigen gedachten, oordelen en meningen eens níét interessant te vinden. Het doet er allemaal even niet toe." Eureka! Ik zal even de interesse-knop in mijn hoofd omzetten en pardoes heb ik enkel nog interesse voor mijn gesprekspartner.

Om mijn recensie samen te vatten ben ik niet gecharmeerd van de langdradigheid (het boek had 50% van het papier kunnen besparen), de vaagtaal en de praktische uitvoerbaarheid van een aantal adviezen. Wat wel goed is is een interessant verhaal over hoe Socrates te werk ging en in de kern genoeg handvatten om verdiepende vragen te stellen (mits je wat kan met de randvoorwaarden).

'Socrates op sneakers' is een vrolijk, brutaal, onconventioneel boek over vragen stellen. De stof die erin behandeld wordt kun je ook in andere boeken tegenkomen, zeker. Maar niet op deze manier! Elke Wiss kan theorie, praktijk, eigen onzekerheden en spitsvondige taal zo met elkaar combineren dat je het idee hebt dat je met een vriendin praat, terwijl je haar boek leest. Elke is geen standaard 'docent' maar een mens zoals jij en ik die toevallig heel veel weet over vragen stellen. Hoe fijn is dat! Om door zo iemand meegenomen te worden de wereld van het goede vragen stellen in. 'Socrates op sneakers' is daarmee toegankelijk voor iedereen, en ook voor de professionele vragensteller een heerlijk boek door de frisse blik die Elke op de zaak van het vragen stellen werpt!

Is er in de tijd van twitter, polarisatie, en meningen die de waarde van feiten krijgen, nog wel genoeg ruimte voor vragen en niet-weten? Die prikkelende vraag stelt de schrijfster van 'Socrstes op sneakers' ons. In vlotte, luchtig geschreven teksten loodst ze ons door goede vragen, slechte vragen, de juiste houding en de filosofie achter het niet-weten. Het is duidelijk dat de schrijfster veel heeft nagedacht over het onderwerp, en iedere keer als je je afvraagt 'zit dat niet anders?', beantwoordt ze die vraag kort daarop overtuigend. Het neemt de lezer in heldere stappen mee in de kunst van het verdiepen van het gesprek, het vinden van de kern en een onderwerp kunnen afbreken tot behapbare blokken die van een afstand kunnen worden bekeken.
Meer nog dan de praktische kant van de vraag, prikkelt de gedachte dat als mensen minder voelden dat ze alles moesten weten, en onwetendheid een kunde zou zijn, er meer respectvolle dialoog en wederzijds begrip zou ontstaan in ons nationaal debat. Soms is tussen de regels door te lezen waarom vragen moeilijk is, en misschien niet altijd passend. Als de schrijfster vertelt hoe ze haar ongeruste moeder na een vlucht naar Mexico probeert te verleiden tot een socratisch gesprek over het concept 'normaal doen', maakt begrijpelijk waarom vragen in sommige situaties als wijsneuserig, belerend of aanvallend kunnen worden gevoeld. Maar uiteindelijk blijft vooral het gevoel hangen dat het een kado is je te mogen verdiepen in anderen, en relativeert het betoog het belang van het etaleren van je kennis en je eigen mening. En die mening dan wel weer meer aandacht krijgen in Nederland

Er is in deze besprekingen al aardig wat opgemerkt over de langdradigheid van het boek. En de vaagtaal. Daar kun je nog aan toevoegen de kromme metaforen die je op elke bladzijde tegenkomt. De meeste recensenten zijn het er wel over eens dat de stukjes over Socrates wel leuk zijn. Laten dat nu net de stukken zijn die de schrijfster gewoon van anderen heeft overgeschreven, zonder dat dat heel duidelijk is in de tekst.