Tijd van onschuld / druk Heruitgave een waargebeurde familiegeschiedenis

Geschreven bij Tijd Van Onschuld

In “Tijd van Onschuld” wordt de sfeer van het midden van de twintigste eeuw breeduit gesponnen, met name de houding ten opzichte van ”De ongehuwde moeder”. Het ongehuwd zwanger zijn was in die tijd een welhaast pathologisch verschijnsel, dat correctie behoefde. Pas een halve eeuw later zouden opvattingen over abortus, huwelijk en seksualiteit bijgesteld worden.

Algemeen was de opvatting dat ongehuwd moederschap het gevolg was van een losbandig leven. Bij wijze van straf moesten deze meisjes en vrouwen zelf de consequenties maar ondervinden. Door de christelijke Caritas, zowel als de katholieke hulpverlening (veel later kwam pas de FIOM), werd hulp verleend aan deze “gevallen en boetvaardige” meisjes en vrouwen. Zij konden terecht in een soort “asielzoekerscentrum voor de ongehuwde moeders". De deur ging achter hen op slot en er was geen contact met de buitenwereld mogelijk, anders dan het uitwisselen van brieven die door de leiding gecensureerd werden.

Vanuit de protestants-christelijke moraal werd vaak, geheel te goeder trouw, de beleidslijn gehanteerd dat je beter afstand van je kind kon doen. Men had (kerkelijk georiënteerde) pleeggezinnen genoeg, die een graag een kind wilden adopteren. Jij wilt toch dat je kind goed terecht komt? Nou dan.
Vanuit Katholieke hoek werd er niet altijd aangedrongen op afstand doen. Zij hanteerden vaker de stelling:”Moeder en kind horen bij elkaar” en: ”Maak dat met God in orde”. Het is geweldig zoals de Katholieke Kerk in die tijd goed werk deed! Niet veroordelend, maar helpen, en steunen.
Overdag werd er werk gezocht (bijvoorbeeld huishoudelijk werk) en 's avonds kon de moeder bij haar kindje zijn. Er is op dit vlak door de Katholieke Kerk ongelooflijk goed werk verricht, dat mag in deze tijd van (terechte) kritiek op de kerk ook wel eens gezegd worden.

Het boek beschrijft het leven van Agnes, een kind uit een groot gezin. Een vakantieliefde op Texel resulteert in een zwangerschap. Ze is dan net 15. Agnes boft. Ze hoeft niet naar een tehuis, maar mag thuis blijven wonen totdat het moment van de bevalling daar is. Onvoorbereid als ze is gaat ze haar kind snel afgeven in het ziekenhuis. Dit is afgesproken, daar kan ze niet meer onderuit. Hierna is het, vanuit diezelfde ontkenning, die ze 9 maanden heeft moeten doorstaan, een stuk eenvoudiger om het kind af te moeten staan, het wordt dan meer het uitvoeren van een bevel of een afspraak. Ze moet wel. Ze valt nog onder de verantwoordelijkheid van haar ouders totdat ze 21 jaar is. Hun wil is wet.

De redenering is: door het doen van afstand en het verbreken van de relatie met haar kind liggen er weer nieuwe kansen voor Agnes. Ze kan een opleiding volgen en een goed huwelijk aangaan.
Jaren later gaan zowel Agnes als haar kind naar elkaar op zoek en trachten een nieuwe relatie aan te gaan. Dat dit ongelooflijk ingewikkeld, welhaast ondoenlijk is, staat beschreven in de tweede helft van het boek.
Eerst is daar de nieuwsgierigheid, de romantiek en de spanning: ”Wie ben jij” en “Wat kan ik voor jou zijn” en “Wat kunnen we dan voor elkaar betekenen”. Dit is een heftig proces, zo blijkt, daarna trekken beide partijen zich terug. Het gat is te groot, de gevoelens van afwijzing immens. Hierna komen, na bezinning, vaak nieuwe kansen. “Het moet immers goed komen”, maar dat lukt helaas niet altijd zoals ook Agnes beschrijft.

Het is een boek wat mij aansprak en veel losmaakt en tegelijk de sfeer van “toen” goed beschrijft; een boek vooral ook dat mij diep heeft geraakt. Geweldig als je daar zo openhartig over kan schrijven. De opname van authentieke verslagen maakt het persoonlijk en aansprekend.

Literatuur die hierbij hoort:
“Drie partijen, drie perspectieven” van Dymphie van Berkel en Myriam Kaptein (FIOM, 1999)
“Ongehuwde moederzorg in Nederland” van Ernest Hueting en Rob Neij (FIOM, 1990)
“Van Schande tot BOM”, (Scriptie MWD, Hogeschool De Horst, 2000).

Dit is een boek wat je niet perse gelezen hoeft te hebben, maar wat wel goed is om te lezen. Misschien spreekt het wat meer voor mensen met dezelfde ervaring (op jonge leeftijd zwanger, bevallen en kind afstaan).
Voor mij in elk geval een boek wat leuk was om te lezen, maar niet perse de boekenkast in moet om nog eens te lezen.

Geschreven bij Tijd Van Onschuld

Interessant om te lezen hoe men in de jaren 50 omging met ongewenste zwangerschap, afstaan van het kind en later de zoektocht en contact naar en met het afgestane kind begeleid werd

Geschreven bij Tijd van onschuld

Boek was na bestelling binnen zeer korte tijd ontvangen