Versteende stilte Een beladen familiekroniek

k heb met heel veel interesse en bewondering het boek uitgelezen. Wat mij bijzonder trof, was de beschrijving van de sociale, religieuze en familiaire achtergronden die uiteindelijk maakten dat de grootvader voor de NSB koos. Maar ook de gevolgen van deze keuze, die tot op vandaag merkbaar en voelbaar zijn voor de familie, heb ik met veel belangstelling gelezen. Het boek is op een duidelijke, analytische, wijze met veel ruimte voor emotie geschreven en ik heb veel bewondering voor de moed en doorzettingsvermogen van de schrijfster die nodig was, om deze familiegeschiedenis publiekelijk te maken. Ik hoop dat iedereen, die een soortgelijke familiegeschiedenis heeft, steun aan het boek heeft en inzicht krijgt waarom mensen, zoals de grootvader, tot hun keuze in oorlogstijd zijn gekomen.

Allereerst is dit boek indrukwekkend door z'n omvang, details en ge'degen' documentatie waarmee Lenie de omstandigheden en de geschiedenis van haar familie heeft beschreven tot in de tegenwoordige tijd. Zij beschrijft hierbij de gevolgen die de keuze van haar grootvader voor haar familie heeft gehad, drie generaties lang.

Wat ook indruk maakt is de wijze waarop Lenie zelf de schaamte, het stilzwijgen en de uitsluiting overwint. Zij gaat op moedige wijze de confrontatie aan met het verleden van haar familie en daarmee ook met haar eigen verleden. Zij zoekt geen verontschuldiging of verzachtende omstandigheden voor de foute keuze van haar opa. Op heldere en integere wijze beschrijft zij de feiten en hun samenhang en probeert deze te begrijpen. Zij blijft hierbij in een eerlijke en onderzoekende houding: volhardend en trouw vijf (!) jaar lang.

Uit deze queeste naar waarheid en begrip spreekt verlangen naar verbinding en liefde voor haar familie, het verlangen naar heelheid wat verbroken is. Door in een open houding vragen te stellen aan het verleden en het heden, aan anderen maar ook aan zichzelf wordt de versteende betovering die deze familie generaties lang in haar greep had verbroken. Als lezer getuige mogen zijn van deze verlossing is een geschenk.
Het maakt dit boek tenslotte tot een indrukwekkend en ontroerend menselijk document.

Het is een vlot geschreven familiegeschiedenis.
De schrijfster ging op zoek naar het leven van haar grootvader. Ze wist niets van hem omdat in haar familie uit schaamte altijd over hem gezwegen is. Hij bleek als lid van de NSB een foute burgemeester in oorlogstijd te zijn geweest. Het boek beschrijft heel boeiend het leven van de toenmalige maatschappij, waardoor je als lezer begrijpt waarom hij tot zijn keuze voor zo een verwerpelijke beweging als de NSB is gekomen.
Opvallend zijn de nauwkeurige bronvermeldingen.

Het boek is een aanrader voor mensen die van geschiedenis houden en die zich persoonlijk willen laten raken door die geschiedenis. Het vertelt over hoe de familie van een grootvader die lid was van de NSB voor en in de 2e wereldoorlog verscheurd raakt. Maar ook in zwijgen verzinkt. Mooi hoe de schrijfster als het ware het verleden wakker durft te maken en samen met haar familieleden het verleden onder ogen durft te zien. Met voor hulpverleners mooie verwijzingen naar het contextuele gedachtengoed van Boszormeny Nagy.

Een mooi geschreven boek met een meerwaarde voor leerlingen met een Maatschappelijke studie.
Het is een mooi uit een geschreven boek waarin duidelijk wordt omschreven hoe de geschiedenis in een lijndraad loopt in mevrouw haar familie. Het is een aanrader voor studenten die een maatschappelijke studie volgen. Zeker omdat er een hoop valt te leren en te ontdekken hoe familie vroeger leefden.

Deskundig onderzoek heeft een boeiend geheel gevormd.

Lenie Degen haar persoonlijke verhaal is er een van velen en maakt het onderwerp 'NSB familieleden' bespreekbaar.

Wat maakt het dat een man kiest voor een foute stroming? Waarom werd er in de familiesfeer niet over hem gesproken? Wat heeft het tot gevolg gehad en hoe ga je hiermee om?

Een onderwerp wat niet veel belicht wordt maar heel veel families mee bezig zijn of zijn geweest.

Een enorme prestatie, dit boek. Lenie heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar de levensomstandigheden van haar verzwegen grootvader. Hierdoor wordt duidelijker waardoor hij tot de keuze kwam om bij de NSB te gaan en te blijven. Ook vertelt ze over de invloed van het stilzwijgen op haar eigen leven. Al met al een bijzonder boek.

Bij het zien van de mooie cover van Versteende stilte van Lenie Degen krijg je het gevoel dat een verhaal vol geheimen is die eigenlijk niet verteld mogen worden. De titel maakt nieuwsgierig, je wilt weten wat ermee bedoeld wordt.

Meteen bij het lezen van de inleiding van Versteende stilte wordt je nieuwsgierigheid gewekt door de auteur. Zij vertelt hoe ze erop kwam om dit boek te schrijven, waarom ze dat wilde en hoe zij het boek heeft ingedeeld, wat je kan verwachten van het boek.

Het is een heel aangrijpend verhaal waar eigenlijk nog niet zoveel over is geschreven. Een verhaal vol schuld, schaamte, buitengesloten voelen, erbij willen horen, stilte, zwijgen over beladen onderwerpen en bepaalde personen en dienstbaarheid. Het verhaal laat zien wat het met een gezin kan doen als een gezinslid een 'foute' keuze maakt, wat dat voor de rest van het gezin betekent, hoe het een gezin uit elkaar kan drijven, wat dat voor de toekomst van de kinderen kan betekenen. Ook al kunnen de overige gezinsleden er niets aan doen, is het niet hun keuze, toch merken ze daar generaties later nog de gevolgen van door het uitsluiten van het 'foute' gezinslid en erover zwijgen alsof hij nooit heeft bestaan.

Lenie Degen weet dat heel goed te verwoorden en geeft haar kijk op de 'foute' keuze van haar grootvader. Ze geeft haar gedachtes erover en vertelt hoe hij werd aangetrokken door de NSB, waarom hij zich aanmeldde bij de NSB, wat hij deed, hoe hij was en hoe het hem na de oorlog is vergaan. Dankzij grondig onderzoek en vragen aan haar familie en mensen die hem gekend hebben, voor zover ze nog in leven zijn, heeft ze een goed beeld van haar grootvader gekregen. Niet alleen van haar grootvader, maar ook van haar grootmoeder. Het is een levensgeschiedenis van haar grootouders, ouders en haarzelf. Het is niet alleen een levensgeschiedenis van haar familie, maar je komt ook meer te weten hoe het een eeuw geleden in Drenthe eraan toe ging, wat hun normen en waarden waren, hoe belangrijk het geloof en naboarschap was.

Ze is niet bang om kritisch te zijn en zich in de tijd te verplaatsen zoals bijvoorbeeld door zichzelf de vraag te stellen wat zij in zijn plaats gedaan zou hebben. Niet dat ze het goedkeurt, maar ze verplaatst zich in haar grootvader, probeert te begrijpen wat zijn beweegredenen waren.

Het enige minpunt van dit boek is dat de noten achter de hoofstukken staan in plaats van onderaan de bewuste pagina's. De foto's maken het boek compleet, je krijgt een nog beter beeld van de familie van Lenie.

Kortom; Versteende stilte van Lenie Degen is een verhaal dat je aan het denken zet. Het laat zien wat het met een gezin kan doen als een gezinslid een 'foute' keuze maakt. Hoe dat generaties later nog kan doorwerken op de nazaten. Het verhaal laat zien dat een verhaal vaak meerdere kanten heeft.

Ik heb alles wat ik gewoonlijk ben te doen opzij geschoven en ben direct in Versteende Stilte gaan lezen. De eerste hoofdstukken moest ik wel even doorbijten. Ik dacht van krijg ik les en methode om ... Maar daarna begreep ik des te beter het waarom van die eerste pagina's. Je hebt mij op heel zorgvuldige wijze meegenomen in een wereld welke ik heel bijzonder vind en mij aanknopingspunten biedt bij door mijzelf ervaren gevoelens van verbijstering over eigen familiezaken en door mij gemaakte keuzes. Voor zover mogelijk maak je 'stilte' voelbaar en zichtbaar en geef je daarmee gouden handreikingen aan anderen. Niet in de laatste plaats aan mij. Je hebt de drang tot willen weten wat er onderhuids in een pijnlijke voorbije familiegeschiedenis prachtig voor het voetlicht gebracht.

Ik laat Versteende Stilte nu even bezinken om het straks nogmaals op te pakken.

Namens Chris van der Linden, 70 jaar. (Heeft zelf geen internet.)

Zeer fraai en gelaagd beschreven onderzoek naar de eigen familiegeschiedenis waarbij heden en verleden op elkaar inwerken. Verhalend, beschrijvend, feitelijk.
Ook van historische waarde gelet op hoe een beladen thema in de Nederlandse samenleving zijn weerklank vond en nog immer kan doorwerken.
De achtergrond van de auteur maakt meen ik ook dat er ook op gedegen wijze principes van systeemleer worden gehanteerd (zoals loyaliteit) en worden geïntegreerd binnen de eigen ervaringen en die van anderen.
Boeiend boek, lezenswaardig, waarbij het lastig is om een leespauze in te lassen.