Zo, nu ben je wees ervaringen en handreikingen van een van de tienduizenden weeskinderen in Nederland

Hoe is het om wees te zijn en hoe kan de omgeving van een wees daar het beste mee omgaan? Jojanneke van den Bosch geeft met haar verhelderende boek ‘Zo, nu ben je wees’ antwoorden op vragen als deze die veel mensen niet durven te stellen. Want over de dood wordt helaas nog steeds meer gezwegen dan gepraat. Jojanneke geeft toegankelijke handvatten voor situaties die veel mensen (gelukkig) niet kennen. Belangrijk, want in Nederland zijn maar liefst 34.000 weeskinderen en halfwezen.

Jojanneke neemt je als lezer mee terug naar haar jeugd en doet dat zo beeldend dat je het gevoel hebt naar een film te kijken. Zo beschrijft ze dat haar ouders haar fiets met lolly’s hebben beplakt voor haar verjaardag. Op diezelfde fiets krijgt Jojanneke ‘s avonds laat een onbestemd gevoel over haar vader. Ze blijkt gelijk te hebben: haar vader overleed op dat specifieke moment. Niet lang daarna sterft ook haar moeder. Jojanneke is 14 en blijft alleen achter met haar zus.

Wat er vervolgens op haar afkomt is schokkend. Volwassenen van wie je zou verwachten dat ze haar steunen, laten het grotendeels afweten. Zo beschrijft Jojanneke het moment waarop ze het lichaam van haar moeder te zien krijgt. In de kelder van een mortuarium, met een verpleegster die wegfietst en tegen de kinderen zegt: “jullie komen er zelf wel uit he?” Tienerjaren volgen met weinig geld en veel zorgen. Toch is het boek nergens zwaar; Jojanneke weet met gepaste afstand en zelfs humor je aandacht vast te houden. En gelukkig zijn er uiteindelijk volwassenen die haar wél helpen en ervoor zorgen dat ze een nieuwe start kan maken aan de andere kant van het land.

Elk hoofdstuk over Jojannekes eigen ervaringen eindigt in een praktisch advies voor zowel jonge wezen zelf, maar vooral voor hun omgeving en hulpverleners. Het belangrijkste advies? Doe in elk geval iets voor een weeskind. Ga langs, stuur een kaartje, geef bevestiging ("Je deugt. Je mag er zijn. Jouw leven is zo de moeite waard dat je er vast iets prachtigs van gaat maken.'"), zorg dat weeskinderen spullen van hun overleden ouders veilig kunnen bewaren. Niets doen en zwijgen zijn in elk geval nooit goed en maken het verlies juist verdrietiger.

Dit boek is het tegenovergestelde van een opsomming van ellende of klaagzang: het vormt één grote handreiking. Het leest vlot en makkelijk en geeft je het gevoel dat zelfs iets onoplosbaars als de dood op te delen is in praktische maar broodnodige hulp en steun.

Lees dit boek, er is namelijk veel onzichtbaar leed dat zich mogelijk onder je neus afspeelt maar waar je heel gemakkelijk verandering in kunt brengen. Zelf ben ik ook wees. Ik wou dat ik eerder van dit boek af had geweten, dan had ik het aan iedereen om mij heen laten lezen.

Het boek 'Zo, nu ben je wees'ontving ik en besloot te gaan lezen. Het is goed te lezen en ik kon het niet laten liggen. Jojanneke heeft recht vanuit haar hart haar ervaringen op papier gezet en dit in een boek uitgebracht. Het onderwerp weeskinderen in Nederland en andere plekken van de wereld heeft zij onder de loep genomen. Mede omdat ze zelf persoonlijke ervaringen heeft en vooral het onderwerp bespreekbaar wil maken. Bij deze raad ik het iedereen aan om het te gaan lezen.

In dit boek vertelt Jojanneke over haar eigen leven: over de tragische wijze waarop zij wees werd en hoe zij verder (over)leefde. In korte anekdotes beschrijft ze in welke situaties zij zich bevond, herkenbare situaties maar nu vanuit de ogen en de ziel van een kind dat geen ouders meer heeft. Op treffende wijze laat zij zien dat veel dan niet meer vanzelfsprekend is. Dat basiszorg gegeven moet worden door volwassenen en niet neer mag komen op de schouders van een kind. Warme kleding, liefde en gezond eten: nee...het is er niet meer als niemand je hand vastpakt en je een richting laat zien.
Even belangrijk vind Jojanneke het om handreikingen te bieden aan mensen die in hun leven een weeskind tegenkomen, privé of beroepsmatig. Wat kun je betekenen? Veel meer dan je denkt.
'Zo, nu ben je wees' bevat waardevolle kennis die iedereen ooit kan gebruiken in zijn/haar leven. Lezen dus!

Fijn om iemand zijn ervaringen op een afstand te kunnen lezen

In wat voor wereld wonen en leven we, als we twee tieners na hun wees worden toestaan om alleen verder te ploeteren en worstelen? Rouwverwerking is moeilijk, maar dit verhaal grijpt me aan omdat de rest van de wereld weinig of niet weet om te gaan met emoties van anderen. Laat staan in het bieden van concrete ondersteuning, als één of beide ouders plotsklaps komen te overlijden. In de jaren negentig van de meest recente eeuw, overkwam dat @Jojanneke en zij schreef hierover het boek ‘Zo, nu ben je wees, doei‘.

Ik herken het maar al te goed uit persoonlijke ervaringen na het overlijden van mijn eigen vader. Omstanders weten zich geen raad, zijn waarschijnlijk te bang voor de emotionele put die men denkt open te trekken. En verzuchten dan maar al te makkelijk woorden als: “het leven gaat toch dóór” en “je moét verder”. Het punt is, dat er maar bitter weinig onderscheid wordt gemaakt tussen eigen emoties en die van de meest betrokken personen. Die ander is er blijkbaar bang(er) voor de eigen emoties niet de baas te zijn. En zo blijven emoties ‘hangen’.
Emoties in een rouwproces zijn nog steeds een prangend taboe. Het maakt niet uit, wie het treft, maar ze zijn er potdorie wél. So, deal with it.

Ik herken ook dat nalaten van ondersteuning waar het zo simpel is. Het uit zich niet door iemand te laten weten altijd klaar te staan. Maar wel, in het bij tijd en wijlen zélf dat initiatief te nemen om een moment suprême te prikken en er daadwerkelijk te zijn voor die ander.

Zelfs als je geacht wordt volwassen te zijn is iemands overlijden of meer dan één ouder moeilijk te behapstukken. Laat staan als je nog niet volgroeid bent.

In dit boek beschrijft @Jojanneke de anekdotes die haar zo trefzeker zijn bijgebleven in die nare periode. En biedt ze handreikingen hoe het wel zou moeten.

Dat is beslist geen sinecure, maar wel een absolute must, want weeshuizen bestaan sinds halverwege de twintigste eeuw niet langer. En wie biedt die 3800 of meer kinderen die jaarlijks wees worden dan de broodnodige support? What’s worse, hoe moeten zij zien te overleven als er weinig of niets aan handvatten aangereikt worden?

Jojanneke heeft dat met dit boek weten te volbrengen. Haar schrijfstijl is openhartig en eerlijk. Het boek grijpt me van het begin bij de strot en zal ook voor anderen een leerzame ervaring zijn. Zelfs als je ouder bent en ouders verliest kan ik dit boek aanraden. Chapeau.