God is niet verlegen

In God is niet verlegen, het derde boek van Olga Grjasnowa (1984), draait het verhaal om twee jonge Syriërs: Hammoudi en Amal. Wanneer Hammoudi, een succesvol arts in Parijs, naar Syrië terugkeert om zijn verblijfsvergunning te laten verlengen, breekt er in het land een burgeroorlog uit. Amal werkt in Syrië als actrice en woont in haar vrije tijd verschillende protesten in de stad bij. Hammoudi is afwachtend en sceptisch; Amal is impulsief en rebels. Allebei besluiten ze Syrië te ontvluchten als de situatie daar onhoudbaar wordt.

Door de ogen van Hammoudi en Amal weet Grjasnowa de schrijnende situatie in Syrië treffend op papier te zetten. De hevige explosies in de stad, de ijzeren greep van het Assad-regime en de strijders van IS, de angst en pijn, maar ook de hoop die in de harten van de jonge Syriërs opvlamt, ontvouwen zich in vlotte zinnen aan de lezer. Afschuwelijke scènes van de oorlog worden afgewisseld met fragmenten waarin Grjasnowa uitgebreid de kruidige gerechten uit de Syrische keuken beschrijft of verslag doet van Amals schijnbaar zorgeloze uitstapjes met haar vrienden.

Aangrijpend zijn de stukken over de Syrische vluchtelingen die – meestal onder erbarmelijke omstandigheden – er alles voor over hebben om een bestaan op te bouwen in Europa. Grjasnowa slaagt er in om op toegankelijke wijze de verhalen van Hammoudi, Amal en van enkele andere vluchtelingen te beschrijven. Ze biedt hiermee een mooi tegenwicht voor het beeld dat doorgaans van deze mensen in de media wordt geschetst.

Grjasnowa debuteerde met het geprezen Een Rus is iemand die van berken houdt (2013) en ook haar tweede roman, De juridische schimmigheden van een huwelijk (2015), werd een succes. In God is niet verlegen wisselt ze de verhaallijnen van Hammoudi en Amal af. Dit zorgt voor dynamiek in het verhaal. Van de talloze operaties die Hammoudi na elk bombardement in een weinig steriele kelder uitvoert, schuift de focus moeiteloos door naar een rommelige huiszoeking bij Amal. Door de vaart die Grjasnowa in het verhaal legt, voelt het alsof ze haar hoofdpersonages net niet genoeg uitdiept. Anderzijds weerspiegelt dit wel de essentie van de plot dat immer gehaast is en waarin de personages vaak zonder informatie dienen te handelen.

Het is jammer dat Grjasnowa het laatste deel van haar boek, wanneer Hammoudi en Amal zich in Europa hebben gevestigd, niet nog wat uitgebreider beschrijft. De vreemdelingenhaat waar de personages mee te maken krijgen – zoals de flaptekst suggereert – wordt hierdoor flink afgezwakt. Vooral na haar grondige beschrijvingen van de gruwelijke gebeurtenissen in Syrië, had Grjasnowa een duidelijker statement kunnen maken door de lastige positie van haar personages in Europa dieper uit te werken.

Desalniettemin levert Grjasnowa met God is niet verlegen een onmisbaar boek dat een stem geeft aan de doorsnee inwoners van Syrië en aan de vluchtelingen die bereid zijn om de levensgevaarlijke oversteek naar Europa te maken.

*Deze recensie van "God is niet verlegen" is ook te lezen op Hebban en elineschrijfthier.nl