Nietzsche een biografie van zijn denken

Rüdiger SAFRANSKI
Uitgeverij Atlas, Amsterdam/Antwerpen- 2000
Safranski schrijft een biografie van het denken van een filosoof wiens vroege leven bestond uit aanzetjes van autobiografieën, omdat hij zichzelf niet gewoon mens maar ‘immens’ vindt. ‘Ik ken mijn lot, ooit zal mijn naam met de herinnering aan iets immens verbonden zijn, aan een crisis zoals er nog nooit een op aarde is geweest, aan het diepste gewetensconflict, aan een beslissend gebeuren, bezworen om het op te nemen tegen alles wat tot dan toe geloofd, vereist, geheiligd was.’ (bldz. 18). De kern van het boek: het immense en de muziek/ dionysische-apollinische wijsheid/ menselijk, al te menselijk, overmenselijk, lees ik niet in de laat 19e begin 20e eeuw, maar in het heden. Zijn eerste grote boek schrijft Nietzsche nog op basis van de filologie, maar al wel met de wil om te dansen.’ (bldz. 48). Maar niemand die de muziek hoort..
Fascinerend is hoe Nietzsche tijdens zijn zelfreflectie tot op het bot durft te gaan. Zichzelf analyserend en Wagner ontmaskerend! ‘Alles kan immens lijken – het eigen leven, het kennen, de wereld – maar het is de muziek die zo op het immense afstemt dat je het daarin niettemin kan uithouden. Muziek ligt nog vóór de Babylonische spraakverwarring, en aangezien zij ook vandaag nog het enige universele communicatiemiddel is, kun je haar beschouwen als de macht die over de spraakverwarring triomfeert. Het daarmee verbonden denkbeeld dat de muziek dichterbij het zijn staat dan alle andere producten van ons bewustzijn, is oeroud.’(bldz. 92).
De vertaler Mark Wildschut is de bewonderenswaardige bewaker van zowel Nietzsche’s als Safranki’s taal. Hoe omschrijf je een bewustzijn dat met de aanblik van het immense wordt geconfronteerd. Dionysische wijsheid maar hoe kennen we die? ‘Grensoverschrijdende reflectie is niet voldoende want het ging oorspronkelijk om extatische eenwording/door een orgie van muziek: geen bedachte maar een in huivering en verrukking geleefde ontologie van het immense.’ Dat was Nietzsches thema. Maar dan komt zijn worsteling: kennis als geneesmiddel houdt afstand én houdt zich nog slechts bezig met de absolute werkelijkheid die nu ‘het logisch ontsloten wezen van de wereld’ wordt genoemd. `Religie, kunst en moraal zijn inbeeldingen, daarmee raken we niet aan ‘het wezen van de wereld op zichzelf.’ (bldz. 153).
Nietzsche vraagt zich onder invloed van Spir af: ‘Wat is taal? Zij is het huis van het zijn, maar vergeet niet dat dit huis in de sprakeloze weidsheid van het immense staat. (…) Voor zover de mens over lange periodes geloof heeft gehecht aan de begrippen en namen van de dingen alsof het aeternae veritates waren, heeft hij zich de typische trots eigen gemaakt, waarmee hij zich boven het dier verhief: hij dacht echt met de taal de kennis van de wereld in pacht te hebben.’ Je vraagt je wel steeds af wat je leest Safranski’s commentaar is, of Safranski’s bewerking van wat Nietzsche zelf over taal zegt – die grens is door het hele boek heen wat vaag.
In dit boek krijgt ‘Ken u zelf’ nieuwe dimensies. Het onuitsprekelijke individu wordt verkend als een terra incognita en de geniaal gevonden term ‘zelfvermijding’ wijst erop dat we inderdaad helemaal niet bezig zijn onszelf te leren kennen. De angst is te groot en de moed ontbreekt.
Volgens Nietzsches antropodicee is de geschiedenis en de mensheid alleen gerechtvaardigd door de geboorte van een genie. De ‘overmens’ als extatisch hoogtepunt dat alles goed maakt? (bldz. 184). Wat moeten we met deze ‘Hulk’? Via Safranski Nietzsches leven overziend is Nietzsche een zwervende wijsgeer die voortdurend een nieuw begin nodig heeft. Ook aan de definitie van profeet van de Van Dale: ‘iemand die goddelijke openbaringen ontvangt en die aan anderen heeft mede te delen’, zou Nietzsche zich grommend ontworstelen.
Manopeenkruispunt

Geschreven bij Nietzsche

ik had zijn Bio over Goethe reeds gelezen, en ook die is fantastisch. Als Nietzsche liefhebber mocht deze niet ontbreken, nadeel was, dat ik opnieuw ontbrekende titels van de Woeste Denker ging aanschaffen en bijna tijd tekort kom. Heerlijk, helder, vol nuttige en diepzinnige details en grondige beschouwingen. Safranski levert wederom een geweldig boek, ga ook zijn bio over Schopenhauer lezen als ik bekomen ben van Nietzsche.

Een zeer goede Biografie

Geschreven bij Nietzsche

Mooi geschreven en geeft een diepgaande indruk van het leven en het filosofische werk van Nietzsche.

Geschreven bij Nietzsche

Pluspunt van dit artikel: voordelige koop

Geschreven bij Nietzsche

super book en goede en optiijd was de bezorging