Troost van de slapstick Essays

Schitterend boek, een must voor alle schrijvers en iedereen die er ook maar van droomt ooit schrijver te worden. In een veertigtal essays die eerder zijn verschenen in verschillende kranten en tijdschriften wijdt Grunberg niet alleen uit over de diepere betekenis van de slapstick maar bovenal over de betekenis en de techniek van het schrijven. Voor wie veel van Grunberg houdt, valt hier dus heel wat te leren.

Net als de vuilnisman, de groenteboer en de tandarts heeft de schrijver een duidelijke taak, meent Grunberg, hij dient er enkel voor te zorgen dat de lezer de bladzijde omslaat. Elke goede schrijver moet de lezer verleiden om verder te lezen. Grunberg geeft verschillende tips, die als volgt kunnen worden samengevat:

Tip 1.Wees niet bang om mensen te kwetsen. Een roman zonder boosaardigheid is als eten zonder kruiden.

Tip 2. Gebruik alles wat je gebruiken kunt. Wat de klei is voor een pottenbakker is de werkelijkheid voor de schrijver.

Tip 3. Maak geen verschil tussen fictie en non-fictie. Het is onontkoombaar, schrijft Grunberg, dat al je romans zullen worden beschouwd als autobiografisch proza. Er zit derhalve niets anders op dan dit valse beeld te gebruiken en jezelf opnieuw uit te vinden. Speel het spel mee met de zichzelf bedriegende lezers. Heb geen medelijden met hen; wie de werkelijkheid wenst te herkennen in een verzameling leugens doet dat voor eigen rekening.

Tip 4. Maak geen reclame voor het menselijke ras. Bied ook geen hoop of troost. Het doel van het schrijven is het schaden van de menselijke soort.

Tip 5. Wees helder, beknopt, precies en persoonlijk, want om mensen te schaden moeten zij zich eerst in het verhaal en in de personages herkennen. Anders haalt de lezer zijn schouders op en denkt: dit gaat niet over mij maar over de klootzakken van hiernaast.

Tip 6. Mensen lezen boeken om de personages die erin voorkomen, niet vanwege de plot of de natuurbeschrijvingen en zeker niet vanwege de sublieme stijl of het fraaie symbolisme. Geen verhaal kan zonder held.

Tip 7. Vergeet nooit dat ook al is de geliefde voor de minnaar misschien de allermooiste, zij voor een ander niet meer is dan een potje spiering. Zorg voor ambiguïteit, alleen zo kun je je wapenen tegen elke vorm van eenduidigheid en absolutisme.

Tip 8. Wees niet bang voor effectbejag. Schrijven bestaat bij de gratie van de suggestie. De schrijver moet spelen met de verwachtingen van de lezers.

Tip 9. Let op kleine dingen. Wie de meest treurige dag uit iemands leven wil beschrijven, zou het ontbijt dat die persoon op die dag gegeten heeft niet mogen overslaan of afdoen als iets onbelangrijks. Pas als we zien hoe een eitje in een pannetje op het fornuis staat te koken, kunnen we misschien ook een glimp te zien krijgen van het tragische noodlot dat door het raam naar binnen komt.

Tip 10. Iemand die denkt dat het om de grote gevoelens gaat, heeft er weinig van begrepen, het gaat juist om kleine gevoelens.

Tip 11. Pas geen kunstgrepen toe die suggereren dat je meer te vertellen hebt dan dat je waar kunt maken; als je iemand bij je thuis uitnodigt en je gaat hem alleen een kroket voorschotelen, moet je niet doen of er straks ook nog garnalencocktails zijn en vers fruit.

Tip 12. Eerst lezen, dan schrijven, dat moet altijd de volgorde zijn. Lees De Maupassant en Babel vanwege hun gebruik van sentiment, geen enkele roman kan zonder. Lees Hemingway voor de dialogen, lees het complete oeuvre van Roald Dahl om te ontdekken hoe spanning werkt en hoe je personages tot leven kunt wekken. Lees Modiano en merk dat uw zinnen niet simpel genoeg kunnen zijn. Lees zijn eerste en laatste boek en ontdek dat u niet kunt beginnen waar anderen eindigen.

Tip 13. Schrijf nooit met medelijden over mensen, maar wel met mededogen. Zonder mededogen over mensen schrijven, dat mag alleen God.