Daar praten wij niet over De erfenis van een oorlogsverleden

Ik kon het boek niet wegleggen. Wat een prachtig tijdsbeeld, wat een mooi portret van een leven. Dit boek doet je beseffen dat je iemand nooit echt kunt kennen, alleen de momentopnames van je eigen ervaringen met diegene. Terwijl stiekem alles meeweegt. Elke ervaring, elk trauma, elk familielid. Een aanrader voor iedereen die houdt van boeken die ervoor zorgen dat je met meer begrip naar de mensen en de wereld om je heen kijkt.

'Als niets meer vanzelfsprekend is, wordt alles helderder', schrijft Miloe van Beek aan het einde van 'Daar praten we niet over. De erfenis van een oorlogsverleden' dat uitkwam bij Orlando Uitgevers.

We hadden Chris van der Heijden's 'Grijs verleden' enkele decennia geleden nodig om meer tinten toe te voegen aan het zwart en wit als we spreken over de Tweede Wereldoorlog en de rol van Nederlanders die samenwerkten met of sympathie hadden voor de bezetter en zijn ideologie.

De geschiedenis oordeelt zelden mild over hen die aan de verkeerde kant bleken te staan. Toch is mogelijk belangrijker, boeiender ook, hoe die geschiedenis doorwerkt in het strikt persoonlijke leven. Wat is het effect van daders en slachtoffers zoveel generaties verder, hoe beïnvloedt wat toen gebeurde het leven vandaag? Daarover nu schreef Miloe een prachtig boek waarin ze zichzelf niet spaarde.

Het begint allemaal in het 'hier en nu'. Enkele gebeurtenissen in haar eigen gezinsleven maken dat ze op zoek gaat. Ze komt uit bij haar oma Sacha. Wie is zij, waarom gedroeg zij zich vaak zo 'vreemd'? Sacha - de moeder van Miloe's vader - is de dochter van NSB'er Ed Gerdes die in 1945 overleed en in 1948 postuum werd veroordeeld voor collaboratie.

Miloe tracht in de huid van Sacha te kruipen in een verhaal dat begint in 1928. Ze reconstrueert - tamelijk anekdotisch - haar levensloop, haar moeizame omgang met haar vader Ed Gerdes - van wie ze ondanks al het fouts veel houdt - en de impact op haar leven. En op de impact van het leven van haar zoon ... en van Miloe:

'Ik denk aan de ruzies uit mijn eigen jeugd. Aan mijn vader die zoveel op zolder zat (...). Dat hij de Rijnbrug af wilde springen. (...) als volwassene had ik beseft dat het me had belast. Ik ging zijn zorgen dragen.'

Ik voeg geen spoilers toe aan deze review. Je mag het boek zelf lezen. Dat moet je doen als je belangstelling hebt voor hoe het verzwijgen van pijnlijke familiegebeurtenissen een intense - en vaak funeste - impact heeft op de levens van latere generaties. Ook Miloe's boek laat hierbij zien dat niet de absolute feiten - hoe gruwelijk ook - uiteindelijk terzake doen, maar de manier waarop we daar een antwoord op geven. De schaamte over die feiten en het verzwijgen leveren uiteindelijk de meeste schade op. Omdat het leidt tot ervaringen van betekenisloosheid.

'Ik besefte dat ik niet alleen deze geschiedenis had, maar ook het vermogen om hem op te schrijven. Mijn oma heeft bijna haar hele leven gezwegen over haar vader, mijn hele familie heeft er lange tijd over gezwegen. Het vastleggen zou hopelijk niet alleen mezelf en de generaties na mij meer ruimte en vrijheid geven, maar misschien ook anderen met een in stilte gehuld verleden bevrijden van een laag schaamte.'

Proficiat Miloe met wat je schreef. Je draagt het boek op aan je zoon Otis, de 'trigger' voor dit boek. De trigger, maar niet de oorzaak. Dat je bereid bent naar die oorzaak op zoek te gaan, en met minder geen genoegen te nemen, getuigt van jouw leiderschap en je moed om heling mogelijk te maken. Dat je je niet hebt laten 'afleiden' door de epilepsie die je zo onbarmhartig trof, dat niets meer vanzelfsprekend maakte, maak het boek tot een nog liefdevoller getuigenis. Ik heb genoten van wat je schreef!

‘Daar praten wij niet over’ heb ik in één ruk uitgelezen. Toen ik over het boek hoorde, heb ik het meteen besteld. Want ook mijn overgootouders zijn fout geweest in de oorlog. Het boek was dus een feest der herkenning, maar dan wel zo’n feest waar je liever niet naartoe was gegaan. Miloe omschrijft zo treffend over hoe familiegeheimen of trauma’s nog lang door kunnen werken in andere generaties. Voor mij dus heel herkenbaar.

Ik vind het knap en bewonderenswaardig dat Miloe ervoor heeft gekozen om wel over dit beladen onderwerp te praten. Het niet langer verborgen te houden. Het boek heb ik gelezen als een ode aan haar oma. Het boek is niet alleen een boek over foute mensen in de oorlog, maar ook een soort coming of age-roman. Ik had af en toe een brok in mijn keel over hoe liefdeloos er toen met kinderen werd omgegaan. Dat kinderen na een scheiding bij hun vader moesten opgroeien en hun moeder nog nauwelijks mochten zien. Het vertelt het verhaal van Nederland tussen de twee wereldoorlogen, een onderwerp waar je niet vaak iets over hoort.

Kortom, een aanrader. Een boek dat deze zomer op je leeslijst moet staan.

Hoe meer je leest in Daar praten wij niet over, hoe stiller je wordt en hoe meer je je afvraagt welke (on)zichtbare draden de oorlog door je eigen leven en familie heeft gesponnen.
Het is Miloe van Beek gelukt om onder de huid van Sacha te kruipen. Je leeft met haar mee en zakt langzaam maar zeker weg in een moeras van twijfel, verlatenheid en ontzetting. Het is bijna niet voor te stellen hoe hardvochtig het leven destijds was en des te knapper dat zich nergens laat verleiden tot een oordeel of verwijt. Ook al is de aanleiding tot het schrijven misschien donker, het is een licht boek, vol vrouwelijk leiderschap en kracht. Aanrader!

Fantastisch boek voor iedereen die houdt van boeken zoals De Stamhouder. Prachtige familiegeschiedenis waarvan de gevolgen nog altijd doorklinken in het nu. Bonus: mooie beschrijvingen van Laren (NH) in de jaren 30 van de vorige eeuw.

Daar praten wij niet over is een goed geschreven mooi boek dat je heel snel pakt. Milou van Beek vlecht de verschillende generaties mooi in elkaar. Zo'n verdriet met zoveel impact, ik kon moeilijk stoppen met lezen. Een aanrader dus!

Wat een prachtig schitterend boek! Je wordt helemaal in het verhaal gezogen. Intense familie geschiedenis. Zo mooi en persoonlijk geschreven alsof je er zelf bij bent.

Echt, wat een prachtig boek! Vanaf de eerste bladzijde kon ik het al haast niet meer wegleggen. Miloe schrijft heerlijk en ik kreeg direct een beeld van hoe het er toen aan toe ging. Ook indrukwekkend om te lezen hoe Sacha worstelt met zichzelf, allerlei verplichtingen en liever haar eigen weg gaat. En verdrietig ook, hoe ze haar vader steeds meer verliest aan de NSB en dat niet snapt van hem, maar toch ook van haar vader houdt. Een aanrader om te lezen.

Milou heeft mij getroffen door de fascinerende manier waarop zij inzicht heeft gegeven in de verbondenheid tussen generaties. Dit is dus geen keuze, maar een lijntje dat via voorouders naar jezelf en (hopelijk) naar je kinderen doorloopt. Bewustzijn hiervan kan voor sommigen een last zijn en voor anderen een verrijking. Milou is erin geslaagd om dit boeiend weer te geven. In een ruk uitgelezen. Een absolute aanrader.

Ik zag per toeval de komst van dit boek voorbij komen omdat ik de schrijfster sinds kort volgde na het lezen van een blog dat mij aansprak.

Na het lezen van de preview wist ik dat ik dit boek moest bestellen. Ook ik ben een achterkleinkind van een overgrootvader die zich begin jaren 30 had aangesloten bij de NSB om zichzelf en zijn gezin te verzekeren van een beter leven zoals hen is beloofd. Dat dit anders uitpakte weten we helaas allemaal.

Ik ben blij dat Miloe over dit moeilijke onderwerp heeft geschreven. Naast dat dit onderwerp voor mij op dit moment heel actueel is is het gewoon (nou ja niet gewoon) ook een heel mooi boek om te lezen. Ik kon mij helemaal in Sacha verplaatsen en vroeg me daarnaast natuurlijk af hoe het voor mijn eigen oma zou moeten zijn geweest; ''als dochter van''.

Ook als je niet direct bij dit onderwerp bent betrokken is het alle moeite waard dit prachtige boek te lezen. Helaas had ik hem binnen twee dagen uit....

Ik hoop dat het bij draagt aan het wat minder zwart wit denken van de mens.