Morgenland

Recensie:

Morgenland gaat over Lilya Wasserfall, een joods meisje dat zich heeft aangesloten bij het verzet in Palestina. Ze hoop bij een grote sabotageactie ingezet te worden. Ze krijgt van Shimon Ben Gedi de opdracht om een rapport te schrijven over de situatie in het grootste kamp Föhrenwald en aanbevelingen te geven. Naast deze opdracht moet ze ook opzoek naar de gerenommeerde wetenschapper Raphael Lind. Hij zou in 1941 zijn vermoord door de nazi, maar zijn broer Elias Lind heeft aanwijzingen dat zijn broer nog in leven is.
Deze opdracht brengt Lilya naar verschillende plekken in Europa en zij blijft niet buiten het gevaar

Het eerste deel van het boek is een lastig, je moet erg wennen aan de schrijfstijl, veel namen en doordat je overal een beetje over leest verwarrend soms. Maar naar mate Lylia verder komt met haar zoektocht, komt er spanning in het boek en ben je toch nieuwsgierig en wil je zeker het boek uitlezen.

Ik vond het leuk om dit boek te lezen voor een leesclub, zeker ook omdat er weinig boeken zijn over de tijd na de 2de wereldoorlog. Dat het boek gebaseerd is op een historisch verhaal maakt het voor mij wel interessanter. Afschuwelijk dingen zijn er toch gebeurd en het is heel begrijpelijk voor de Joodse gemeenschap zo zoekende te zijn.

“Na Yorams dood had ze zichzelf ondergedompeld in een wereld die bestond uit arbeid op het land, liederen, kampvuren en droomloze nachten, een leven zonder toekomst en zonder verleden, een cocon van pure tegenwoordige tijd.”
“Gelogen? Zo zou ik het niet nomen. Ik denk dat ze mij hun eigen waarheid hebben verteld, maar ik ben op zoek naar de mijne,’ zei hij.”
1946 - De Palestijnse Lilya heeft zich teruggetrokken in een kibboets wanneer ze opgeroepen wordt voor een geheime missie. Wat op het eerste zicht al een hopeloze zaak lijkt – na de WII een dood gewaande Joodse geleerde opsporen – blijkt niet alleen praktisch ingewikkeld te zijn, maar bovendien veel meer dan louter een familiekwestie. Lilya vertrekt tegen haar zin, maar raakt door zowel politieke als persoonlijke belangen steeds meer betrokken bij de zaak. De vraag “Wat heeft een in Duitsland verdwenen Joodse geleerde met de Engelsen te maken? “ blijkt ingewikkelder dan ze aanvankelijk dacht. Ze dompelt zich volledig onder in de zaak en gaat tegen alle bevelen in op zoek naar antwoorden die haar op een levensgevaarlijke tocht doorheen Engeland en Duitsland voert.
Abarbanell heeft een feitelijke, afstandelijke stijl die de gebeurtenissen duidelijk en zonder onnodige details weergeeft. Hierdoor wordt het verhaal nooit sentimenteel en dus grotendeels geloofwaardig. De afstandelijkheid betekent trouwens niet dat er geen gevoelens in het boek weergegeven worden. Zo wordt de heimwee en het verlangen van Lilya naar haar vaderland vaak erg mooi omschreven: “Heel even hoopte ze dat het vliegtuig zou draaien en koers zou zetten naar een zuidelijker gelegen zee. Ze zag het voor zich: de cipressen, een duikvlucht richting de kust, de schaduw van de vleugels op het water, de wind van zee of uit de woestijn, zo zacht als zijde op je wangen als je de deur opendeed. Landen, de aarde, haar geliefde, onrustige vaderland. “
Lilya wordt – net als de andere personages – weinig uitgewerkt. Dit kan bewust zijn, want zo lijkt ze zich zowel voor haar omgeving als voor de lezer niet helemaal prijs te geven. Dit geeft haar enerzijds iets ondoorgrondelijks. Anderzijds zorgt de oppervlakkigheid ervoor dat het niet altijd duidelijk is waarom ze bepaalde bevelen wel en andere niet opvolgt. Die ambivalentie komt ook terug in haar relatie tot David Guggenheim. Haar hele leven bestaat uit het aantrekken en afstoten van iedereen die te dicht komt. De zoektocht naar Guggenheims moeder vond ik dan weer een overbodige verhaallijn die het geheel te toevallig en daardoor onrealistisch maakt.
Morgenland is een ideaal boek voor lezers die houden van mysterie en dubbele bodems. Het is een boek waarbij je scherp moet blijven om alle details mee te krijgen. De personages en gebeurtenissen wisselen elkaar razendsnel af. Met elke bladzijde die omgeslagen wordt, wordt het web steeds groter. Als je niet oplet raak je er als lezer hopeloos in verstrikt. Al bij al een spannend verhaal dat me meesleepte in een mij onbekende wereld. Geen meesterwerk, maar wel erg graag gelezen.

Morgenland speelt zich af in het jaar 1946 en beschrijft het verhaal van de jonge Lilya Wasserfall die zich heeft aangesloten bij het verzet in Palestina. Lilya krijgt de opdracht om naar kamp Föhrenwald in Duitsland te gaan, de situatie daar in kaart te brengen en aanbevelingen te geven om de omstandigheden daar te verbeteren. Naast deze opdracht krijgt ze ook de opdracht in Duitsland op zoek te gaan naar de gerenommeerde wetenschapper Raphael Lind. Volgens de officiële berichten is Raphaël in 1941 vermoord door de nazi’s, maar zijn broer Elias Lind denkt bewijs te hebben dat zijn broer nog in leven is. De zoektocht naar Raphael voert Lilya door het naoorlogse Europa, waar het gevaar soms op de loer ligt.

Het duurt even voordat je in het boek zit en je in kaart hebt wie wie is, waardoor je bij het lezen van dit boek goed je aandacht erbij moet houden. Langzaam komt er spanning in het boek en wordt je door het verhaal gepakt. Je wordt als lezer nieuwsgierig naar de afloop van de zoektocht naar Raphael Lind. Lilya ontmoet tijdens haar zoektocht veel mensen, die haar steeds dichterbij de waarheid rond Raphael brengen, maar niet iedereen blijkt te vertrouwen.

Het boek vertelt een boeiend verhaal over de joden vlak na de Tweede Wereldoorlog. In deze periode zijn de joden bezig hun leven weer op te bouwen en zoekende naar hun thuis, hun heimat. Men moet leren omgaan met de gruwelen uit de Tweede Wereldoorlog en de hoop op een nieuwe toekomst. Deze periode krijgt nog niet veel aandacht in romans en het verhaal is daarom erg interessant om te lezen. Het boek is een pakkend verslag van de reis die hoofdpersoon Lilya maakt. De schrijver heeft veel aandacht voor de plaatsen in het boek en beschrijft deze duidelijk. De personages krijgen minder aandacht, waardoor deze niet echt tot leven komen. Het is jammer dat de personen in het boek te weinig zijn uitgewerkt, hierdoor heeft het boek minder diepgang.

De schrijver heeft een fijne schrijfstijl waardoor het boek vlot wegleest. De beschrijving van de zoektocht van Lilya wordt in het boek afgewisseld met fragmenten uit de opgeschreven herinneringen van Elias Lind, waarin hij vroegere tijden en zijn relatie met zijn broer Raphael beschrijft. Deze fragementen leest Lilya tijdens haar zoektocht en zorgen voor een prettige afwisseling in het boek.

Morgenland is het debuut van de Duitse schrijver Stephan Abarbanell. Hij heeft met dit boek een boeiend reisverslag geschreven van de zoektocht van Lilya naar Raphael Lind. Als de schrijver in een volgend boek zijn personages verder uitdiept blijf ik graag romans van deze schrijver lezen!

Morgenland is de debuutroman van Abarbanell. Voor het schrijven van zijn verhaal liet hij zich inspireren door zijn eigen joodse wortels, zijn reizen naar Israël en het verhaal van de joods- Duitse Scholem broers. De joods-Duitse filosoof en historicus Gerson Scholem immigreerde in 1923 naar Israël, waar hij de eerste professor in joodse mystiek (kabbala) werd. Vlak na de oorlog keerde hij naar Duitsland terug om belangrijke joodse boeken te kunnen redden. Zijn broer Werner was voor de oorlog één van de vertegenwoordigers van de Communistische partij. Na de machtsovername van de NSDAP werd hij gearresteerd en kwam hij in Buchenwald terecht. Werner maakte deel uit van een groep voormalige Rijksdagleden, die lange tijd een beschermde status hadden. De vader van de gebroeders Lind lijkt op de groot- en overgrootvader van Abarbanell. Het waren geassimileerde Duitse joden met een belangrijke status. Toen de nazi’s aan de macht kwamen, keerden hun invloedrijke vrienden hen de rug toe.

Palestina 1946: Lilya Wasserfall is actief in het verzet. De slimme en moedige vrouw verwacht te worden ingezet bij een actie, maar krijgt van haar commandant de opdracht op zoek te gaan naar een verdwenen joods- Duitse wetenschapper, Raphael Lind. Raphaels broer Elias is voor de oorlog Duitsland ontvlucht en heeft zich zich in Palestina gevestigd. Van de Engelsen heeft hij te horen gekregen dat zijn broer dood is. Wanneer Elias een belangrijk boek toegezonden krijgt, afkomstig uit zijn broer's verzameling, is hij er van overtuigd dat Raphael nog in leven is.

Lilya’s zoektocht begint in Londen, waar ze in de gaten gehouden wordt door de Britse geheime dienst. Ze reist verder door het verwoeste Duitsland, waar ze onder het mom van vluchtelingenkampinspecteur haar onderzoek naar de verdwenen wetenschapper doet. Lilya doet onder andere kamp Föhrenwald aan, een kamp voor ontheemden. Vele thuisloze joden wachten hier, in zeer slechte omstandigheden, op hun emigratie naar Amerika of Palestina. Ook bezoekt ze het depot van Offenbach (waar de tijdens de oorlog in beslag genomen boeken, manuscripten en archieven liggen opgeslagen) en concentratiekamp Bergen-Belsen. Lilya ontmoet verschillende mensen die de professor hebben gekend en krijgt steeds meer duidelijkheid over zijn lot.

Enkele thema’s
Vriend of vijand: Het is in deze tijd niet duidelijk wie nu je vriend of je vijand is. Zijn de Engelsen je vriend of je vijand? Ze hebben een grote rol gespeeld bij de bevrijding van Europa. Maar wat is hun rol in 1946 in Duitsland en Palestina?
Liefde: In het boek zien we oude liefdes (van de professor), verboden liefdes (Lilya en haar adoptie broer) en verborgen liefdes (van de professor). Ook zien we dat mensen in 1946 hun hart weer open durven te stellen voor een nieuwe liefde (Lillya).
Wederopbouw: Zowel in Duitsland als in Palestina werkt men aan de wederopbouw van het land.
Alle hoofdpersonen gaan, door de oorlog, gebukt onder schuldgevoelens, rouwverwerking en verlies.

Als lezer krijg je een heel goed beeld van de situatie in Palestina en Duitsland. De Tweede Wereldoorlog mag dan 1946 in Europa voorbij zijn, in Palestina en Duitsland is er nog lang geen vrede. Overal vind je ontheemden mensen, die onzeker over hun toekomst zijn. De vluchtelingenkampen zijn overvol en aan alles is gebrek. Op de cover van het Nederlandstalige boek zie je het nog kale landschap van Palestina/ Israël. Op het Engelstalige boek staat Lilya in een, door de oorlog, verwoeste Duitse stad. Wanneer je beide covers naast elkaar legt dringt het pas goed tot je door dat beide landen (hoe vreemd het ook mag klinken) in dezelfde situatie zitten; ze moeten van de grond af worden opgebouwd. Lees verder:
https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/morgenland-stephan-abarbanell-2

Ik had hoge verwachtingen van dit boek, die helaas niet helemaal zijn uitgekomen. Het verhaal op zich zit goed in elkaar, maar toch vond ik het hier en daar wat te voorspelbaar en soms ook warrig geschreven. Toch wilde ik wel doorlezen om te zien hoe het af zou lopen.

Net na WO11 krijgt Lilya de opdracht van het Palestijnse verzet om in Duitsland onderzoek te doen naar kamp Fohrenwald, waar Joden worden opgevangen na de oorlog. Lilya vindt het jammer dat de Palestina moet verlaten net nu er grote dingen staan te gebeuren waar ze graag onderdeel van was geweest. Tegelijkertijd krijgt ze van Elias Lind de vraag of ze zijn verloren gewaande broer Raphael wil zoeken. Elias is uit Duitsland naar Palestina gevlucht maar Raphael heeft die stap nooit kunnen maken. Hij zou vermoord in een concentratiekamp maar Elias denkt bewijs te hebben dat hij nog leeft.
Wat volgt is een reis door het na-oorlogse Europa waar Lilya haar onderzoek in kamp Fohrenwald volbrengt en, niet zonder gevaar voor eigen leven, op zoek gaat naar Raphael.

Ik vond Morgenland een prettig boek om te lezen en met name de zoektocht naar Raphael heeft detective-achtige elementen. Hoewel de personages wel wat oppervlakkig blijven, is dit niet storend of hinderlijk bij het lezen. Het boek geeft een mooi beeld van de strijd die Joden met zichzelf (en elkaar) voerden over het zionisme, en het vraagstuk of ze we of niet alles moesten achterlaten om in Palestina een nieuw leven te beginnen.
Dikke pluim voor Abarbarnell voor deze debuutroman, ik ga zeker zijn volgende boek(en) ook lezen

Geschreven bij Morgenland

Historisch onderbouwde en verantwoorde zoektocht naar een persoon die door Britten als overleden wordt beschouwd en waar zijn broer in Israel aan twijfelt. Zoektocht door een jonge vrouw die zich tegen de Britse aanwezigheid in Palestina keert. Deze vrouw

Lilya is een jonge vrouw die deel uitmaakt van het Joodse verzet in Palestina tegen de Britten. Hiermee toont Abarbanell (één van de moeilijkste achternamen die ik ken om goed te schrijven) een deel van de wereldgeschiedenis waar ik nauwelijks mee bekend was. Lilya wordt door haar baas Ben Gedi via Engeland naar Duitsland gestuurd om daar verslag op te maken van de situatie in de kampen, tegelijkertijd moet ze op zoek naar een verdwenen Joodse wetenschapper, Raphael Lind. Abarbanell blijkt een meesterlijke verteller te zijn, hij combineert een spannende roman met een stuk geschiedenis en een romance. De romance ligt iets te veel voor de hand, is te veel toeval en dat is jammer, het doet af aan het boek. Maar als je je over dit ‘foutje’ heen zet is het puur genieten. Prachtige zinnen, interessante personages en een stuk van de wereldgeschiedenis waar misschien wel te weinig over geschreven wordt. Het laat zien dat iedereen op zoek is naar een thuisland.

In “Morgenland” beschrijft Stephan Abarbanell het leven van Lilya, een Joodse vrouw, die al geruime tijd in Palestina woont en daar actief is in het Zionistisch verzet. Zij krijgt in 1946 de opdracht om in het naoorlogse Duitsland op zoek te gaan naar een Joodse wetenschapper, Raphael Lind, waarvan men lange tijd niets heeft gehoord. Volgens de Engelsen zou Raphael in 1941 door de Nazi’s zijn vermoord, echter zijn broer Elias heeft redenen om aan te nemen dat zijn broer nog in leven is. Elias geeft Lilya een groot aantal aantekeningen mee en gegevens over een mysterieus boek, waarvan de vindplaats onbekend is.

Onder het mom van een opdracht tot inspectie van een opvangkamp in Duitsland dat bestemd is voor Joodse vluchtelingen vanuit Oost – Europa, start Lilya haar reis en gaat via Londen naar Duitsland. In Londen doet zij vreemde ervaringen op tijdens een bezoek aan Whitehall en krijgt zij het gevoel dat men daar meer weet dan men haar wil zeggen. Ook krijgt zij het gevoel dat zij wordt achtervolgd. Later worden deze gevoelens bewaarheid door een overval op een donkere plek en later – bij haar bezoek in Berlijn – door een aanrijding met een auto die zich haastig uit te voeten maakt.
Kennelijk heeft iemand of een organisatie er belang bij dat bepaalde zaken niet bekend worden.

Door met veel mensen te praten en ‘er op af’ gaan wordt de puzzel geleidelijk aan compleet. Desinformatie, verraad en intriges komen volop voor en geven inzicht in de werkwijze van (overheids)organisaties.

Stephan Abarbanell weet met zijn prettige wijze van schrijven de lezer bij het verhaal te houden. Na het eerste hoofdstuk over de situatie in Palestina was het verhaal zo boeiend dat ik moeite had om het boek weg te leggen. Liever had ik het boek in één keer willen uitlezen om snel te weten te komen hoe de zoektocht eindigt.

Geschreven bij Morgenland

Stephan Abarnell’s debuutroman in een aangrijpend verhaal over een wanhopige zoektocht naar de Raphael Lind, de broer van Elias. Het is 1946 en in Duitsland is het op dat moment een chaos. De joodse Lilya Wasserfal is actief in het Palestijnse verzet en hoopt eindelijk op een grote sabotage-opdracht maar ze krijgt de opdracht op Duitsland wat ongeorganiseerd is iemand op te sporen. Is Raphael echt omgekomen in het concentratiekamp of is er meer aan de hand? Is er spraken van een complot? Was hij gewoon te laat om te vluchten? Heeft hij misschien zelf wel met de Nazi’s samengewerkt? Tegelijkertijd vind er als tweede verhaallijn nog een zoektocht plaats, een bijna onmogelijke zoektocht. De verschillende verhaallijnen maken het in eerste instantie wat lastig om er in te komen maar als je eenmaal bezig bent wil je toch verder lezen.
Het is een verhaal juist over de periode net na de oorlog in Duitsland waar je niet veel over leest dat maakt het boek zo interessant. Het is een boek over doorzetten, niet opgeven, hoop en moed. Daarnaast een fijn verhaal dat lekker leest, goed is opgebouwd. Dit is een schrijver die ik zeker ga volgen en hoop dat ik nog meer mooie boeken van hem zullen volgen.