Stranger's Child Picador Classic

Geschreven bij The Stranger's Child

Laat ik één ding nader beschouwen: de titel. Het begint er mee dat de titel opduikt in hoofdstuk 9 van deel 1: de hoofdpersoon, de dichter in de dop Cecil Valance, draagt op het terras van huize “The two acres” een gedicht voor van Alfred, Lord Tennyson. Het is het 101ste gedicht van de fameuze cyclus “In memoriam”. Ik parafraseer: niet meer aanschouwd, ervaren, of beleefd door wie er ooit waren en waarden verliest het landschap aan betekenis: herinneringen verdampen. Maar voor “the stranger’s child” wint hetzelfde landschap in de loop der tijd aan betekenis: herinneringen worden opgebouwd.
Op dat moment weet de lezer dat de zoon des huizes, George, en Cecil een ontstuimige relatie aan het opbouwen zijn die ook ongetwijfeld nog vleselijk geconsumeerd zal worden; ook weet hij dat de dochter des huizes, Daphne, als een blok valt voor de charmes van de dichterlijke jongeling. Genoeg stof voor toekomstige herinneringen. Op dat moment dacht ik: fijn hoor, Tennyson citeren, doe maar Brits. En: the stranger’s child, dat zal Cecil wel zijn, inbreker in het bucolische Two Acres. Verder maar weer.
Daphne troggelt Cecil een gedicht af voor haar gastenboek. Valance gaat zich helemaal te buiten en schrijft een –voor zo’n tamelijk formeel gastenboek buitenproportioneel intens- lofdicht op het landgoedje waar hij te gast is: Two Acres, een gedicht dat hem een tijdje later beroemd zal maken, bijna op hetzelfde moment dat hij door een sluipschutter wordt omgelegd in het oorlogsgebied in Frankrijk. De suggestie is duidelijk: eigenlijk is het gedicht voor broer George; ook wordt gezinspeeld op verborgen blijvende strofen van hoog gelijk-geslachtelijk gehalte. De mythe is geboren die toekomstige biografen willen ontsluiten dan wel be-sluiten.
Het eerste deel van het boek is daarmee een fraaie –compacte en pure- novelle over de liefde van Cecil en George net voor het begin van de eerste wereldoorlog. De andere vier delen zijn projecties daarvan in verschillende latere tijdperken van de twintigste eeuw: steeds weer willen biografen de ultieme waarheid blootleggen over Cecil Valance. De mate waarin de projecties afwijken dan wel overeen komen met het eerste deel (wat er werkelijk gebeurd is) maken het boek fascinerend. Knap hoe Hollinghurst met perfecte beheersing laat zien dat het verleden niet beheersbaar is, hoe hij met zijn preciese stijl de vaagheid van de projecties bijna tastbaar maakt.
Terug naar de titel en het gedicht van Tennyson. Nadat ik het boek uit had ben ik toch even in “In Memoriam” gedoken: in het 100ste gedicht blijkt dat degene die door het landschap loopt een vriend verloren heeft die thuis was in dat landschap: niets wat niet aan hem herinnert. In het 102de gedicht twijfelt de dichter of het nu zijn verloren jeugd, of zijn verloren vriend is die hem de gang door het landschap zo zwaar maakt. Met de titel activeert Hollinghurst een letterkundige tijdbom. Valance’s gedicht “Two Acres” komt in de plaats van “In memoriam”, als het ware de betekenissen die “the stranger’s child” in het landschap legt waar eerst Tennyson’s poëzie opgeld deed. De drie gedichten uit “In Memoriam” voorspellen de dood van Valance en het machteloze herinneren van George. “The stranger’s child”: een voor een de biografen van deel 2 t/m 5 die in een –literair/biografisch- landschap betekenissen leggen die de betekenissen van Cecil –en George- vervangen. En uiteindelijk is het de lezer die het “kind van de vreemdeling” is: hij moet wat maken van al deze projecties, terwijl hij al lezend al weer aan het vergeten is wat in de voorgaande delen precies werd opgevoerd.
Enzovoorts. Dit was de titel. Over het boek is nog meer te overpeinzen. Voor de liefhebber. Ik ben een liefhebber. En Hollinghurst is een duivelskunstenaar.

Geschreven bij The Stranger's Child

'The Stranger's Child' van Alan Hollinghurst staat dit jaar terecht op de longlist van de Man Booker Prize. Het boek, dat de lotgevallen van twee rijke Engelse families van begin tot eind twintigste eeuw beschrijft, gaat onder je huid zitten.
Het bezoek van de jonge dichter Cecil Vallance aan het landgoed van zijn studiegenoot en geliefde George Sawle vormt de spil van het verhaal, de katalysator die de latere gebeurtenissen in het boek in gang zet. Cecil laat een onuitwisbare indruk achter op de familie Sawle, versiert en passant ook nog George's jongere zus Daphne en schrijft een gedicht over het landgoed dat uiteindelijk zijn beroemdste werk zal worden.
Samengevat klinkt dit misschien banaal, maar Hollinghurst zet zijn karakters zó menselijk neer dat het onmogelijk wordt om geen begrip of sympathie voor ze te voelen. Zo zien we Daphne bijvoorbeeld voor het eerst als 16-jarige, geloofwaardig puberend en nogal overweldigd door de aandacht van Cecil. Als we haar terugzien als 29-jarige is ze nog even overtuigend, maar duidelijk volwassen geworden. Haar zorgen zijn van een heel ander kaliber, maar ze kloppen nog steeds met haar karakter zoals dat in het eerste deel van het boek werd neergezet.
Hollinghurst schrijft in dit boek vanuit een veelzijdigheid aan perspectieven, waarbij de families Sawle en Valance de rode draad blijven vormen. Dat Hollinghurst in staat is geweest van al deze personages individuen te maken zonder hun eigenschappen zo uit te vergroten dat ze karikaturaal worden, getuigt van een enorme kracht en consistentie als schrijver.
Het boek is erg meeslepend, vaak subtiel grappig en geeft het gevoel alsof het "history in the making" is, alsof je directe getuige bent van de sociale veranderingen die in de twintigste eeuw plaatsvonden. Een absolute aanrader.