Keerpunt - Van psychose naar herstel van psychose naar herstel

Ik durf te stellen dat schizofrenie wel een van de wreedste van alle ziekten zou kunnen zijn. Als je hier goed mee omgaat heb je een winnaarsmentaliteit volgens De Ruijter. Bart schreef een boek dat bijdraagt aan datgene wat er al is geschreven over schizofrenie. Het is een must voor cliënten het draagt bij aan hun herstel. Maar is ook een must voor hulpverleners en particulieren zij krijgen nog een beter beeld van schizofrenie en hoe die het beste is te behandelen.

Twee Jongens groeien samen op in een dorp in Brabant. Ze gaan naar dezelfde basisschool, spelen in hetzelfde sportteam en in de rest van hun tijd maken ze samen de buurt onveilig. Gaandeweg groeit er een hechte vriendschap. Er is werkelijk geen enkele reden om te vermoeden dat er iets mis zou moeten gaan in hun leven als beide jongens hun studietijd ingaan. En dan toch, terwijl de een studeert om psychiater te worden, wordt de ander ernstig psychisch ziek. Gaandeweg het ziekteproces wordt steeds duidelijker dat het om Schizofrenie gaat, een ingrijpende, chronische hersenziekte.

Dit boek is geschreven door Bart, mijn vriend sinds onze geboorten (we lagen vaak bij elkaar in de box), en gaat over zijn ervaring met Schizofrenie. Het is een ongepolijste weergave van zijn belevenissen, met uitsluitend redactionele aanpassingen waar hoogst noodzakelijk geacht. In dit Boek laat Bart ons toe in zijn gevoelens en gedachten waardoor we kunnen zien hoe hij omgaat met de gevolgen van de ziekte in zijn leven. Aan de hand van een reeks dagboekachtige fragmenten kunnen we ervaren hoe Schizofrenie zowel belangrijke aspecten van zijn leven alsook zijn gewone dagelijkse activiteiten beїnvloedt. En door de tegenslagen, teleurstellingen en overwinningen heen die Bart beschrijft, komen zijn bewonderenswaardige vechtlust en wilskracht naar voren.

Voor het lezen van dit boek is een zekere inzet en bereidheid om te willen begrijpen vereist. Sommige vragen die Bart opwerpt blijven onbeantwoord, terwijl andere onderwerpen zijn die hij meer dan eens bespreekt. Nu een richt Bart zich duidelijk tot de lezer, dan weer lijkt hij meer zichzelf toe te spreken, misschien wel moed in te spreken. Af en toe verklaart hij een probleem op een bepaalde manier, later bekijkt hij hetzelfde probleem toch anders. Het lijkt alsof hierin zijn twijfels, angsten en zijn verlangen naar controle over zijn situatie doorschijnen. En misschien is ook daarom dit boek uniek. Behalve dat het inhoudelijk een aangrijpend verslag van een gevecht tegen Schizofrenie is, komen ook in de manier waarop het boek geschreven is de gevolgen van de ziekte naar voren.

Daarmee treden tegelijkertijd zaken aan het licht, die onze houding kunnen beїnvloeden ten aanzien van mensen met een psychiatrische stoornis. Vaak kunnen zij zich niet meer presenteren zoals ze dat wel konden vóór hun ziekte. Hun handelen en presentatie worden gekleurd door de "psychische pijn" zoals Bart dat zo treffend noemt en vaak ook door de negatieve effecten op hun denken. We zijn gewend snel een oordeel te vormen op grond van de eerste indrukken en op basis van afwegingen die we belangrijk vinden, zoals efficiëntie, productiviteit en denkvermogen. Maar juist op die vlakken zijn de gevolgen van de ziekte, zeker in het geval van Schizofrenie, pijnlijk zichtbaar. Dat is misschien waarom het omgaan en samenleven met mensen met een psychiatrische aandoening méér inzet kan vragen. Anders geformuleerd: in de omgang met mensen met een psychiatrische ziekte worden we uitgedaagd om meer moeite te nemen om te luisteren, te willen begrijpen en niet te snel tot een oordeel te komen.

Als ik dit zo opschrijf, treft het me ineens hoe belangrijk deze eigenschappen zijn en hoe zeer ze op dit moment ontbreken in onze huidige wereld. Zou het kunnen zijn dat mensen met een psychiatrische aandoening (misschien geldt dit wel voor alle mensen die op wat voor een wijze dan ook verzwakt zijn) de unieke eigenschap hebben om hen die niet ziek zijn voortdurend eraan te herinneren om moeite te blijven doen om te luisteren, te willen begrijpen en niet te snel te oordelen?

Bart heeft Schizofrenie. Soms is hij in de war of angstig, op andere momenten kan hij helder denken. Hij is veel sneller moe dan de meeste andere mensen die ik ken. Hij is even oud als ik maar kan als gevolg van zijn ziekte op dit moment nog niet helemaal zelfstandig wonen. Hij heeft dagelijks medicijnen nodig en beweegt zich niet zo soepel terwijl hij vroeger een begenadigd sporter was. Maar ondanks al die veranderingen is me door de jaren heen dit ook duidelijk geworden; namelijk dat Bart nog steeds Bart is. Zijn humor, onverslaanbare optimisme en de trouw aan onze vriendschap die hij tentoonspreidt, zijn bijvoorbeeld op geen enkele manier anders dan vóór zijn ziekte. Ik zal niet snel vergeten hoe hij het keer op keer presteert iedereen aan het lachen te krijgen met zijn grappen.

Twee jongens groeien samen op in een hechte vriendschap, één van hen krijgt een chronische psychiatrische ziekte. Dit boek is een indringend persoonlijk verslag over het hebben van Schizofrenie. Het is geschreven door Bart de Ruijter, die mijn vriend is en zal blijven (Schizofrenie verandert veel, maar dat niet) en die ik altijd zal blijven bewonderen en respecteren om zijn wilskracht en vechtlust.


Utrecht, 16 januari 2007
Jacob Vorstman