De bagage roman

Dit boekje heb je zo uit, maar het laat een diepe indruk achter. Heel mooi wordt de familiesituatie beschreven: Maria, die met haar kinderen achterblijft in de Oostenrijkse bergen wanneer haar man wordt opgeroepen door het leger in WOI. Bijna sprookjesachtig. Maar de burgemeester die haar moet beschermen heeft uiteraard niets goeds in de zin. Dit alles is de voorgeschiedenis van de verteller, die probeert te achterhalen hoe het nou allemaal echt is gegaan en wat dat betekent voor haar grootouders, haar ouders, en voor haarzelf. Hoe zeer worden we gevormd door het verleden, vraagt ze zich af, en die vraag galmt nog lang na als je de roman uit hebt. Prachtig, een aanrader!

Josef en Maria Moosbrugger wonen met hun kinderen aan de rand van het bergdorp, ver van alle andere bewoners. Hun woning is armtierig, er is geen stromend water, laat staan elektriciteit. Zij zijn de paria’s van de samenleving en worden ‘bagage’ genoemd, omdat ze nog minder dan boerenknechten zijn, m.a.w. het laagste van het laagste onder de boerenarbeiders.

Wanneer in 1914 WO I uitbreekt, wordt Josef Moosbrugger – grootvader van de auteur –opgeroepen om als soldaat aan het front tegen de vijand te strijden. Maria blijft met vier kinderen achter en op vraag van haar man zal de burgemeester van het dorp – met wie hij hand- en spandiensten verricht – een oogje in het zeil houden op zijn gezin. Maria is een schoonheid, een pracht van een vrouw, waar vrouwen jaloers op zijn en die mannen laat omkijken en naar haar doen verlangen en smachten.

Haar man mag tweemaal een erg kort frontverlof opnemen om thuis even tot rust te komen.
Tijdens een uitstap met de burgemeester naar een naburig dorp treft Maria Georg, een zakenman uit Hannover, op wie ze op stel en sprong verliefd wordt. Georg zal haar nadien thuis nog verschillende keren komen opzoeken.
Wanneer Maria tijdens de oorlog zwanger blijkt, wordt de geruchtenmolen aangezwengeld en krijgt zij door de pastoor en andere notabelen van het dorp het stigma van hoer opgekleefd.

Josef zal met dit oorlogskind – Grete – nooit een woord wisselen, zal ook nooit een hand naar haar uitsteken…maar hij veracht en haat haar. Grete is de moeder van de auteur en zij weet wie de echte vader – haar grootvader – is.

Monika Helfer is een Oostenrijks schrijver die opgroeide in Voralberg, tevens de setting van dit boek. ‘De bagage’ is haar eerste roman in Nederlandse vertaling. Monika Helfer heeft een semi-autobiografische roman geschreven. Het verhaal – haar familiegeschiedenis als het ware – heeft ze uit de eerste hand van haar moeder, aangevuld met verhalen, vertelsels en anekdotes die ze o.a. te weten kwam van haar tantes en ooms. Soms schrijft ze uit eigen oogpunt, soms uit het oogpunt van anderen.

Ze weet heel goed een tijdsbeeld weer te geven en daarnaast ook de onderdanige positie van de vrouw in de samenleving. De vrouw was ondergeschikt aan de man, moest luisteren naar hem en was enkel voorbestemd om het huishouden te doen, de man te behagen, kinderen te krijgen en ze op te voeden.

Het boek De bagage heeft geen hoofdstukken, maar is een doorlopende tekst, waar beeldend scènes, gebeurtenissen, herinneringen, opvattingen, verhalen, gesprekken…worden beschreven en opgenomen.

De auteur gebruikt geen al te lange zinnen, wat het lezen makkelijk maakt. Daarentegen wordt het lezen soms wat bemoeilijkt, omdat de schrijver van de ene tijdsperiode naar de andere springt…dit is soms storend en verwarrend.
Het verhaal an sich heeft mij wel aangegrepen. Het is af en toe dramatisch, soms grappig, maar ook pakkend, ontroerend en interessant. De verhoudingen tussen personen werden mooi neergeschreven.

Het is een erg persoonlijke en oprechte roman. Een gedurfde roman…, want wie wil zijn eigen familiegeschiedenis voor de leeuwen gooien? Maar net daar zit ook de sterkte van dit boek… een roman uit het oogpunt van een onderdrukte vrouw die zich in een mannenwereld staande houdt en haar weg vindt om haar gezin te onderhouden.

Het boek is mooi uitgegeven in een hardcoverversie met een aantrekkelijke cover van een vrouw, vanop een berg kijkend naar het dorp

Voor het oprechte onderhoudende verhaal en voor de historische insteek, waardeer ik dit, boek graag met vier sterren.

Meer leuke recensies op www.indeboekenkast.com